Morgunblaðið - 27.03.1988, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27.MARZ 1988
B 5
Svo haldið sé áfram með ferða-
söguna voru ferðalangamir staddir
í Grafarlöndum. Þar var vistunum
deilt niður í töskumar og þær vigt-
aðar. Nú var beitt vel og hestunum
brynnt því frá Grafarlandaá var
ekki deigan vatnsdropa að fá handa
hrossi allan daginn. Það getur því
orðið afdrifaríkt ef einhverjar tafír
verða á leiðinni.
En allt gekk vel. Ferðalangamir
fundu allflestar vörðumar sem get-
ið er um í heimildum þótt sumar
þeirra hafí verið lítið annað en brot.
Það sem reyndist erfíðast var að
þama hefur margt breyst vegna
eldgosa frá því að síðast var farið
þama yfír með hross. Sérstaklega
vegna eldgoss í Sveinagjá árið
1875. Nýja hraunið er mjög illa
bmnnið og auk þess hafa nýjar
gjár myndast þvert á leiðina nálægt
eystri bakka Sveinagjár. Varð að
krækja fyrir þær. Töldu félagamir
að leiðin hefði verið greiðfærari
áður þótt ekki sé hún ógreiðfær nú.
Skiptist á sandborið hraun og hellu-
hraun og þurfti að krækja fyrir
kletta. Mestu máli skipti að hitta á
réttu leiðina, sérstaklega til að kom-
ast yfír gjámar sem vom mjög
breiðar. Sveinagjá var tveggja kfló-
vatnssveit. Hann var það nálægt
heimaslóðum að heimþráin yfírbug-
aði hann. Jón lenti í að eltast við
hann í eina og hálfa klukkustund
á meri sinni, homfírskrar ættar.
Varð honum að orði eftir að hafa
handsamað garpinn að hann hefði
verið yfírbugaður af þingeyskri
þijósku og homfirskri frekju.
Komið á slóð
Gnúpa-Bárðar
Nú vom fjórmenningamir
komnir á slóð Gnúpa-Bárðar
landnámsmanns sem fyrst bjó í
Bárðardal. Bárður ákvað að nema
land á ný á Suðurlandi. Fór hann
Vonarskarð milli Tungnafellsjökuls
og Vatnajökuls og suður með
Vatnajökli og niður í Fljótshverfí.
Hvaða leið hann fór nákvæmlega
er ekki vitað og ekki heldur hvenær
hann flutti búferlum.
En hópurinn lagði af stað úr
Suðurárbotnum og var riðið niður
með Suðurá að Svartárkoti. Farið
er yfír hraunið og komið að
Skjálfandafljóti hjá Skafeyri og
síðan haldið upp með fljótinu og
stefnt á Öxnadal nokkru fyrir
Leið Gnúpa-Bárðar hefur veríð auðveldari yfirferðar á landnámsöld þegar Tröllahraun var ekki runnið.
Hér fóta hestarnir sig eftir hrauninu þar sem það leggst þétt upp að fjallshlíðinni.
metra breið og Hafragjá kflómetri.
Gjábarmamir vom 15—20 metra
háir. Ekki var hægt að komast
nema á einum stað niður í þær og
upp úr þeim. Gekk óhappalaust að
komast yfir, nema á einum stað þar
sem hraun molnaði undan klyfja-
hesti. Hékk hann á klyfjunum með
afturfætuma ofan í hyldýpisgjá.
Hesturinn var ótrúlega rólegur
meðan klyfjamar vom teknar af
honum og þegar t^kið var í stertinn
á honum rykti hann sér upp. Hest-
urinn rispaðist aðeins, en var heill
að öðm leyti.
Þegar leið á daginn rigndi og
vatn settist í hvilftir í klettum og
urðu hestamir fegnir því að geta
sleikt það upp. En lítið hefði þurft
til að villast. Þegar komið var lang-
leiðina yfír Ódáðahraun skall á þoka
fyrir aftan þá. Er ekki gott að segja
hvemig ferðin hefði gengið hefði
þetta gerst fyrr, enda ekki nokkur
leið að rata þama ef vörðurnar sjást
ekki.
Ætlunin var að fara í Suðurár-
botna um kvöldið, en hópurinn kom
í svartaþoku á bflaslóð sem bar
hann af leið. Lenti hann í Krákár-
botnum í staðinn, en þar var girðing
og nægur gróður. Var slegið upp
tjöldum og hestunum beitt vel.
Vom menn og hestar hvfldinni
fegnir eftir fjórtán stunda ferð,
þrátt fyrir að hún hefði verið auð-
veldari en menn höfðu búist við.
Næsta dagleið var stutt, enda
kom í ljós að kofinn í Suðurárbotn-
um var aðeins fímm kflómetra und-
an. í Suðurárbotnum upphófst mik-
ill eltingaleikur við hestinn sem
fenginn hafði verið að láni í Mý-
norðan Kiðagil. Þar var
rafmagnsgirðing sett upp og
tjaldað. '
Daginn eftir var farið upp úr
dalnum, sunnanmegin í
Krókasteikarmosa og Neðri-Botna.
