Morgunblaðið - 08.02.1989, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 1989
Flugráð og flugöryggismál

Flugráð rann- 1.2.89
sakar lend-
inguArnar- /A\
flugsÞotu.rt
_
ftá N*** 1 * * * * Araarflugsþotan:
^ 2 2 89 Segnlbönd
verðarann-
Aminningar vegna flugs 13. janúar:
4.2.89
Uppþot til þess að
sverta önnur félög
- segir Hörður Guðmundsson framkvæmdastjóri Ernis
eftir LeifMagnússon
Miðvikudaginn 1. þ.m. birti Morg-
unblaðið frétt þess efnis, að á fundi
flugráðs daginn áður hefðu tveir
flugráðsmanna lagt fram beiðni um
að loftferðaeftirliti flugmálastjómar
verði falið að rannsaka tiltekin atriði
varðandi flug Amarflugsvélar til
Keflavíkur lostudaginn 27. jan. A
fundinum upplýsti flugmálastjóri að
slík rannsókn hefði í reynd hafíst
daginn áður, m.a. vegna þess að
beiðni þar um hefði borist „frá stjóm-
valdi".
Að gefnu tilefni skal hér staðfest,
að upplýsingar til blaðsins um þetta
fundaratriði komu hvorki frá flug-
ráði sem slíku, né frá undirrituðum
sem formanni ráðsins.
í yfírlýsingu flugrekstrarstjóra
Amarflugs, sem birt er í Mbl. daginn
eftir, er síðan að fínna stóryrtar full-
yrðingar, að hér sé „enn eitt dæmi
um hlutdrægni Flugleiðamanna í
flugráði, sem beinist gegn hagsmun-
um Amarflugs". Ennfremur þykja
honum „vinnubrögð flugmanna
Flugleiða, sem lögðu fram beiðni sína
til flugráðs um rannsókn í mörgum
liðum, nokkuð óstéttvís“.
Væntanlega á að túlka síðari
ábendinguna í þá átt að flugmönnum
beri almennt að þegja stéttvísu
þunnu hljóði ef þeir verði vitni að
meintum brotum á almennum flug-
rekstrar- eða öryggisreglum.
Laugardaginn 4. þ.m. birtir Mbl.
síðan viðtal við Hörð Guðmundsson
framkvæmdastjóra flugfélagsins
Emis 6 ísafirði, en það viðtal var
bersýnilega í tilefni af frétt Mbl.
daginn áður þess efnis að flugmála-
stjóri ætli sér að koma á framfæri
áminningu til fjögurra flugfélaga
vegna flugs föstudagínn 13. jan.
sl., er formleg flugveðurspá benti til
mikils hvassviðris, og mjög mikillar
ókyrrðar og ísingar í lofti.
Haft er orðrétt eftir Herði: „Þetta
tal um áminningu er uppþot, sem
fulltrúar Flugleiða í flugráði, sem
sumir kalla „Flugleiðaráð", standa
fyrir til að sverta önnur flugfélög."
Fáfræði um málavexti er oft af-
sakanleg, en ástæðulaust ætti að
vera að bera hana á torg í víðlesn-
asta blaði landsins. Hið rétta er, að
umrædd flug föstudaginn 13. jan.
hafa alls ekki hlotið neina umQöllun
flugráðs, hvað þá að þar á fundi
hafí komið fram tillaga um sérstaka
rannsókn þeirra eða áminningar til
einhverra flugfélaga. Fundurinn með
flugrekendum, sem flugmálastjóm
stefnir að, er þvi alfarið að frum-
kvæði þeirrar stofnunar, og í reynd
ekkert við hann að athuga.
Hlutverk flugráðs
í 1. gr. laga um stjóm flugmála
segir m.a.: „Flugráð, skipað fimm
mönnum, hefur á hendi stjóm flug-
mála undir yfirstjóm ráðherra. Þrír
þeirra skulu kosnir hlutfallskosningu
í sameinuðu Alþingi til flögurra ára.
Ráðherra skipar í ráðið tvo menn
með sérþekkingu á flugmálum, ann-
an til átta ára og hinn til fjögurra
ára, og sé hinn fyrrtaldi formaður
ráðsins. Með sama hætti skulu kosn-
ir og skipaðir fímm varamenn í flug-
ráð.“
í 2. gr. segir m.a.: „Ráðherra skip-
ar flugmálastjóra að fengnum tillög-
um flugráðs. Hann skal annast rekst-
ur og viðhald flugvalla ríkisins og
öll önnur störf, sem flugið varða, svo
sem nýbyggingu flugvalla, loftferða-
eftirlit og öryggisþjónustu, undir
stjóm flugráðs."
Flugráð gegnir því hliðstæðu hlut-
verki og stjóm stofnunar eða fyrir-
tækis’, og er jafnframt umsagnarað-
ili fyrir samgönguráðuneytið um hin
fjölbreyttustu mál flugsins. Nánar
er kveðið á um verkefni flugráðs í
starfsreglum, sem gefnar voru út
árið 1976.
