Morgunblaðið - 15.05.1988, Side 24

24 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MAÍ 1988
/rS\JOt\Ol zrpe-ttCL ck, Irweiju vori.”
*
Ast er ...
pínulítið leynimakk.
TM R«g. U.S. Pat Off.—aN rights roMrvod
° 1987 Los Angeles Times Syndicete
Skil vel að þú sért orðinn
leiður á fiskátinu. — En
hvað er til ráða?
HÖGNI HREKKVÍSI
. KAMNSKI HEFUI? ÞO .ÁHUGA Á
6KJAL.PAR/WERKI ÆTTAR ÞINJNaR-. ?"
Hugmyndafræði taflsins
Til Velvakanda.
Vegna skrifa undanfarið um
skákíþróttina langar mig að leggja
orð í belg. Það er margsannað mál
að uppbygging og leikreglur skák-
íþróttarinnar eiga djúpar rætur í
fomu og úreltu þjóðskipulagi, hvar
kóngar og þeirra pótentátar ráða
yfir lífi og limum þegna sinna.
Meðferðin á peðunum í venjulegu
tafli sýnir glögglega það hispurs-
leysi sem ríkti hjá yfirstéttunum í
garð hins óbreytta almúga, þar er
ekkert við það að athuga þó nokkr-
um óbreyttu borgumm sé fórnað á
miskunnarlausan hátt í þágu ríkis-
ins. Fyrir utan þá augljósu skírskot-
un sem kynþáttamisrétti er í litdm
taflmannanna, er stéttskipt þjóð-
félag gmndvöllur þessa „saklausa"
leiks. Hér kom einhver talsmaður
skákíþróttarinnar fram með þá
kenningu að jafnrétti kynjanna
væri í hávegum haft á þessum vett-
vangi og dró því fram til sönnunar
hversu valdamikil drottningin væri.
Annaðhvort er hér um vísvitandi
misskilning að ræða eða þá að við-
komandi kann ekki skák betur en
það að gera sér ekki grein fyrir
stöðu kynjanna í þessum leik. Höf-
uðmarkmið drottningarinnar sem
og annarra taflmanna er ekki síst
að veija kónginn, því eins og regl-
urnar em uppbyggðar er allt unnið
fyrir gýg ef hann er drepinn.
Drottningin er því með sama marki
brennd og aðrir leikmenn, henni
verður miskunnarlaust fómað ef
kóngurinn er í hættu. Hvað þetta
varðar er samanburðurinn við iúdó
augljóslega lúdóinu í hag því þar
verða allir leikmenn að komast heilu
og höldnu í mark, ef leikurinn á
að vinnast. Þar er því komin aug-
ljós skírskotun við það samhjálpar-
kerfí sem byggt hefur verið upp á
seinni áratugum í hinum vestræna
heimi, kerfið telst ekki virka nema
gætt sé að hag allra, ekki bara
yfírstéttarinnar. Áhrif þessarar
hugmyndafræði taflsins á skák-
menn em svo augljós og vil ég því
til stuðnings nefna ummæli eins
okkar bestu skákmanna þegar
verkfall hindraði hann í því komast
erlendis en þá kvartaði hann undan
anarkisma og verkalýðsofríki.
Líklegt má þykja að áralöng tafl-
mennska eigi sinn þátt í að móta
þetta umburðarleysi skákmannsins
í garð hinna lægri stétta. Slíkt og
þvílíkt læra menn ekki af lúdó iðk-
un því þar er hver einstaklingur
jafnmikilvægur.
Eitt er það tákn í skákinni sem
ekki hefur enn verið minnst á hér
en það er ekki það lítilvægasta.
Hér á ég við uppbyggingu leikvall-
arins og þá merkingu ssem í honum
felst. Eins og menn vita er skák-
borð samsett úr 8 reita gmnnlínu
og átta reita hæð. Heildarfjöldi reita
er því 64 eða 8 sinnum 8. Talan 8
hefur um aldir verið þekkt sem tákn
óendanleika eða eilífðar og þá
gjarnan vísað í hvernig táknið fer
í lykkju og bítur í eigið skott. Þama
emm við komin að kjarnanum í
þessu aldagamla áróðursbragði
yfirstéttanna, við höfum tvær
stríðandi stéttskiptar þjóðir á eilíf-
um bardagavelli, þar sem hinn æðri
kynstofn (hvítur) hefur ávallt for-
skot (þ.e. byijun). Mig hryllir við
þeirri tilhugsan að menn em í dag
að beijast fyrir því með oddi og egg
að þessi táknmynd einræðis verði
tekin upp sem kennslugrein í skól-
um.
