Morgunblaðið - 17.02.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. FEBRÚAR 1988
M
Menntamálaráðherra:
Ríkíð greiði 60% í stofn-
kostnaði framhaldsskóla
Heimild til kostnaðarþátttöku í einkaskólum á f ramhaldsskólastig’i
BIRGIR ísleifur Gunnarsson, menntamálaráðherra, mælti í neðri
deild í gær fyrir frumvarpi til laga um framhaldsskóla. í frum-
varpinu er m.a. tekið á kostnaðarskiptinu ríkis og sveitarfélaga
vegna framhaldsskóla. Stofnkostnaður mun greiðast sameiginlega
af riki og viðkomandi sveitarfélögum þannig að ríkið greiðir 60%
en sveitarfélag 40%. Ríkið mun síðan greiða rekstur framhaldsskól-
anna. Einnig er opnuð heimild fyrir menntamálaráðherra að sam-
þykkja kostnaðarþátttöku fyrir einkaskóla á framhaldsskólastigi.
Birgir ísleifur Gunnarsson, áfangakerfí eða bekkjakerfi.
menntamálaráðherra, sagði enga
heildarlöggjöf hafa verið til um
framhaldsskólastigið. Það væri
rúmur hálfur annar áratugur síðan
Alþingi samþykkti lög um skóia-
kerfi og grunnskóla og hefði verið
áformað að löggjöf um framhalds-
skóia kæmi í beinu framhaldi af
því. Frumvarp til laga um fram-
haldsskóla hefði verið lagt fram
árið 1976 en ekki náð fram að
ganga. Síðan hefði það verið endur-
flutt en ætíð dagað uppi. Það hefði
einkum verið ágreiningur um kostn-
aðarskiptingu milli ríkis og sveitar-
félaga sem stöðvaði framgang
frumvarpsins.
Meðal helstu einkenna þessa
frumvarps nefndi menntamálaráð-
herra að það fæli í sér rammalög-
gjöf sem tæki til alls náms á fram-
haldsskólastigi og undirbyggi nem-
endur undir nám í sérskólum, há-
skólum og störf í atvinnulífínu.
Nám á framhaldsskólastigi væri
skipulagt í námsáföngum og skyldi
hver áfangi skiigreindur og metinn
til eininga í námsskrá sem mennta-
málaráðuneytið setur. Framhald-
skólum væri skylt að fylgja í megin-
atriðum ákvæðum námsskrárinnar
hvort heldur kennt væri samkvæmt
Stefnt er að greinilegri verka-
skiptingu en nú er milli mennta-
málaráðuneytisins, skólastjómenda
og starfsmanna skólanna. Það ný-
mæli væri í frumvarpinu að gert
væri ráð fyrir að skólanefnd starfí
við hvem skóla. Hlutverk ráðuneyt-
isins yrði að vinna að heildarstefnu-
mótun, kennslueftirliti og gerð til-
lagna um fjárveitingar til hvers
skóla, en framkvæmd skólastarfs
innan ramma námsskrár og fjár-
veitinga væri í höndum skólanefnda
og skólastjómenda.
Stofnkostnaður framhaldsskóla
greiðist sameiginlega af ríki og við-
komandi sveitarfélagi eða sveitarfé-
lögum, þannig að ríkið greiðir 60%
en sveitarfélög 40%. Þó er mennta-
málaráðuneytinu veitt heimild til
þess að semja um hærri kostnaðar-
aðild þegar um búnað verknáms-
húsnæðis er að ræða.
Ríkið greiðir rekstrarkostnað
framhaldsskólanna.
Tryggt er samstarf við atvinnu-
lífíð í iðnnámi með Iðnfræðsluráði
og f sjávarútvegsgreinum með
Fræðsluráði sjávarútvegsins, sem
verða til ráðuneytis um skipulag
námsins og kennslueftirlit. Heimilt
er að stofna samráðsnefndir til sam-
starfs við fleiri atvinnugreinar.
Hlutdeild sveitarfélaga og heima-
manna að stjómun skólanna verði
í formi aðildar að skólanefndum
sem starfa við hvem framhalds-
skóla. Þær skulu skipaðar þremur
til fímm fulltrúum eftir skólategund
og fjölda rekstraraðila. Skólanefnd-
ir ákveða skipulag náms og náms-
framboð ásamt skólameistara.