Síðan eftir Laufrönd og um
Marteinsflæðu og aftur komið að
Skjálfandafljóti og suður með því.
Gist var í Gæsavatnakofanum og
þótti ferðafélögunum hann jafn á
við sjö stjömu hótel, enda biðu
þeirra þar kögglar fyrir hestana og
dýrindis matur og franskt rauðvín
fyrir mannfólkið.
Frá Gæsavötnum lá leiðin í
Syðri-Hágöngur. Kom nokkuð á
óvart hve Vonarskarð reyndist
auðvelt yfírferðar. Megnið af því
er slétt, sem gerir það að verkum
að yfír því liggur bleyta, en þama
eru vatnaskil Skjálfandafljóts og
Köldukvíslar. Illfært er upp með
Skjálfandafljóti að vestanverðu og
nauðsynlegt að fara austur yfír við
Hnífla. Síðan er farið yfír sandöldu
og yfír aðra á og stefnt yfír
vatnaskilin og að Deili. Var þar
tekinn útúrdúr til að komast í
Snapadal, en þar eru hverir og
mikið háhitasvæði. Áttu þar að vera
snapir eins og nafnið gefur til
kynna, en þar var meira en það,
því hestamir komust þama í
káfgróður í 1.100 metra hæð.
Kolufell og Skrauti em tvö fell
sem riðið var hjá. Á milli þeirra er
Tvflitaskarð og mætast þar
skriðurnar úr þessum tveimur
fellum, önnur hvít og hin svört. Var
tekinn annar útúrdúr til þess að sjá
þetta þrátt fyrir að þetta hafi ekki
endilega verið auðveldasta leiðin.
Er komið niður að Kvíavatni hinum
megin og stefnt í Syðri-Hágöngur.
Var tjöldum slegið upp á örfoka
sandi, en þar áttu þeir félagar bæði
grasköggla og hafra handa
hestunum.
Næsta morgun var stóra
spumingin hvemjg komast ætti
yfír Köldukvísl. Áin flæmist yfír
sandinn og ekki kom minna vatn
úr Sveðju sem kemur úr jöklinum.
Þær falla báðar á sléttlendi og
breytast mikið og hætta er á
sandbleytum. Ferðalangamir færðu
sig í laxapoka, sem reyndust hinar
bestu vöðlur. Síðan var haldið út í
ána og fann Ámi fyrirtaksvað á
henni en hestamir fylgdu ekki
heldur fóru beint yfír ána. Þar var
heldur dýpra, en þó ekki sund. Létti
mönnum við að komast yfír
Köldukvísl, enda hafði hún verið
einn óvissuþátturinn í ferðinni.
Nú var stefnan tekin beint í
austur upp með Sveðju í átt að
jökli. Þá var farið milli hrauns og
hlíðar og reyndist færið þar eins
og á besta skeiðvelli allt þar til
komið var að Tröllahrauni. Litlar
lýsingar höfðu fundist af þeirri leið
en Pálmi Hannesson taldi að þessi
leið væri vart fær nokkru kvikindi.
Hraunið rann árið 1862 og var því
ekki til á landnámsöld þegar Bárður
fór þarna yfír. Er hraunið mjög
brunnið og leggst yfír gamla
hraunið alveg að hlíðinni. Hefði
verið betra að fara frá hlíðinni fyrr
en þeir gerðu. Hraunið er varasamt
og sums staðar örþunn skán yfír
gjám. Ámi var nærri kominn niður
úr þegar hraunið hrundi undan
reiðhesti hans. Hesturinn var
kominn með framfætuma á hinn
bakkann og hífði sig upp. Var
hraunið helsti farartálminn niður í
Jökulheima.
Aftur lentu þeir í smávillum áður
en þeir komust í Jökulheima í
myrkri. Girðingunni var slegið upp
og hestamir fengu þama köggla
en mennimir niðursoðna
villisvínasteik í rauðvínssósu og
aspassúpu í forrétt og ávexti úr dós
í eftirrétt. Ekki spillti að þama hittu
félagamir fólk í fyrsta sinn í langan
tíma. Aðstaðan var góð, meira að
segja til hárþvotta, sem sumum
þótti vera orðin þörf á.
í kröppum dansi
við Langasjó
Daginn eftir lá aldrei eins við að
félagamir kæmust ekki það sem
þeir höfðu ætlað sér. Ætlunin var
að reyna að fara milli Langasjávar
og jökulsins og í Grasver. Þeir lögðu
frekar seint af stað og var Tungnaá
orðin frekar mikil. Héldu þeir í
Stóraver og þar var mikill gróður
svo hestamir fengu loksins eitthvað
annað að éta en köggla.
Fylgdu þeir jeppaslóð sem liggur
upp í Tungnaáríjöll. Þegar hún
beygir til vesturs yfírgáfu þeir hana
og komu þá á brúnina fyrir ofan
Langasjó, nálægt eystri enda hans.
