Morgunblaðið - 11.11.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1987
37
ng
umar
arguðspjalls um, að lærisveinar
Krists hafi skirt eins og Jóhann-
es skírari (Jh 4.2, sbr. 3.22 og
26). Það sem máli skiptir er, að
Jesús skipaði fyrir um skírn,
þegar hann upprisinn sendi
postula sína út í heiminn.
Andspænis dauða sínum sagði
Jesús: „Skím á ég að skírast." (Lúk.
12.50.) Sú skím, sem postular hans
fengu fyrirmæli um frá honum upp-
risnum, miðast einmitt við dauða
hans og upprisu. Hún gerir menn
hluttaka í dauða hans og upprisu
eins og vitnisburður Páls og trúar-
játningarinnar leggur áherslu á.
Frásagan um blessun bamanna
tengist skíminni sem áður og koma
tengslin sérstaklega fram í orðun-
um, sem ég feitletraði hér að
framan: „Varnið þeim eigi.“
Gríska orðið, sem þar er til gmnd-
vallar, var í frumkirkjunni tækni-
orð, er tengdist skíminni og kemur
í þeirri merkingu fyrir í Postulasög-
unni 8.36, þar sem það er þýtt með
sögninni „að hamla". Að Markús
notar þessa sögn í frásögn sinni
gefur mönnum tilefni til að álykta,
að Markús guðspjallamaður vilji
einmitt tengja frásöguna skíminni,
þótt hann að öðru leyti skrifi í sam-
ræmi við sögulegan raunvemleika,
er hann býr ekki til neina frásögn
af því, að Jesús hafi skírt bömin.
Fleiri vísbendingar má finna, en
ég læt þetta nægja að sinni, um að
í Nýja testamentinu er nógur vitnis-
burður um, að bamaskím hafi verið
þekkt á dögum þess, sé hvergi
bönnuð og að auki sé hún í full-
komnu samræmi við drottinlegan
og postullegan boðskap.
Eilífðarmálin afgreidd?
Einn þeirra sem tekið hafa þátt
í umræðum um skímina hér í Morg-
unblaðinu hefur haldið því fram,
að kenning þjóðkirkjunnar feli í
sér, að „eilífðarmálin séu endanlega
afgreidd í skíminni". Vitnar sá hinn
sami í Agsborgarjátningu máli sínu
til stuðnings, þar sem segir, að
skímin sé „nauðsynleg til sáluhjálp-
ar“, af því að „náð Guðs (er) veitt
í henni" — ég ítreka: „Náð Guðs
er veitt í henni,“) — og skímin
er nefnd „endurfæðing" — (ég
ítreka: „Endurfæðing“). Þá vitnar
sá hinn sami í Handbók kirkjunnar,
þar sem með beinni skírskotun til
orða Jesú við Nikódemus í Jóhann-
esarguðspjalli (Jh 3.5) segir, að
skímin sé „endurfæðing fyrir vatn
og heilagan anda" — (ég ítreka
enn: „Endurfæðing").
Að leggja þessi orð út á þann
veg að með þessu sé kennt, að allt
sé afgreitt með skíminni og lífíð
fullkomnað, er að lesa þau með
neikvæðu hugarfari, að ekki sé
meira sagt. Einmitt þessi ofan-
greindu orð eru skýr vísbending um
hið gagnstæða. Skímin er að skiln-
ingi þjóðkirkjunnar ekki tóm venja,
heldur athöfn, þar sem Guð sjálfur
vinnur sitt náðarverk, sem um er
notað orðið „endurfæðing" og hvers
konar fæðing er upphaf lífs.
Það er best að feitletra þetta:
Skírnin er ekki tóm venja, heldur
athöfn, þar sem Guð sjálfur vinn-
ur sitt náðarverk, sem um er
notað orðið „endurfæðing" — ég
endurtek: Endurfæðing — og
hvers konar fæðing er upphaf
lífs!
Eg hef aldrei heyrt það fyrr, að
fæðing afgreiði líf manns í eitt
skipti fyrir öll!
Það gerir endurfæðingin í
skíminni heldur ekki. Hún er eins
og hver önnur fæðing upphaf lífs,
lífs í Kristi, með Kristi og fyrir
Krist. Og til þess henni fylgi líf,
þroski og vöxtur verða að vera fyr-
ir hendi skilyrði til uppeldis,
næringar og mennta. Um það snýst
safnaðarstarfið. Það er skímarupp-
eldi. Söfnuðurinn er sá jarðveg-
ur, þar sem lífið, sem sáð var til
með skirninni, á að vaxa og
þroskast. Þetta er sagt í fullri vit-
und um, að það skortir víða á, að
skilyrði séu þannig, að hlúð sé
nægilega að þeim gróðri sem sáð
er til á akri Krists innan þjóðkirkju
Islands með barnaskíminni. Hafa
margir aðilar innan kirkjunnar lýst
áhyggjum sínum með það í gegnum
árin og jafnframt er ötullega unnið
á sviði skírnaruppeldis innan safn-
aðanna, þó að aldrei verði nóg að
gert.