Skólanefnd gerir fjárhagsáætlun í
samræmi við fjárlög og ber ábyrgð
á að henni sé framfylgt.
Skólameistari stjómar daglegum
rekstri skóla og er jafnframt fram-
kvæmdastjóri skólanefndar.
Hver skóli verði sjálfstæð rekstr-
areining. Ríkissjóður greiðir laun
fyrir kennslu, stjómun og próf-
dæmingu beint. Annan rekstrar-
kostnað greiði ríkissjóður til skóla
ársfjórðungslega fyrirfram. Sú
meginregla gildi að sama framlag
komi á hvem nemanda hvar sem
er á landinu með heimild til sér-
greinds framlags ef sérstakar að-
stæður ríkja.
Þar sem nauðsynlegt er að reka
heimavist greiði ríkissjóður kostnað
við umsjón, tækja- og rekstrarbún-
að húsnæðis. Sérstakan rekstrar-
kostnað heimavistar og mötuneytis
greiða nemendur.
Samvinnuskólinn og Verslunar-
skóli íslands starfa áfram og opnuð
er heimild fyrir menntamálaráð-
herra á kostnaðarþátttöku fyrir
einkaskóla á framhaldsskólastigi.
Framhaldsskólum verði heimilt
að annast menntun fullorðinna á
þeim námsbrautum er skólinn starf-
Stutt í frumvarp um heild-
arendurskoðun á aðild út-
lendinga í atvinnurekstri
ÖNNUR og þriðja umræða um stjórnarfrumvarp til breytinga á iðnað-
arlögum fór fram i efri deild í gær. Frumvarpið veitir iðnaðarráð-
herra heinúld til að veita undanþágu frá skilyrðum iðnaðarlaga um
að meira en helmingur hlutafjár skyldi vera eign manna búsettra á
íslandi. Orðalagið sem lagt er til er samliljóða undanþáguákvæði
því sem var i iðnaðarlögunum á árunum 1927 til 1976. I umræðum
um frumvarpið kom fram að stutt er i.að lagt verði fram frumvarp
um heildarendurskoðun á aðild útlendinga i atvinnurekstri hér á
landi. Þingmenn Alþýðubandalagsins og Kvennalistans greiddu at-
kvæði gegn frumvarpinu.
ar. Hann lagði til að frumvarpinu
yrði vísað aftur til ríkisstjómarinnar
þar sem eðlilegra væri að ræða mál
þetta sem hluta af heildarendur-
skoðun á reglum um aðild útlend-
inga að atvinnurekstri hér á landi.
Guðmundur H. Garðarsson
(S/Rvk) sagði að það væri ekki ljóst
í frumvarpinu hvað átt væri við
með orðunum „iðnaði almennt".
Spurði hann hvort þetta næði til
útgerðar og fískvinnslu. Það myndi
ráða hans atkvæði. Erlendir aðilar
mættu ekki ná tökum á náttúruauð-
lindum lands og sjávar.
Júlíus Sólnes (B/Rn) sagðist
fagna því að verið væri að auðvelda
samstarf við erlenda aðila á sviði
iðnaðar. Slíkt samstarf væri að
verða forsenda iðnrekstrar.
Friðrík Sophusson, iðnaðar-
ráðherra, sagði lagaákvæði iðnað-
arlaga í þessum efnum vera þrengri
en í öðrum greinum. Það væri ljóst
að þegar við gengum í EFTA á
sínum tíma hefði þetta ákvæði full-
yrt þeim skilyrðum sem banda-
lagsríkin gerðu. Því mætti segja að
það hefðu verið mistök að fella það
út 1978.
Þetta frumvarp myndi ekki opna
fyrir að erlendir aðilar kæmust í
fískvinnsluna. í 2. grein iðnaðarlaga
væri minnst á að þau næðu til fyrir-
tækja sem hefðu iðnrekstrarleyfí.
Fiskvinnslan fylgdi útgerðinni og
heyrði undir sjávarútvegsráðuneyt-
ið.
rækir svo og að stofna til sérstakra
námskeiða (öldungadeilda). Skulu
nemendur greiða sem næst þriðj-
ungi kennslulauna. Einnig verði
framhaldsskólum heimilt að efna
til eftirmenntunamáms. ,
Eftir að hafa rakið einstaka
greinar frumvarpsins sagði
menntamálaráðherra að öllum væri
ljóst að brýn þörf væri á að setja
lög um framhaldsskóla í landinu.