Ég hef setið fundi flugráðs undan-
farin 17 ár, fyrst sem ritari þess,
síðan sem varaformaður, en sl. 9 ár
sem formaður. Óhætt er að fullyrða,
að öryggismál flugsins, f einu formi
eða öðru, hafa komið til um^öllunar
á flestum fundum ráðsins. Flugráði
eru m.a. regiubundið veittar frum-
upplýsingar um öll meiri háttar flug-
slys og flugóhöpp hér á landi, og
síðan kynntar formlegar niðurstöður
rannsókna þeirra, þegar þær Iiggja
fyrir.
Skipan flugráðs
Þau tæplega 42 ár, sem flugráð
hefur starfað, hafa þeir flugráðs-
menn, sem ráðherra skipar, og lögum
samkvæmt skulu hafa „sérþekkingu
á flugmálum", einkum komið úr
tveim áttum, þ.e. frá flugmálastjóm
eða stærri flugfélögunum, enda helst
að vænta að þar hafí þeir nægjan-
lega aðstöðu til að viðhalda sér-
þekkingu sinni á þessum málaflokki.
Þeir „sérfróðu" flugráðsmenn,
sem samgönguráðherrar undanfar-
inna 42 ára hafa skipað í flugráð,
hafa f 48% tilvika komið úr röðum
starfsmanna flugfélaga, 39% hafa
verið starfsmenn flugmálastjómar,
og 13% hafa haft aðalstarf á öðmm
vettvangi.
Um langt árabil gegndi Agnar
heitinn Kofoed-Hansen bæði emb-
ætti flugmálastjóra og formanns
flugráðs. Á árdögum flugráðs sátu
m.a. í því Öm Ó. Johnson þáverandi
forstjóri Flugfélags íslands og Alfreð
Elíasson þáverandi framkvæmda-
stjóri Loftleiða.
Sumir telja alls ekki við hæfi að
starfsmenn flugmálastjómar sitji í
þeirri stjómamefnd, sem ætlað er
að hafa eftirlit með stofnuninni. Á
sama hátt telja aðrir ekki rétt að í
flugráði sitji fulltrúar, er starfí hjá
flugrekendum. Það er því oft vandlif-
að í litlu þjóðfélagi sem okkar. Við
skipun ráða og nefnda er hér því
almennt miðað við þá gmndvallar-
reglu, að fulltrúar séu valdir sem
einstaklingar en ekki sem fulltrúar
meintra hagsmunaaðilja.
Undantekningar em þó í þeim
ráðum og nefndum ríkisins, þar sem
lögum samkvæmt er að öllu leyti eða
að hluta til skipað samkvæmt tilnefn-
ingum hagsmunaaðilja. Þannig er
t.d. að mestu leyti hagað skipun full-
trúa í Ferðamálaráð.
Mér er mæta vel kunnugt um það
að stjóm og forstjóri Flugleiða hafa
aldrei haft hin minnstu afskipti af
kosningu eða skipan manna í flug-
ráð, né heldur reynt að hafa áhrif á
störf flugráðsmanna. Fullyrðingum
um meint óeðlileg áhrif Flugleiða í
flugráði, meinta hlutdrægni flugráðs
í garð annarra flugrekenda, og annað
f álíka átt, er með öliu vlsað á bug.
Svo virðist, að ítrekað sé leitast
við að bera slíkt bull á borð almenn-
ings, þegar mikið liggur við að beina
athygli hans frá einhveiju öðra, er
nær situr kjama þess máls sem til
umræðu er.
Formaður flugráðs hefur ná-
kvæmlega sama atkvæðisrétt í ráð-
inu og aðrir flugráðsmenn, og ekki
má gleyma því, að meirihluti flug-
ráðsmanna og varamenn þeirra era
kosnir hlutfallskosningu í sameinuðu
Alþingi.
Núverandi flugráð
Alþingi kaus eftirfarandi þrjá
menn í núverandi flugráð: Áma Jo-
hnsen fv. alþingismann, Jóhann Al-
bertsson lögfræðing og Pál Péturs-
son alþingismann. Varamenn þeirra
era Viktor Aðalsteinsson fv. flug-
stjóri, Kristinn Gunnarsson 3krif-
stofusijóri og Hallgrímur Sigurðsson
SVAVAR Gestsson, menntamála-
ráðherra, hefúr skipað nefind, sem
á að endurskoða lög um byggingu
og rekstur dagvistarheimila í
þeim tilgangi að þau verði ramma-
löggjöf um nýtt skólastig, „for-
skólastig". Ráðherra segir að
hann vilji gjarnan að skólinn verði
samfelldur allt frá forskólastiginu
nýja og til loka grunnskólans.
