Morgunblaðið - 12.05.1988, Blaðsíða 57

57
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 1988
Hverjir eru bestir?
Who’s Better, Who’s Best
☆ ☆☆☆☆+ ungan gftarleikara sem haffti ekki
HVAÐ þekkja margir unglingar
Chuck Berry, Kinks, Beach Boys,
Doors, Jlmi Hendrix, Led Zeppelln
efta Byrds? Gagnrýnandi þekkir
Nakin tal-
andi höfuð
Á síAasta ári reiknuftu fiestir
meft þvf aft Taiking Heads vœri
úr sögunni vegna þess aft David
Byme vœri orftinn of stór fyrir
hljómsveitina.
Þaft var því ánægjulegt þegar
þafi fréttist að sveitarm.enn
heffiu komið saman og búifi til
plötu úr óformlegu samspili sínu.
Enn ánægjulegra er það þegar
menn heyra plötuna, því húr er
hreint fyrirtak. Poppið sem gerði
síðustu plötur sveitarinnar að
metsöluplötum hefur vikið fyrir
afrískum áhrifum og tilraunatón-
list sem minnir á plötuna Remain
in Light frá 1980. Naked er þó
mefi nokkuð öfirum blæ því tón-
listin er öll fágafiri og útsetningar
hreinni. Það, m.a„ gerir Naked
að ferskustu plötu Talking Heads
í langan, langan tfma og öll
menningarblöndun tekst ótrú-
lega vel. Flest eru lögin dæmi-
gerð Talking Heads lög, t.d.
Blind, Mr. Jones, The Ruby Dear,
Democratic Circus, Totally Nude
og The Facts of Life, en í sumum
þeirra gefa afrískir polyrytmar f
gítarleik og slagverki þeim nýja
vídd, s.s. Mr. Jones, Totally Nude
og Ruby Dear. Það er svo aðeins
til að auka á ónægjuna þegar
einn fremsti koraleikari Malí,
Mory Kantó, er fenginn til að
leika í lögunum Mr. Jones og The
Facts of Life. Aðrir snjallir hljóð-
færaleikarar leggja hönd á plóg-
inn, Wally Badarou sýnir t.d. á
sér góðar hliðar í Blind og gítar-
leikararnir Johnny Marr og Yves
N’Djock gera (Nothing but) Flow-
ers að einu besta lagi plötunnar.
einu sinni heyrt lagið Johnny B.
Goode og haffti sá þó spilað meft
þremur hljómsveitum í meira en
tvö ár. Svona rótleysi kann aft vera
ein ástæfta þess hversu lítift er um
ungar og efnilegar hljómsveitir hér
á landi. Nú gefst rakift til að ráða
einhvern bug á þessu, því út er
komin prýftileg safnplata með The
Who, sem ekki telst síftur til frum-
herja rokksins en ofanskráftir for-
Ingiar.
A plötunni eru 18 lög (19 á geisla-
disknum) og spanna feril The Who
allt frá upphafi til 1981.
Platan hefst að sjálfsögðu á hinu
sígilda Who-lagi My Generation, en
með því stillti sveitin eldri kynslóð-
um upp við vegg og vakti athygli á
sór sem málsvari uppreisnargjarnr-
ar æsku. Aukin heldu má vekja at-
hygli á linnulausri keyrslu Johns
Entwistles á bassann, sem tvímæla-
laust breytti hugmyndum manna um
hlutverk bassans í rokkhljómsveit-
um. Láti menn sér fátt um finnast
nú, má minna á að lagið var gefið
út 1965. Hljómburðurinn f þessu
lagi er reyndar afleitur, en í raun
spillir hann lítt fyrir — er bara í fullu
samræmi við yfirbragð lagsins.
Sigurgangan heldur áfram (þó
hún sé því miður ekki i réttri tíma-
röð) og rakin eru meistarastykki eins
og Substitute; I Can See For Miles;
Magic Bus l'm Free og See Me,
Feel Me.
Pinball Wizard er tvímælalaust
eitt af tíu bestu rokklögum fyrr og
síðar, enda má segja það vera Pete
Townshend í handhægum neytend-
aumbúðum. Laglínan er listilega
einföld og grípandi, skraut ekki
umfram hið allra nauðsynlegasta og
er skemmtileg blanda ballöðu og
hreins og klárs rokkara.
Sfðast en ekki síst eru seinni tíma
lög eins og Who Are You? og You
Better, You Bet á plötunni, en þau
ættu að sanna afi Pete gamla
Townshend hefur ekkert hrakað í
lagasmífiunum.
Hægt er að segja um The Who
að uppi hafi verið frumlegri hljóm-
sveitir. Það er líka hægt afi segja
Townshend hafa samið sama lagið
oftar en einu sinni og stundum oftar
en tvisvar. Það gerir bara ekkert til
— þó allir gallar séu tíndir til, stend-
ur The Who samt eftir sem sígild
hljómsveit. Þeir sem hlustafi hafa á
Who áður eru vafalítið búnir að spila
sínar plötur í gegn. Fyrir hina er
löngu orðið tímabært að kynnast
hljómsveitinni, þó ekki væri nema
til þess að vera viðræðuhæfur um
rokktónlist. Þessi skífa fær fimm
stjörnur, plús með slaufu.
Andrés Magnússon.
Tsvimbodzemoto er sömu ætt-
ar hvað varðar yrkisefni, en platan
er heilsteyptari, enda lögin flest frá
sama tíma. Tsvimbodzemoto eru
rifflar þeir sem notaðir voru í bar-
áttu litra Zimbabwebúa í barátt-
unni við hvita og fyrsta lag plötunn-
ar fjallar einmitt um þá baráttu.