Sér virtist af undirtektum skóla-
manna að í meginatriðum væri sam-
staða um aðalatriði frumvarpsins.
Sjálfur teldi hann það marka tíma-
mót varðandi framhaldsskóla í
landinu. Vissulega hlytu að vera
mörg álitamál I svona frumvarpi
og hann væri að sjálfsögðu reiðubú-
inn til viðræðna við þingnefndir um
skynsamlegar breytingar á því.
Hann teldi hins vegar brýnt að af-
greiða þetta mál á þessu þingi.
Ragnar Arnalds (Abl/Nv) sagði
að þó að hann fagnaði því að lagt
væri fram framvarp um framhalds-
skóla þá væri það að mörgu leyti
gallað og hann væri ósammála
stefnu þess í ýmsum atriðum.
Þó að það væri kannski ekki
hans skoðun að ríkið ætti að taka
á sig alian kostnað við byggingu
framhaldsskóla þá væri með þessu
framvarpi verið að leggja þyngri
álögur á sveitarfélögin. fframvarpi
sem Alþýðubandalagið hefði lagt
fram fyiT á þessu þingi hefði verið
gert ráð fyrir að ríkið greiddi 80%
stofnkostnaðar. Annað sem hann
undraðist væri að greiða ætti jafn-
hátt framlag á nemanda hvar sem
væri á landinu. Kostnaður á nem-
anda gæti aldrei orðið sá sami á
fámennari stöðum og í fjölmenni.
Ragnar sagði að í þessu fram-
varpi væri meiri miðstýringartil-
hneiging en hann gæti sætt sig við.
Lögin ættu að vera rammi en sá
rammi þyrfti að vera víður og fijáls-
legur.
Kristfn Einarsdóttir (Kvl/Rvk)
sagði kennara og aðra skólamenn
vera orðna langeyga eftir lagasetn-
ingu um framhaldsskóla. Margir
hefðu þó bent á að þessi skortur á
lögum hefði kannski orðið til þess
að skólamir hefðu þróast á frjálsan
og jákvæðan hátt.
Eitt af því sem vekti athygli í
framvarpinu sagði Kristín vera að
Birgir ísleifur Gunnarsson
menntamálaráðherra.
mikið vald væri hjá pólitískt kjöm-
um fulltrúum en ekkert hjá kennur-
um og starfsmönnum.
Sú skipting á kostnaði að ríkið
greiddi 60% en sveitarfélög 40%
sagði Kristín að væri ekki í sam-
ræmi við þá stefnu ríkisstjómarinn-
ar sem hefði verið kynnt í þessum
efnum í framvarpi um verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga.
Óli Þ. Guðbjartsson (B/Sl)
sagði það vera mikið fagnaðarefni
að lagt hefði verið fram stjómar-
framvarp um þessi mái og að vera-
legar líkur væra á því að málið
næði fram að ganga. Óli sagðist
vera sammála meginatriðum og
meginstefnu framvarpsins. Með
stofnkostnaðarskiptingunni væri
t.d. loks komin leið sem menn ættu
að geta sameinast um. Óli sagðist
ekki óttast ákvæði laganna um að
sami kostnaður yrði greiddur fyrir
nemanda hvar sem er á landinu.
Miðstýringu óttaðist Óli ekki
heldur og sagði að nú þegar
fræðsluráðamilliliðurinn væri úr
sögunni væri ekkert óeðlilegt við
það að ráðherra skipaði formann
skólanefnda og þannig komið á
tengslum milli skólanna og ráðy-
neytisins.
Tvö atriði vildi hann þó gagn-
rýna. í fyrsta lagi að þó að skóla-
nefndir fengju aukið valdsvið þá
væri ekki rökrétt að aðili sem ekki
réði fólk til starfa ætti að setja
þeim starfsreglur. Og í öðra lagi
taldi Óli að of langt væri gengið
að ætlast til þess að nemendur
greiddu launakostnað í mötuneyt-
'um.
Birgir ísleifur Gunnarsson,
menntamálaráðherra, sagðist
telja að með skólanefndunum væri
verið að flytja vald frá ráðuneytinu
til heimamanna. Hann sagði það
líka skipta máli að skólamir yrðu
opnir fyrir áhrifum frá þeim senj,
væra fyrir utan þá. Það hefði oft
verið gagnrýnt að þeir væra lokað-
ar stofnanir.
