Morgunblaðið - 11.10.1986, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 1986
LEIÐTOGAFUNDURIIMN í REYKJAVÍK
Gyðingar biðjast fyrir við Melaskóla í dag:
Mótmæli á sunnudag hvort
sem leyfi fæst eða ekki?
Mikhail Shirman ávarpar blaðamenn. Morgunblaðið/Einar Falur
HÓPUR um þrjátiu gyðinga, sem
hingað eru komnir víðs vegar að,
hefur fengið leyfi til að biðjast
fyrir bræðrum sínum í Sovétríkj-
unum við Melaskóla eftir hádegi
í dag. Gyðingarnir hyggjast hafa
vitnaleiðslur á opinberum vett-
vangi á sunnudag. Þeir hafa enn
ekki sótt um leyfi til þess, en svo
gæti farið að þeir fari sínu fram
hvort sem leyfi fæst eða ekki.
Benjamin Lehman, rabbíi gyð-
inganna, sagði í viðtali við Morgun-
blaðið að gyðingamir hefðu viljað
halda bænastund nær fundarstað
leiðtoganna og lagt til svæð'ið fyrir
framan lögreglustöðina við Hlemm,
en íslensk yfírvöld hefðu ekki getað
sætt sig við þann stað. Lehman,
sem af trúarlegum ástæðum gat
ekki talað í síma og þurfti því milli-
göngumann til að ræða við blaða-
mann, sagði að reynt yrði að telja
yfirvöld á að leyfa annann bæna-
stað áður en athöfnin hæfist
kiukkan hálf þtjú.
Að hans sögn hefur orðið vart
við áhuga á baráttumáli gyðing-
anna og má vænta þess að ein-
hvetjir íslendingar taki þátt í
athöfninni.
Að sögn Lehmans er það sautján
hundruð ára gamall siður í gyðing-
dómi að biðjast fyrir á götum úti á
erfíðum tímum: „Nú eru erfíðir
tímar. Við þurfum að biðja fyrir
bræðrum okkar í Sovétríkjunum.“
Josef Mendelevich, formaður
ísraelsku samtakanna „Menningar-
og menntunarmiðstöð um gyðinga
í Sovétríkjunum," sagði á blaða-
mannafundi í gær hann vildi efna
til annarra athafnar á sunnudag.
Þar myndi fólk, sem nú er statt hér
á landi og á ættingja í Sovétríkjun-
um, tala máli sínu. Mendelevich
kvaðst í gær ekki enn hafa sótt um
leyfi til að halda þessa samkomu.
„Ég veit ekki hvað við gerum ef
ekki fæst leyfí hjá íslenskum yfir-
völdum. Ég vil ekkert segja um það
hvort við erum reiðubúin til að
brjóta lög. Það veltur á því hvaða
stefnu málin taka í dag og á morg-
un, “ sagði Mendelevich, sem trúir
aðeins á eitt yfírvald: himnaföður-
inn.
Mendelevich er þekktur fyrir
þrautseigju sína. Hann var settur í
fangelsi í Sovétríkjunum 1970 fyrir
að leggja á ráðin um flótta. Hann
ætlaði ásamt hópi fólks að ræna
flugvél. í fangelsinu fór hann að
kenna meðbræðrum sínum hebr-
esku og var að gera fangaverði og
yfírmenn gráhærða. Kennslan fór
fram í kömrum fangabúðanna, sem
stóðu í langri röð hver við hliðina
á öðrum. Fangamir fóru þar inn
allir samtímis og lyftu upp lokunum
á bekk, sem lá gegnum öll náð-
húsinu. Kennslan fór þannig fram
að fangamir töluðu saman gegnum
götin á bekknum. í Sovétríkjunum
telst það til andsovésks áróðurs að
kenna hebresku og varðar við lög.
Hafa menn verið settir í þrælkunar-
búðir fyrir þá iðju.
Shirman er með hvítblæði og
þarf að fara í beinmergsaðgerð inn-
an mánaðar eigi hann að eiga lífs
auðið. Systir Shirmans, Inessa Fle-
urin, býr ásamt manni sínum og
tveimur bömum í Sovétríkjunum.
Inessa hefur fengið leyfí til að fara
frá Sovétríkjunum, en hún fær ekki
að snúa aftur til fjölskyldu sinnar.
Maður Inessu, Viktor, fær ekki að
fara vegna þess að faðir hans leyf-
ir það ekki.
Sovétmenn hafa lýst yfír því að
Inessa fái að fara og kom fram á
blaðamannafundi þeirra í gær að
ekkert væri brottfor hennar til fyrir-
stöðu.
„Sovétmenn hafa vísvitandi gefíð
rangar og villandi upplýsingar,"
sagði Shirman á fundinum. „Þegar
systir mín og fjölskylda hennar sótti
um brottfararleyfí bjuggn þeir til
reglu um að faðir mágs míns þyrfti
að samþykkja að Viktor færi brott.
