Morgunblaðið - 08.02.1987, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1987
■r
í
Er Steve
McQueen öllum
gleymdur? Það er
ekki mjög líklegt að
ungt fólk, sem byrj-
aði að horfa á og
fylgjast með bíó-
myndum eftir 1980,
muni eftir Steve
McQueen. Hann
lést sumarið 1980
úr krabbameini, að-
einsfimmtugur að
aldri. En þaðer
engin ástæðatil að
gleyma Steve
McQueen, þótt
hann teldist aldrei
til merkustu leikara
sinnartíðar.
Ásamt Natalie Wood, en þau léku saman í Love With the Proper
Stranger.
Sem
í næstsíðustu mynd sinni lék McQueen útlagann og
byssumanninn Tom Hom.
Prakkarinn
Hans eðli var villt og naut sín
því best í hlutverki hins óstýriláta
manns. Oftast lék hann bófa eða
kúreka og virtist kunna vel við sig
á hestbaki með byssu í hendi eins
og í Sjö hetjum (The Magnifícent
Seven) eða í hraðskreiðum bflum
eins og í kappakstursmyndinni Le
Mans og löggumyndinni Bullitt.
Steve McQueen var vandræða-
bam og framtíð hans á unglings-
aldri var síður en svo björt. Tvö
heil ár var hann á betrunarhæli
fyrir ólátabelgi, en það var leiklistin
sem frelsaði hann frá glapstigum.
Það þarf ekki mikið hugmyndaflug
til að láta sér detta í hug að ef
hann hefði ekki heillast af kvik-
myndum hefði hann lent upp á
kant við arm laganna ævilangt.
Áður en það varð var hann tvö ár
í sjóhemum og þar kynntist hann
aga í fyrsta sinn.
Hann bjóst ekki við að verða
frægur, fékk lítil og smávægileg
hlutverk á sviði og í sjónvarpsmynd-
um sem enginn nennir að rifja upp.
Fyrsta hlutverkið í kvikmynd fékk
Steve árið 1956 og var hann búinn
að leika í mörgum myndum þegar
hann loks sló í gegn með Sjö hetjum
árið 1960, þá þrítugur að aldri.
Skyndilega var Steve McQueen
frægur um allan heim. Ekki lengur
uppivöðslusamur táningur, heldur
fullorðinn, ögrandi og ekki alveg
laus við kynþokka að því er konur
sögðu. Einhver sagði hann norræn-
an í útliti; ljóshærður og bláeygur
og hefði fengið að leika nasista ef
hann hefði ekki sí og æ skartað
þessu ungæðislega brosi sinu sem
kom upp um prakkarann. Ef ein-
hver bandarískur leikari líkist Steve
McQueen nú á dögum þá er það
Harrison Ford, en sá síðamefndi
hefur þó ekki villta eðli McQueens
né heldur þá ólæknandi náttúm að
leggja sífellt líf og limi sína í hættu.
Meðalmaðurinn
Hvað var svona heillandi í fari
Steves McQueen ef ekki þessi téða
náttúra? Það var sama hveija hann
lék, bófa, kúreka eða kappaksturs-
hetju, og það var sama hvemig
hann lék þessa menn, alltaf virtist
hann með hugann annars staðar
en fyrir framan myndavélina. Hann
horfðist ekki í augu við meðleikend-
ur sína heldur yfír og framhjá, á
eitthvað sem við, áhorfendumir
komum ekki auga á. Fráleitt var
það framleg leiktækni, en það heill-
aði karla og konur í þá daga, þessi
sýnilega innri togstreita leikarans.
Það var engin hending að Steve
McQueen lék pókerspilarann í The
Cincinatti Kid, sem alveg eins og
Paul Newman í The Hustler,
mætir meistaranum í íþróttinni. En
gagnstætt Newman tapar McQueen
viðureigninni og ungi maðurinn frá
Cincinatti missir af peningum og
verðlaunum en hreppir þess í stað
sætu stúlkuna. Þessar tvær myndir
era líkar um margt en örlög persón-
anna ólík og gefur okkur vísbend-
ingu um hvem mann Steve
McQueen hafði að geyma á stóra
hvíta tjaldinu. Áhorfendum er annt
um McQueen þegar hann tapar því
þá granar að sigur í viðureigninni,
og glamrið sem honum fylgir,
myndi áreiðanlega breyta honum
til hins verra, spilla honum. Það var
einmitt þessi reisn meðalmannsins,
stolt hans og ákefð, sem McQueen
tókst svo vel að túlka í sínum ljúf-
ari myndum.
McQueen hélt áfram að leika
sömu persónuna mynd eftir mynd
og er Flóttinn mikli (The Great
Escape, gerð árið 1963) ein hans
frægasta, og jafnframt skemmti-
legasta. Mjmdin gerist í fangabúð-
um nasista, McQueen er einn af
bandamönnum, og sættir sig ekki
við kyrrsetuna. Hann er alla mynd-
ina í gegn að reyna að flýja
fangabúðimar, án árangurs. En það
er einmitt tilraunin sem skiptir hann
öllu máli, ekki frelsið sem slíkt.
Síðasti áratugurinn sem hann
lifði var ári sérkennilegur. Hann
afþakkaði boð um að leika í mörg-
um myndum því honum fannst hann
ekki fá nógu vel borgað. Það verður
að hafa í huga að McQueen var
hæst Iaunaði leikarinn í Banda-
ríkjunum á þeim áram. Apocalypse
Now eftir Coppola er sennilega
besta dæmið um mynd sem hann
vildi ekki ieika í vegna deilna um
laun.
Hann lék í nokkram misheppnuð-
um kvikmyndum, svo sem The
Towering Infemo (ein stórslysa-
myndin!), Þjóðníðingurinn, sem
! fangabúðum nasista í Flóttanum mikla (The Great Escape); settur
í einangrun eftir enn eina flóttatilraunina.