Urðin var úfín og það var greinilega
ís í henni ennþá. Þegar komið var
að ánni lá hún alveg upp með
fjallinu. Þetta var heljarmikið fljót
og í því botnlaus sandbleyta. Virtist
sem svo að hópurinn væri
strandaður þama nema hann
kæmist hátt upp í fjallið.
Karl fór einn af stað til að kanna
hvort nokkur leið væri að komast
upp §allið og hvemig umhorfs væri
hinum megin við það. Hann taldi
þetta reynandi og gaf hinum merki
um að fylgja sér og fara þeir að
reyna að fíkra sig á eftir honum.
Ámi fór á undan og þegar hann
er kominn utan í fyallið og tveir
hestar á eftir honum fer hlíðin öll
af stað og vellur eins og
hafragrautur niður. Sem betur fór
var enginn hestur nákvæmlega þar
sem skriðan fór af stað. Kom í ljós
að laus urðin lá ofan á klaka. Nú
hafði hópurinn skipst í tvennt en á
endanum komust allir upp. Þökkuðu
félgamir því að hestamir voru
orðnir vanir saman og rákust mjög
vel að hægt var að klöngrast þama
upp.
Þegar hópurinn kom að fjallinu
þar sem Útfallið kemur í kom aftur
babb í bátinn. Þar lá áin einnig
alveg upp við fjallið og hópurinn
var aftur strandaður. Áin var mikil
en botninn var betri þama og aftur
var reynt að finna leið. Meðan Karl
fór í leiðangurinn varð að stöðva
hrossahópinn á eyðisandi. Komið
var myrkur og var ákveðið að
setjast að þama um nóttina.
Það rigndi og sandurinn loddi
bæði við menn og skepnur. Drógu
menn sandinn meira að segja með
sér niður í svefnpoka, bmddu hann
og hvað eina. Komu kögglamir, sem
aldrei vannst tími til að gefa fyrr
um daginn, að góðum notum þama.
Karl kom með þær fréttir að fært
væri í Grasver, en þeir ákváðu þó
að vera um kyrrt. Var þetta heldur
ömurleg nótt en þeir voru þó fegnir
að vita að þeir hefðu komist það
sem þeir ætluðu sér.
Ekki varð svefnsamt þessa nótt
og var haldið snemma af stað til
þess að fá ána eins litla og mögulegt
var. Ágætt vað fannst, en hestamir
vildu þó ekki út í. Lentu mennimir
nú í miklu brasi sem endaði með
því að þeir tóku upp rauðan
grannan kaðal og þrengdu að
hestunum þar til þeir gáfu sig og
fóru útí.
Stefnan var tekin í suður og farið
yfir Skaftá í nokkrum kvíslum.
Reyndist hún ekkert erfið
yfírferðar. Nú var farið fyrir
austasta Lakagíginn í Fljótsodda
og stefnt í Fremri-Eyrar og þaðan
haldið í Blæng. Var þar gott
graslendi og gamall kofi. Þar var
áð í þijá tíma og klárunum leyft
að bíta. Næsti áningarstaður var
Miklafell, en þar er hálfgert þorp,
skáli og nokkur hesthús. Hefði hver
getað haft sitt eigið hesthús.
Undu kappamir sér vel þama
næsta morgun í góðu veðri. Þeir
breiddu allt dótið til þerris og hristu
af því sandinn. Hitinn var rúmlega
20 stig og smá gola.
Nokkuð var áliðið dags þegar
haldið var af stað og nú var ferðinni
heitið í byggð. Var riðið léttan og
komið niður að Þverá í Fljótshverfí.
Var það fyrsti bærinn á leið þeirra
frá því þeir yfírgáfu Kelduhverfíð
12 dögum fyrr. Fjórir fjallhressir
vom komnir til byggða og leið
Gnúpa-Bárðar að baki.
Voru liðnir 15 dagar frá síðasta
baði og var ekki laust við að menn
fyndu fyrir tilhlökkun að komast í
sundlaugina á Kirkjubæjarklaustri.
En fyrst þurfti að koma hestunum
fyrir og fengu þeir góða girðingu
hjá Lárusi á Klaustri. Hinir fjórir
fjallhressu félagar stormuðu síðan
inn í matsalinn á Hótel Eddu, skildu
ekkert í hvað var starað á þá. Þóttu
þeir víst nokkuð skítugir.
Var nú lífinu tekið með ró í einn
og hálfan dag á Kirkjubæjarklaustri
en þar skildu leiðir. Árni og Jón
ákváðu að fara ríðandi til
Reykjavíkur en þeir Karl og Grettir
þurftu að sinna öðrum verkefnurn.
Gekk ferðin vel hjá þeim Áma
og Jóni um syðri Fjallabaksleið.
Hittu þeir hressan ferðahóp í
Hvanngili og aftur komust þeir í
mannfagnað í Þórsmörk, en þar
hittu þeir félaga Jóns í kór
Langholtskirkju.
Á þrítugasta og öðrum degi vj
lokaðist hringurinn er Jón og Árni
riðu í hlaðið á Blikastöðum. Langt .
og strangt ferðalag var að baki og ...
bæði menn og hestar heilir eftir
happasæla ferð um kunnar og
ókunnar slóðir.
ÁH