Morgunblaðið - 16.11.1986, Blaðsíða 16

16 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1986
Hvítkálssalöt
Talið er að Keltar hafí flutt kál til Miðjarðarhafslandanna, en þeir réðust oft inn í þau
frá 600 f. Kr. og fram að Kristsburði. Flest nöfn á káli í Asíu og Evrópu eru af
keltneskum stofni. Þó eru sagnir af káli ekki fyrr en á dögum Karlamagnúsar, en
hann dó árið 814, og það er ekki fyrr en árið 1536 að til eru skráðar heimildir um hvítkál.
í Ameríku plantaði maður að nafni Jacques Vartier hvítkáli í Kanada árið 1541.
í bókinni Manneldi og heilsufar í fomöld, eftir Skúla Guðjónsson lækni, segir: „Sú skoðun
er ríkjandi, að ræktun garðávaxta hafí fyrst komið til Norðurlanda með kristninni og sé
einkum runnin frá Klaustrunum. Þetta er að nokkru rétt. Áður en munkamir komu, var
ræktun ætijurta í görðum allalmenn. En það, sem ræktað var, hefur ef til vill ekki verið
matarmikil fæða, eins og kál og rótarávextir, en öllu fremur einskonar kryddjurtir og jafn-
vel verðmæt viðbót, þótt næringarlítið væri, við fæðu manna, sem ,var að mjög miklu ley^ti
úr dýraríkinu." Síðar segir í sömu bók: „Ræktun rótarávaxta í Suður-Evrópu er mjög
gömul í hettunni. í norðlægari löndum, svo sem Þýzkalandi, þekktist ræktun
lauks, káls og rófria í fomöld og löngu fyrir upphaf víkingaaldar.
Af þeirri ástæðu einni er sennilegt, að menn hafí einnig á
Norðurlöndum ræktað þessar jurtir til nokkurra
búnytja." í tveimur fyrstu matreiðslubók-
um, sem gefnar voru
.«r*
'U

- C)
\ ,<• C-i
<-i T.i
W!/> c'N 1
A^ccV -
VvV
Mz&z>
A, O o
»»v v v '*■ '
út á íslandi, árið 1800 og
1858, er getið um hvítkál.
Og nú er hvítkál eitt algeng-
asta grænmeti okkar fslend-
inga og hefur verið í mörg
ár. Það er svo, að hvítkál
hefur verið flutt iftn í ára-
tugi, löngu áður en farið var
að flytja inn annað grænmeti
að ráði. Þetta innflutta
hvítkál er mjög þétt í sér, og
geymist því mjög vel, allt að
því heilt ár, þótt bragðgæði
og vítamíninnihald þess séu
farin að rýma, þegar svo
langur geymslutími er kom-
inn. Þetta hvítkál er annað
afbrigði en það sem við rækt-
um hér heima. Er það hinn
stutti vaxtartími hér á landi,
sem veldur því að við verðum
að nota fljótvaxnari afbrigði.
Sumarhvítkál þarf frá 60—80
vaxtardaga, hausthvítkál frá
80—115 vaxtardaga og vetr-
arhvítkál frá 115—180
vaxtardaga. Samkvæmt
þessu er útilokað að rækta
önnur afbrigði en sumar-
hvítkál hérlendis. Það hefur
lítið geymsluþol. Á það höf-
um við rekið okkur, en það
er ákaflega bragðgott og
grænleitara en innflutta vetr-
arkálið, sem aftur á móti er
gróft og þétt í sér og þarf
mun lengri suðu. Innflutt
hvítkál er mjög vinsælt í hrá-
salöt, enda er það ódýrt og
geymist vel, eins og áður
segir. Að sjálfsögðu má bæði
nota íslenskt og erlent
hvítkál í þau salöt, sem hér
eru uppskriftir af.
Hvítkálssalat með
eplum og sinnepi
300 g hvítkál
2 epli, helst súr
4 msk. matarolía
safi úr‘/2 sítrónu
1 tsk. sinnepsduft
salt og pipar milli fingurgómanna
1 msk. söxuð fersk eða þurrkuð
steinselja.
1. Takið ystu blöðin af hvftkál-
inu, skerið það síðan smátt.
2. Takið kjamann úr eplunum,
skerið þau í smábita og setjið
saman við kálið.
3. Setjið matarölíu, sítrónusafa,
sinnepsduft, salt og pipar í krukku
með loki. Hristið krukkuna, þar
til allt hefur blandast vel saman.
4. Hellið leginum yfir salatið,
hrærið saman með tveimur göffl-
um. Stráið steinselju yfír.
5. Berið salatið fram með fiski
eða kjöti.
Hvítkálssalat
með ananas
500 g hvítkál
1 hálfdós kurlaður ananas (crus-
hed)
1 dós sýrður ijómi
1. Opnið ananasdósina og hellið
á sigti. Látið renna vel af honum.
2. Takið ystu blöðin af kálinu,
skerið það síðan smátt.
