Morgunblaðið - 10.06.1987, Page 1

mmm
pJíirgBiroMííMI*
Morgunblaöið/RAX
Reykþvíkurfundur
Atlantshafsbandalagsins
Utanríkisráðherrar
aðildarríkja
Atlantshafsbandalagsins
komu ífyrsta sinn saman
til fundar í Reykja vík í
júní 1968. Þá voru 19 ár
liðin frá stofnun
bandalagsins ogfrá því
að íslendingar gerðust
aðilar aðþví. Enn hafa
liðið 19 ár ogá ný hittast
utanríkisráðherrar
Atlantshafsbandalagsins í
Reykjavík. Afþvítilefni
gefur Morgunblaðið út
þennan blaðauka.
orkueldflauga og skammdrægra
flauga ( Evrópu.
Greinamar í þessu blaði bera
með sér, að utanríkisráðherramir
líta þannig á, að Atlantshafsbanda-
lagið standi á merkum tímamótum.
Eftir fund þeirra Ronalds Reagan
og Mikhails Gorbavhev í Reykjavík
í október 1986 sé einstakt tækifæri
til að stíga markvert skref í af-
vopnunarmálum. Þeir telja, að þetta
skref sé hægt að stíga vegna sam-
heldninnar innan Atlantshafs-
bandalagsins í tæp 40 ár. í engu
aðildarlanda þess em uppi mark-
tækar kröfur um að kasta þessari
miklu og öflugu friðarhreyfingu
fynr róða.
íslendingar eiga mikið í húfí um
að samstarf þjóðanna beggja vegna
Atlantshafs rofni ekki. I sérstöku
blaði Morgunblaðsins vegna ráð-
herrafundarins 1968 sagði þáver-
andi forsætisráðherra Bjami
Benediktsson, sem undirritaði Atl-
antshafssáttmálann fyrir íslands
hönd 4. apríl 1949: „Hemaðar-
Utanríkisráðherrar flestra aðild-
arríkjanna sextán • hafa sýnt
Morgunblaðinu þá vinsemd að lýsa
því fyrir lesendum blaðsins, hvaða
málefni tengd Atlantshafsbanda-
laginu em þeim efst í huga, þegar
þeir koma til Reykjavíkur til að
ráða ráðum sínum. Auk þess birt-
ast hér greinar eftir þijá af æðstu
embættismönnum bandalagsins:
framkvæmdastjóra þess, formann
hermálanefndarinnar og yfirmann
Atlantshafsherstjómarinnar
(SACLANT), en í sameiginlegu
vamarkerfí bandalagsins er ísland
á hans svæði. Þá er hér að finna
stutta lýsingu á því, sem efst er á
baugi hjá vamarliðinu um þessar
mundir, og til að minna á, að starf
Atlantshafsbandalagsins lýtur að
fleim en öryggis- og vamarmálum
er birt skrá yfír þá Islendinga, sem
fengið hafa styrki úr vísindasjóðum
bandalagsins.
Þegar utanríkisráðherramir hitt-
ust hér á landi fyrir 19 áram vom
aðstæður aðrar í alþjóðamálum en
nú. Segja má, að þá hafi ríkin í
austrí og vestri verið tekin að leita
alvarlega fyrir sér um leiðir til að
nálgast og slaka á spennu í öryggis-
málum. Á fundinum hér var gefíð
„merkið frá Reykjavík", en það er
einn af homsteinum slökunarstefn-
unnar. Eftir að merkið var gefið
komst vemlegur skriður á marg-
hliða samskipti aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins og munaði þar mestu um
mál, er snerta öryggi og vamir.
Þótt Varsjárbandalagsríkin sendu
óvígan her inn í Tékkóslóvakíu í
ágúst 1968, stöðvaði það ekki þró-
unina í átt til slökunar. Viðræður
hófust um takmörkun vígbúnaðar;
milli Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna um kjamorkuvopn, milli rílqa
Atlantshafsbandalagsins og Var-
sjárbandalagsins um hefðbundin
vopn og öll ríki Evrópu ásamt
Bandaríkjunum og Kanada sendu
fulltrúa til að ræða um öryggi og
samvinnu í Evrópu. Síðan hefur
þráðurinn ekki slitnað, þótt oft hafí
andað köldu í samskiptum hinna
andstæðu ríkjahópa. Nú binda
menn vemlegar vonir við það, að
hér í Reykjavík verði mótuð sameig-
inleg afstaða er geri Bandaríkja-
mönnum og Sovétmönnum fært að
leggja lokahönd á samning um
upprætingu meðaldrægra kjam-
þýðing landsins er mikil nú, en hún
mundi margfaldast við það, ef ís-
land yrði útvirki annarrar hvorrar
heimsálfunnar og enn magnast, ef
landið lægi óvarið þeirra í milli á
meðan stórdeilur em enn uppi og
allir, sem einhvers em megnugir,
leggja megináherslu á að tryggja
sjálfa sig. Island á mikið í húfí um,
að slíkt ástand skapist ekki. Þess
vegna eigum við flestum meira
undir, að á meðan aðstæður ger-
breytast ekki, þá haldist núverandi
skipan í höfuðatriðum, enda ber
okkur að leggja fram okkar skerf
til að svo megi verða." Þessi orð
eiga við enn í dag.