Ekki verður reynt hér að grafast
frekar um eftir merkingu texta,
enda shonakunnótta í algjöru lág-
marki. Reyndar þarf ekki að fjöl-
yrða frekar um Bhundu Boys, tón-
listin talar sínu máli.
Tón-
list frá
Zimbab-
we, sem
áður hét f höfuftið á
einum helsta frömuði
breskra landvinninga f
Afríku, Cecil Rhodes, hefur
verið áberandi á Vesturlöndum
síðustu misseri. Þar ber hæst
Thomas Mapfumo og hljómsveit-
ina Bhundu Boys.
Bhundu Boys, eða sem taka
nafn sitt af skæruliðum þeim sem
börðust í stríðinu við hvíta minni-
hlutann þar í landi á sínum tíma,
vöktu meiri athygli en nokkrir tón-
listarmenn fró þriðja heiminum
síðan Bob Marley leið þegar hljóm-
sveitin kom til Bretlands síðasta
sumar. Þá hafði hljómsveitin sent
frá sér plötuna Shabini hjá smáfyr-
irtækinu breska Discafrique. Plat-
an seldist framar vonum og tón-
leikar hennar í Bretlandi þóttu
minna á frammistöðu Liverpool-
sveitar einnar sem löngu er liðin.
Á eftir Shabini kom platan
Tsvimbodzemoto og í kjölfar henn-
ar fylgdi útgáfusamningur við stór-
fyrirtækið WEA um útgáfu á næstu
plötu, True Jit. Þegar þetta er ritað
virðist sveitin því vera á mörkum
þess að verða fyrsta afríska hljóm-
sveitin sem nær að ná almennri
hylli ó Vesturlöndum.
Bhundu Boys stofnaði gítarleik-
arinn og söngvarinn Biggie Tempo
árið 1980, árið sem Zimbabwe
hlaut sjólfstæði, með öðrum gítar-
leikara, Rise Kagona. Sveitina
stofnuðu þeir uppúr annarri
Zimbabwesveit sem þeir voru í,
Wild Dragons, og tóku með sér
hljómborðsleikara þeirrar sveitar,
Shakie Kangwena. Síðar slógust í
hópinn þeir David Mankaba bassa-
leikari (1985) og Kenny Chisvatsva
til Liverpool
Frá
Harare
trommuleikari, sem lék lengi með
Mapfumo í Acid Band hans. Það
má og geta þess að allir sveitar-
meðlimir radda þegar þörf krefur.
Chimurengatónlist
Tónlist sú sem helst er leikin í
Zimbabwe í dag er til orðin í barát-
tunni gegn hvíta minnihlutanum
og kallast chimurengatónlist, bar-
áttutónlist. Hún á rætur sínar í
tónlist shona ættbálksins, sem
þrír fjórðu hlutar íbúa landsins til-
heyra. Helsta einkenni shonatón-
listar er ásláttar strengjahljóðfæri
sem kallast mbira og eru rafgítarar
hljómsveita sem leika mbiratónlist
gjarnan að líkja eftir óhemju hrööu
mbirapikki. Ekki má gleyma áhrif-
um frá gítarleik zaireanskra tónlist-
armanna og hornablæstri að hætti
Kongóbúa. Það sem skiptir þó
kannski mestu móli er að allir text-
ar eru á shona, móli serh nær allir
íbúar Zimbabwe tala.
Bhundu Boys leika tónlist sem
kalla mætti mbiratónlist, en þeir
nota ekki hornaflokka og allur
hljómur tónlistar þeirra er þéttari
og nútímalegri en tíðkast hjá t.d.
Thomas Mapfumo. Áheyrendur
þeirra í Zimbabwe eru og flestir
ungir að árum og vilja létta tónlist
sem gott er að dansa eftir; tónlist
sem stundum er kölluð „jit-jive“,
eða bara „jit“ til að greina hana
frá chimurengatónlist Thomas
Mapfumo.
Þrátt fyrir að textarnir á Shabini
og Tsvimbodzemoto séu á shona,
hefur sveitin gert tilraunir með
stöku enska texta, eða ensk inn-
skot í lag og lag til að nó betur
eyrum áheyrenda á Vesturlöndum.
Það gerir áheyrendum vitanlega
erfitt fyrir skilji þeir ekki tungumól-
ið sem sungið er á, en tónlist
Bhundu Boys er svo iifandi og
fersk, að menn lóta þaö ekki
standa í veginum. Shabini, sem
þýfiir það sem Danir kalla „smug-
kro“, knæpu í heimahúsi sem
starfar í óþökk yfirvalda, er gott
dæmi um það, en á plötunni eru
lög sem samin eru á árunum frá
1980 til 1985. Fyrsta lagið á plöt-
unni, Baba munini Francis, segir
frá barni sem er að velta því fyrir
sér hver hann sé „frændinn" sem
er alltaf að heimsækja mömmu
hans, þegar pabbinn er ekki heima
og önnur lög á plötunni fjalla um
allt frá því hve erfitt er fyrir tónlist-
armann að hafa í sig og ó í laginu
Hupenyu Hwangu, að því að Biggie
hvetur áheyrendur til að halda
sannfæringu sinni til streitu; það
kosti klof að ríða röftum í laginu
Wenhamo Haaneti. Titillagið segir
frá því að á meðan menn eiga
gnótt fjár til að sitja inni á shabini
og veita ótæpilega eigi þeir nóga
viðhlægjendur. Þegar sjóðþurröin
kemur eru aftur allir „vinirnir" á
bak og burt.