Sakramenti eða
játningamerki?
Það er augljóst að skím fullorð-
inna hefur verið reglan á fyrstu
árum og áratugum kristninnar,
þegar fagnaðarerindinu var sáð í
óplægðan akur. En akur kristninnar
hélt ekki áfram að vera óplægður,
heldur gildir um hann sama lögmál-
ið og við ræktunarstarf yfírleitt:
Þegar farið er að vinna á jörð,
hættir hún að vera óræktað land.
Hún er brotin, plægð, herfuð, í
hana er sáð, hlúð er að gróðrinum
og hann vemdaður með öllum hugs-
anlegum ráðum.
Það var það sem gerðist og er
sífellt að gerast á akri kristninnar.
Hann er plægður, jörðin unnin, sið-
ir og venjur fólks hætta að vera
heiðnar og mótast af heiðnu við-
horfi, heldur verða kristin og mótast
Dr. Einar Sigurbjörnsson
„Mergurinn málsins er
þessi: Þeir sem afneita
barnaskírn, afneita
þeim vitnisburði Nýja
testamentisins, að
skírnin sé athöfn, þar
sem Guð veitir náð sína
og telja þess í stað, að
skírnin sé staðfesting á
trú einstaklings eða
játningamerki milli
manna. Þegar deilt er
um barnaskírn og full-
orðinna eða trúaðra
skírn, snýst umræðan
þannig ekki um aldur
skírnþega, heldur um
það, hvort Guð veiti náð
sína í skírninni eða
hvort skírnin sé bara
játningamerki milli
manna.“
af kristnu viðhorfi. Þannig trúin
sem „siður" að gegnsýra þjóðlífið
og „siðurinn" er nærður „trúnni"
sem lífsafstöðu.
Þetta gerðist á dögum fomkirkj-
unnar í Evrópu og við þær aðstæður
hlaut bamaskím að verða tekin upp
sem aðalregla. Þó að nægur vitnis-
burður sé til um bamaskím frá
fyrstu tíð, varð hún ekki regla fyrr
en seinna, á dögum fomkirkjunnar.
Af hveiju varð bamaskím regla?
Af hveiju tóku menn ekki frekar
upp bamablessun?
Svarið er þetta: Af því að heildar-
vitnisburður Nýja testamentisins
um skímina er sá, að skírnin er
sakramenti, að Guð veitir í henni
náð sína, að hún er endurfæðing
fynr vatn og Heilagan anda.
Gagnvart þessu kusu kristnir
menn með öðmm orðum að lesa
Biblíuna með sama hætti og þeir
lásu hana, þegar afnám þrælahalds
var á dagskrá fyrir u.þ.b. 200 ámm.
Þrælahald er hvergi bannað í Biblí-
unni, heldur er þar gengið út frá
því sem eðlilegri samfélagsskipan.
En þegar heildarvitnisburður Biblí-
unnar er kannaður, er ljóst, að
þrælahald stenst ekki!
Biblían flytur engin tímalaus
sannindi, svo að hægt sé að ganga
beint að setningum hennar og ætl-
ast til þess, að þær skuli heyra upp
á þjóðfélagið hvenær sem er. Biblí-
an er lifandi vitnisburður lifanda
Guðs um það, hvemig hann hefur
búið börnunum sínum líf.
Mergurinn málsins er þessi: Þeir
sem afneita bamaskím, afneita
þeim vitnisburði Nýja testamentis-
ins, að skírnin sé athöfn, þar sem
Guð veitir náð sína og telja þess í
stað, að skímin sé staðfesting á trú
einstaklings eða játningamerki milli
manna. Þegar deilt er um barna-
skím og fullorðinna eða trúaðra
skím, snýst umræðan þannig
ekki um aldur skírnþega, heldur
um það, hvort Guð veiti náð sína
í skírninni eða hvort skírnin sé
bara játningamerki milli manna.
Slíkar deilur komu fyrst upp inn-
an kirkjunnar á siðbótartímanum.
Fylgismenn Lúthers játuðust þeim
skilningi, að skímin væri sakra-
menti, þar sem það er veitt, sem
boðað er eins og fram kemur bæði
í Agsborgaijátningu og í Fræðum
Lúthers og því segir í Ágsborgar-
játningu 13. gr. á þessa leið:
„Sakramentin em innsett ekki að-
eins til þess að þau séu játninga-
merki milli manna, heldur fremur
til þess, að þau séu tákn og vitnis-
burður um Guðs vilja gagnvart oss,
gefin til þess að vekja og styrkja
trúna í þeim sem neyta."