Forsætisráðherra:
Meirihluti iðnaðamefndar efri
deildar leggur tU að framvarpið
verði samþykkt en hann mynda
fulltrúar stjómarflokkanna og
Borgaraflokksins.
Stefán Guðmundsson (F/Nv)
mælti fyrir áliti meirihlutans og
sagði hann leggja áherslu á fjögur
sjónarmið.
í fyrsta lagi að skýra skuli orða-
lag framvarpsins þröngt þannig að
það gildi fyrat og fremst um sam-
starfsfélög innlendra og erlendra
aðila.
í öðra lagi að þetta heimildar-
ákvæði nái fyret og fremst til
smærri eða meðalstórra fyrirtækja.
í þriðja lagi að samstarf inn-
lendra og erlendra aðila gæti aukið
fjölbreytni í útflutningi og flutt inn
í landið nýja tækni. Ennfremur
væri það mikiis virði að hinn er-
lendi aðili bæri hluta af fjárhags-
legri áhættu sem atvinnurekstrin-
um fylgdi.
í flórða lagi að jafnframt yrði
tryggt að erlendir aðilar næðu ekki
tökum á náttúraauðlindum lands
og sjávar eins og skýrt væri tekið
fram f starfsáætlun ríkisstjómar-
innar.
Svavar Gestsson (Abl/Rvk)
mjmdaði minnihluta iðnaðamefnd-
Lífskjör á íslandi könnuð
í FRÉTT í Morgunblaðinu í gær
þar sem sagt var frá svari for-
sætisráðherra á Alþingi um
lífskjarakönnun slæddust inn
tvær leiðinlegar villur. Morgun-
blaðið biðst velvirðingar á þess-
um mistökum og fer hér á eftir
meginhluti svars forsætisráð-
herra við fyrirspuminni:
Þorsteinn Pálsson, forsætis-
ráðherra, sagði að hann hefði hinn
13. október sl. skipað nefnd um
sérstaka samanburðarkönnun á
launum karla og kvenna. Verkefni
nefndarinnar væri að hafa yfíram-
sjón með úrtaksathugun sem gerð
yrði í þvf skyni að leiða í ljós í hvaða
mæli væri munur eftir kynjum, og
ef svo væri, í hveiju hann fælist
fyrat og fremst.
Nefndin hefði samið áætlun um
starf sitt, og notið í því sambandi
fulltingis Éélgsvísindadeildar Há-
skóla íslands. Nefndin lagði tvo
kosti fyrir ráðuneytið til ákvörðunar
og athugunar. Annars vegar kost
er lyti að þeirri séretöku athugun
sem mælt væri fyrir í skipunarbréfí
nefndarinnar, þröngt skilgreindri.
Hins vegar væri fjallað um annan
kost, er snéri að víðtækari könnun
á launun og lífskjöram í landinu.
Foreætisráðherra sagði að Finnar,
Norðmenn og Svíar hefðu nú nýlega
gert siíkar kannanir með samræmd-
um hætti og Danir myndu leggja
fram sambærilegan efíiivið í nor-
ræna skýrelu um þetta efni. Könnun
af þessu tagi gerði okkur kleift að
taka af fullu þátt í þessu norræna
verkefni og fá á þann hátt raun-
hæfan samanburð á lífskjöram hér
á landi og á Norðurlöndum. Loks
gæti könnun af þessu tagi að líkind-
um nýst stefnumörkun ríkisstjóm-
arinnar á sviði fjölskyldumála. Því
hefði verið ákveðið að fela nefnd-
inni að framkvæma könnun af
síðari taginu.
Gert er ráð fyrir að spumingar
miðist við að kanna og skýra launa-
mun kynjanna þannig að spurt verði
um laun og tekjur, atvinnu og at-
vinnuþátttöku, vinnutíma, svo og
aðra þætti er kunna að skýra launa-
og tekjumyndun og launamun, s.s.
menntun, ábyrgð, starfsreynslu,
starfsstöðu o.fl. Auk þess mun
könnunin taka til Qölmargra þátta
lífskjara.
Tryggð hefði verið aukafjárveit-
ing sem næmi 2,5 m.kr. til að
standa straum af kostnaði við könn-
unina.
Nefndin gerir ráð fyrir að könn-
unin fari fram fyrir vetrarlok og
að meginniðuretöðumar muni liggjá
fyrir á hausti komanda.
Þorsteinn Pálsson,
herra.