Viktor hefur ekki hitt föður sinn í
32 ár eða síðan hann var þriggja
ára. Faðirinn er hræddur við of-
sókni af hálfu Sovétmanna ef hann
samþykkir að sonurinn fari úr
la_ndi,“ sagði Shirman og bætti við:
„Ég vil ekki verða valdur að því
að leysa upp fjölskyldu systur
minnar."
Shirman fékk að fara frá Sov-
étríkjunum fyrir sex ámm og var
það fyrir stuðning frá lækninum
Robert Gayle. Hann er sérfræðing-
ur í beinmergsaðgerðum og fór til
Sovétríkjanna eftir kjamorkuslysið
í Chemobyl til að huga að fóm-
arlömbum geislavirks úrfellis.
„Hvers vegna kem ég hingað til
lands? Mig langar til að hitta mann-
inn, sem er að myrða mig. Ég kem
ekki hingað vegna afstrakt hug-
sjónar: Eg er að beijast fyrir lífí
rnínu," sagði Shirman, sem læknar
leyfðu á síðustu stundu að fara
hingað til lands frá Israel. Hann
hefur misst allt hár af höfði sér
vegna lyfjameðferðar. Þessi lyf
hafa dregið úr sjúkdómnum, en
nauðsynlegt er að hann gangist nú
þegar undir aðgerð.
Shirman kvaðst ekki hafa getað
komið á fundi með sovéskum sendi-
nefndarmönnum: „Enda efast ég
um að mér yrði veitt áheym.“
Morgunblaðið/Bjarai
Henriette Orlovsky viU að Sovétmenn gefi Maríu og Vladimir Slepak leyfi tíl að fara
frá Sovétríkjunum.
Morgunblaðið/ab
Ættingjar Maríu og Vladimirs Slepak og Izoldu og Vladimirs Tufeld vöktu athygli
á hjónunum með því að sýna myndir af þeim á fréttamannafundi með Sovétmönnum
á Hótel Sögu i gær.
Henriette Orlovsky:
„Mannréttindamál eru hluti
af viðræðum leiðtoganna“
FRÉTTAMANNAFUNDUR Sov-
étmanna um innanríkismál
Sovétríkjanna var langt kominn
á Hótel Sögu í gærmorgun þegar
Henriette Orlovsky lyfti upp
mynd af hjónunum Vladimir og
Maríu Slepak tíl að minna á ósk
þeirra um að yfirgefa Sovétríkin.
Athygli ljósmyndara og sjón-
varpsmanna beindist strax að
henni og fréttamannafundurinn
leystist upp skömmu síðar.
Orlovsky er systir Maríu Slepak.
Hún býr i Israel, en þau hjónin
hafa ekki fengið brottflutnings-
leyfi frá Sovétríkjunum.
Aðstoðarkona Orlovsky, Joyce
Simson, var spurð hvort henni þætti
rétt að trufla fréttamannafundi til
að vekja athygli á neyð Slepak hjón-
anna. Hún kvað já við og sagði að
mannréttindamál væru meðal mál-
efna sem leiðtogamir tveir myndu
ræða á fundinum hér í Reykjavík.
„Mannréttindamál eru mikilvægur
hluti af viðræðum leiðtoganna og
því er rétt að spyija spuminga um
einstaklinga og vekja athygli á þeim
á fundum með Sovétmönnum."
Vladimir Slepak er sonur rótgró-
ins kommúnista og er skírður í
höfuðið á Lenin sjálfum. Hann er
verkfræðingur að mennt og starfaði
við sjónvarpsrannsóknir í 17 ár.
Hann skrifaði undir þagnareið á
þeim árum og virðist hafa unnið •
störf á sviði hermála. Hann kann-
ast ekki við það sjálfur. María
Slepak er geislafræðingur.
Þau hjónin em gyðingar og sóttu
um brottflutningsleyfí árið 1970
fyrir sig, syni sína tvo og móður
Vladimirs. Þeim var synjað um leyfi
en sjmimir og amma þeirra hafa
fengið að flytjast til Israel. Slepak
hjónin hafa verið atvinnulaus síðan
á fyrri hluta áttunda áratugsins.
Vladimir er áberandi í baráttusam-
tökum gyðinga og var sendur í
útlegð til Sfberíu í 5 ár árið 1977.
Mikill þtýstingur er nú á Sovét-
menn að veita honum brottflutn-
ingsleyfi. Mágkona hans minnir á
þau hjónin hvenær sem tækifæri
gefst og ætlar ekki að gefast upp
fyrr en hún fær systur sína og mág
til Israel.
Sovétmenn sögðu á fundinum á
Sögu að vandamál aðskilinna fjöl-
skyldna mætti f sumum atvikum
leysa á þann veg að ættingjar
þeirra, sem ekki fá leyfí til að fara
frá Sovétríkjunum, flytji aftur til
Sovétríkjanna. Baráttumenn fyrir
brottflutningi gyðinga hlæjá að
þeirri hugmynd.