Og hún bætir við: „Þess vegna
verður að neyta sakramentanna
þannig, að neyslan haldist í hendur
við trúna, er trúir fyrirheitum þeim,
sem em boðin og sýnd í sakrament-
unum.“
Þegar böm em borin til skímar,
em þau færð Guði, sem tekur þau
að sér og veitir þeim náð sína. Þau
em saklaus af hvers konar illum
verknaði og syndlaus í þeim skiln-
ingi orðsins. En sem „Adamsböm"
bera þau í sér syndasekt mannkyns-
ins, þá sem Kristur einn leysir
undan. Hlutdeild í þeirri endurlausn
veitir skímin. Bömin em borin fram
í trú og von um það, að Guði veki
hjá því trúna og það vaxi og þrosk-
ist sem limur á líkama Krists.
Skírn og trú
Það falla margir frá og þegar
þeir hverfa aftur, taka afturhvarfí
eða frelsast eins og sagt er, gerist
það oft með róttækri lífemisbreyt-
ingu. Hjá öðmm er um að ræða
hægfara vöxt eða þroska, því að
menn em mjög misjafnir. Það sem
þjóðkirkjan vill segja til fólks er,
að afturhvarfíð eða frelsunin, er
afturhvarf til skímarinnar líkt og
Jesús lýsir í sögunni af týnda synin-
um. Þegar talað er um endurfæð-
ingu í sambandi við afturhvarf,
merkir „endurfæðing" sama og
„endurnýjun á skíminni". Því eiga
menn ekki að láta skíra sig á nýjan
leik, týndi sonurinn fór heim, en
leitaði ekki að nýjum föður, nýju
heimili. Menn eiga ekki að afneita
skím sinni og láta skíra sig aftur,
heldur endumýja skímina eða stað-
festa eið, sem áður var gefínn, því
að þeir hafa fundið aftur innsiglið,
sem menn vom innsiglaðir með á
bamsaldri í heilagri skím. Til
slíkrar staðfestingar em ýmis tæki
til og þyrfti að efla þau innan safn-
aðanna. Á ég þar t.d. við skriftimar,
en ég vil líka benda á ferminguna.
Ferming þýðir staðfesting og ferm-
ingin er ekki sakramenti, heldur
athöfn, þar sem skírður einstakling-
ur staðfestir játningu, sem foreldrar
hans og guðfeðgin fluttu áður í
nafni hans. Ferminguna má því
endurtaka og það er ekkert, sem
mælir gegn því, að þeir sem stað-
festa vilja afturhvarf sitt eða frels-
un, geri það einmitt í fermingu, sem
þá mætti nefna „afturhvarfsferm-
ingu“, ef menn svo vilja.
Mér fínnst ég heyra enn eina
mótbámna: En getur nokkur trúað
fyrir annan? Má skíra einstakling
út á trú annars einstaklings?
Þannig læknaði nú Jesús son
hundraðshöfðingjans, dóttur kan-
versku konunnar, mállausa, óða
piltinn, sem faðirinn bar til Jesú í
angist sinni og mælti: Ég trúi,
hjálpa þú vantrú minni!
Allir þessir einstaklingar vom
læknaðir vegna trúar þeirra sem
komu með þá til Jesú. Eins er með
bömin. Þau em borin fram og færð
Jesú í skíminni af trú foreldranna
og safnaðarins, trú kynslóðanna.
Þannig em þau gerð aðilar að kirkj-
unni í trúarlegri merkingu orðsins,
sem Nýja testamentið nefnir
„líkama Krists".
Þá læt ég lokið þessu skrifi með
tilvitnun í sálm Bjama Eyjólfssonar
um skímina, sem ég geri að minni
játningu:
Ég gnmdvöll á, sem get ég treyst,
því Guð minn lagt hann hefur
af elsku og náð, sem ei fær breyst
og óverðskuldað gefur.
Að boði hans ég borinn var
að bjartri laug og skírður þar
af orði hans og anda.
Hve gott að eiga grundvöll þann,
þá guðlaus vantrú hræðir,
að sjálfur Drottinn verkið vann,
sem veikan endurfæðir.
Ég, allslaus bam, gat ekki neitt,
en eilíft líf af náð var veitt,
mitt nafn í iífsbók letrað.
(Sálmabók ísl. kirkjunnar nr. 255.)
Höfundur er prófessor viðguð-
fræðideild Háskóia íslands.
skýli fauk af Holtsfhigvelli
Si
■Jj. 1?
Morgunblaðið/Páll Önundarson
Nýja flugskýlið á Holtsflugvelli við Flateyri tínt saman eftir hvassviðrið.
Gamla flugskýlið á Holtsflugvelli.