Eg hef ekki fleiri orð um þetta
að sinni en treysti því að menn
komi auga á hversu lúdó hentar
margfalt betur sem tómstundagam-
an á tímum velferðarþjóðfélags þar
sem frelsi, jafnrétti og bræðralag
eiga að heita einkunnarorð.
Fjalar Sigurðarson
Víkverji skrifar
Islenskir kennarar, sem eins og
öllum er kunnugt, em ennþá að
karpa við ríkið, em svosem ekki
einir um það að fínnast sem þeir
séu ekki metnir að verðleikum.
Kollegar þeirra á Bretlandi em til
dæmis búnir að vera að þrátta um
launakjör sín við Thatcher og Co.
ámm saman og hvorki gengið né
rekið. Sömuleiðis hefur jámfrúin
bætt gráu á svart með því að láta
skoðanir kennaranna um fræðslu-
mál eins og vind um eyrun þjóta
eins og þeir hefðu ekki meira vit á
þessum hlutum en kötturinn.
Kennarasamtökin bresku em frá-
bitin einkaskólum, hvað gengur
þvert á stefnu Margrétar. Hún er
öll í fijálshyggjunni eins og allir
vita sem eitthvað fylgjast með, sel-
úr ríkisfyrirtækin hvert af öðm eins
og hún væri að höndla með pylsur
eða þriðja flokks hamborgara.
XXX
Meira að segja Síminn Bretans
er hættur að tilheyra þjóðar-
búinu. Ríkið losaði sig við heila
klabbið í fyrra, hveija skrúfu og
hvem þráð og hvert eitt og einasta
símtól. Frúin er ekkert að tvínóna
við það. Einkaframtakið á hug
hennar allan og þar með eins og
nærri má geta draumurinn um
einkaskólana.
Hvergi í víðri veröld sýnast kenn-
arar þó eiga eins bágt um þessar
mundir eins og í Kína. Forkastan-
legum kjömm þeirra var lýst nokk-
uð hér í „Veröld" á sunnudaginn
var. Maó formaður gerði þá upp-
götvun í menningarbytingunni sem
svo var kölluð að enginn félli betur
að alræði kommúnismans en ein-
mitt sá ópplýsti. Þar með vom
menntamennirnir orðnir andbyit-
ingarsinnar og réttdræpur glæpa-
lýður og vom meðhöndlaðir eftir
því.
Kínverskir kennarar em fyrir
bragðið algerar hornrekur með þjóð
sinni og raunar á alheimsvísu.
Ónefndur ræðumaður á samkom-
unni sem þeim þóknast að kalla
þjóðþing þar eystra gerðist svo
djarfur að víkja að þessu um daginn
og átelja nýju valdhafana fyrir
seinaganginn við endurreisn kenn-
arastéttarinnar. Hann fullyrti við
það tækifæri að svo fáránlega lág
væm kennaralaunin enn í dag að
jafnvel háskólaprófessor með svo-
kallaðar meðaltekjur „væri ekki
hálfdrættingur á við venjulegan
götusala eða naumlega stautfæra
vinnukonu".
XXX
Eitt dagblaðanna miðlaði okkur
þeim fróðleik á þriðjudaginn
var að nú hefði Landgræðslan eign-
ast spánnýja flugvél sem tæki „eitt
tonn af áburði og fræjum" eins og
snillingurinn orðaði það í fyrirsögn.
Víkveiji man aðra vitleysu af
sama toga frá því í fyrra. Úrklippan
er illu heilli glötuð svo að ógerlegt
er að birta þetta orðrétt en á henni
upplýsti blaðamaðurinn allavega
sem þar stýrði penna að aflinn í
tilteknu byggðarlagi hefði aðallega
verið „ýsur“.
Nú, hann mátti samt eiga það,
garmurinn, að hann gekk ekki svo
langt að láta blessaða sjómennina
vera að draga ýsur. Ætli hann
skilji eftir á að hyggja hvað orðalag-
ið þýðir?
En manninum með „fræin“ ráð-
leggur Víkveiji eindregið að lesa
Njálu.
Þar segir á einum stað um Gunn-
ar: „Hann gengur á sáðland sitt og
sár þar niður kominu ...“
Einmitt. Hann sár semsagt ekki
niður kornunum.
XXX
nn um blaðamennsku.
Svo áfjáður var ónefndur
hasarblaðamaður að koma höggi á
iögregluþjóninn sem hann fjallaði
um á dögunum að hann upplýsti í
hlemmistórri fyrirsögn að maðurinn
hefði ekki einasta „barið" hið
meinta fómarlamb sitt heldur „lam-
ið“ það í þokkabót.
Fýrr má nú rota en dauðrota,
sýnist manni.