3. Setjið sýrðan ijóma í skál,
setjið kál og ananas saman við
og hrærið saman með tveimur
göfflum.
4. Berið salatið fram með kjöti.
Það er sérstaklega ljúffengt með
hreindýrakjöti og ijúpum.
Hvítkálssalat með
ýmsu öðru grænmeti
300 g hvítkál
1 lítil rauð og önnur græn paprika
V2 lítil gúrka
2 tómatar
1 msk. ferskur eða þurrkaður
graslaukur
safi úr 1 sítrónu
1 lítill hvítlauksgeiri
V2 dl matarolía
1 msk. hunang
5 dropar tabaskósósa
salt milli fíngurgómanna
1. Takið ystu blöðin af kálinu,
skerið það síðan smátt.
2. Takið steinana úr paprikurt-
um og skerið smátt. .
3. Skerið gúrkuna og tómatana
smátt. Betra er að afhýða gúrk-
una.
4. Setjið sítrónusafa, matarolíu,
hunang, tabaskósósu, salt og
marinn hvítlauksgeirann í krukku
með loki. Hristið þar til þetta
hefur jafnast vel saman. Einnig
er hægt að setja þetta í skál og
hræra með þeytara. .
5. Setjið hvítkál, papriku,
gúrku og tómata í skál, hellið leg-
inum yfír. Jafnið saman með
tveimur göfflum.
6. Berið salatið fram með kjöti
eða físki.
Hvítkálssalat
með rjóma
400 g hvítkál
2 epli, helst súr
4 stórar sneiðar súr/sætar rauðróf-
ur
1 peli ijómi
1 tsk. sykur
10 val- eða pecanhnetur
1. Takið ystu blöðin af kálinu,
skerið það síðan mjög smátt í
ræmur.
2. Skerið rauðrófusneiðamar í
ræmur og setjið út í kálið.
3. Afhýðið eplin, stingið úr þeim
kjamann, rífið síðan gróft á rif-
jámi.
4. Þeytið ijómann með sykri.
Hellið ijómanum yfir það sem er
í skálinni. Blandið saman með
tveimur göfflum.
5. Setjið hnetumar í plastpoka
og meijið með kökukefli. Stráið
yfír salatið í skálinni.
6. Berið salatið fram með kjöti.
Hvítkálssalat
með súrmjólk
1 peli súrmjólk
V2 msk. hunang
350 g hvítkál
2 stórar gulrætur
2 appelsínur
salt og pipar milli fingurgómanna
1. Setjið súrmjólkina á kaffi-
pappírspoka og látið renna úr
henni. Það tekur um 1 klst.
2. Takið ystu blöðin af kálinu,
skerið síðan smátt.
3. Skafíð gulrætumar og rífið
mjög fínt á rifjámi.
4. Afhýðið appelsínumar, takið
í lauf, skerið í litla bita, fjarlægið
steina.
5. Setjið kál, gulrætur og app-
elsínur í skál.
6. Setjið súrmjólkina í aðra
skál, hrærið hunang út í hana
ásamt salti og pipar.
7. Hellið súrmjólkinni yfir
grænmetið. Blandið saman með
tveimur göfflum.
8. Berið fram með fiski.
V estmannaeyjar:
Yinargjöf til bæjarins frá Ítalíu
V estmannaeyj um.
KOR Landakirkju i Vestmanna-
eyjum fór í sumar í söngferðalag
til Italiu. Korinn söng í nokkrum
borgum og bæjum á ítaliu við
góðar undirtektir.
Meðal borga sem kórinn heim-
sótti var Fiorenzvola D’arda og í
boði sem borgaryfirvöld þar efndu
til fyrir kórfélaga var kómum af-
hentur ágrafinn silfurskjöldur sem
hann var beðinn um að færa bæjar-
yfirvöldum í Vestmannaeyjum sem
vinarvottur þessara tveggja ólíku
og Qarlægu bæjarfélaga sem heim-
sókn söngfólksins í kirkjukómum
tengdi saman.
Stjómarfólk og kórstjóri Kórs
Landakirkju gengu fyrir skömmu á
fund bæjarstjórans í Eyjum, Am-
alds Bjamasonar, og afhentu
honum þessa veglegu vinargjöf.
Bæjarstjóri færði kórfélögunum
þakkir bæjarráðs fyrir gjöfina og
þá kynningu á bæjarfélaginu sem
kórinn geggst fyrir í Italiuferðinni.
Jafnframt fól bæjarráð kirkjukóm-
um að varðveita skjöldinn.
-hkj.
Morgunblaðið/Sigurgeir.
Frá afhendingu vinargjafar Fiorenzvola D’arda. Kórfélagamir Jón
Ragnar Þorsteinsson, HaUgrímur Þórðarson, Guðbjörg Jónsdóttir
og Guðmundur H. Guðjónsson kórstjóri og organisti Landakirkju
afhenda Arnaldi Bjarnasyni bæjarstjóra silfurskjöldinn.