„Við viljum líta þannig á að upp-
eldisstarfíð, sem fram fer á dagvist-
arheimilum, eigi að vera hluti af hinu
almenna uppeldisstarfí, sem skipu-
lagt er á vegum hins opinbera, hveij-
ir svo sem eiga heimilin," sagði Svav-
ar á blaðamannafundi í gær. Hann
yfírflugumferðarstjóri. Samgöngu-
ráðherra skipaði síðan undirritaðan
sem formann og Birgi Þorgilsson
ferðamálastjóra sem annan sérfróð-
an mann í ráðið. Varamenn okkar
Birgis era þeir Hilmar B. Baldursson
flugmaður (varaformaður) og Kristj-
án Egilsson flugstjóri.
í hópi aðalmanna er því aðeins
einn af fímm, þ.e. undirritaður, sem
starfar sem framkvæmdastjóri flug-
rekstrarsviðs hjá Flugleiðum. Þegar
varamenn vora skipaðir og kosnir,
vora tveir þeirra starfandi hjá Flug-
leiðum, þ.e. þeir Hilmar og Kristján.
Þar sem Hilmar hefur verið í árs-
leyfí frá flugmannsstörfum síðan í
nóvember sl., er í reynd aðeins einn
varamannanna fimm nú starfandi
hjá Flugleiðum.
Þeir Hilmar og Kristján hafa um
árabil starfað virkt að ýmsum örygg-
ismálum flugsins, m.a. innan örygg-
isnefndar Félags íslenskra atvinnu-
flugmanna. í flugráði þafa þeir fyrst
og fremst beitt sér á þessu sviði, og
í reynd má segja það sama um þá
sex aðra ágætu flugstjóra, sem á
liðnum áram hafa átt sæti í flugráði.
Ranrisókn flugóhappa
Rannsókn flugslysa er vandasöm
og tímafrek. Það sama gildir í reynd
um rannsókn flugóhappa, þ.e. ýmiss
konar atvika annarra en flugslysa.
Nauðsynlegt er að rannsakendur
hafí þar með öllu óbundnar hendur
við framkvæmd rannsókna. Tilgang-
ur slfkra rannsókna er í reynd aðeins
einn, þ.e. að efla almennt flugöryggi.
Því er brýnt, að embættismenn
og hagsmunaaðilar geri sér ljósa
grein fyrir því, að ekki beri að varpa
fram ótímabæram fullyrðingum um
slík mál áður en rannsókn viðeigandi
lega tjáð sig um þau.
Flugslysanefiid
Með breytingu á 141. gr. laga um
loftferðir vora styrkt ákvæði um
fímm manna flugslysanefnd, sem
samgönguráðherra skipar, og „skal
starfa sjálfstætt og óháð“. Nefndinni
er ætlað að „kanna orsakir flug-
slysa, ef manntjón hefur orðið eða
legið við slysi á mönnum, eða miklu
^óni á munum. Nefndin ákveður sjálf
hvaða mál hún kannar." Nefndinni
sagði að gert væri ráð fyrir því að
forskólastigið yrði áfram undir
menntamálaráðuneyti.
Nefndin, sem á að gera tillögur
að nýrri löggjöf, á einnig að kanna
alla þætti varðandi rekstur og stofn-
kostnað dagheimila, gera fram-
kvæmdaáætlun til 10 ára um upp-
byggingu heimila um allt land og
gera tillögur um „uppeldismarkmið
forskólans, stjóm, ábyrgð og eftirlit,
húsnæði, fjölda bama í hópum og
stærðamorm; sérþarfir einstakra
hópa og lengd dvalartíma bama í
forskóla með tilliti til vinnutíma for-
eldra; Qölda starfsfólks, menntun
þess o.fl,“ svo vitnað sé í tilkynningu
Leifúr Magnússon
„Engum, og síst af öllu
flugrekendum, starfs-
mönnum þeirra, svo og
flugfarþegum, er
greiði gerður með
óeðlilegum frávikum
firá viðurkenndum ör-
yggisstöðlum, er al-
mennt gilda fyrir áætl-
unarflug til og frá ís-
landi, svo og í innan-
landsflugi við erfiðar
aðstæður. Því er nauð-
synlegt að fram fari
eðlileg rannsókn á öll-
um þeim atvikum þar
sem rökstuddur gnmur
liggur fyrir um veruleg
stöður slíkra rannsókna
stuðli að bættu öryggi
í íslenskum flug-
rekstri.“
hafa verið settar sérstakar starfs-
reglur.
I síðustu ársskýrslu nefndarinnar,
sem var fyrir árið 1987, er m.a. birt
skipurit, er sýnir stjómskipuleg
tengsl nefndarinnar við samgöngu-
ráðherra, flugráð, flugmálastjóm,
loftferðaeftirlit, rannsóknardeild
þess, svo og við lögreglu. Skipuritið
er birt með grein þessari til nánari
skýringar.
Ýmsir möguleikar væra á bættu
skipulagi þessara mála. { sumum
ríkjum, t.d. í Bandaríkjunum, er sér-
stökum óháðum stofnunum falið að
rannsaka flugslys og flugóhöpp.
Þetta er m.a. geit með tilliti til þess
að flugmálastjómin sjálf, mannvirki
ráðuneytisins.
í nefndinni sitja þau Ásmundur
Stefánsson hagfræðingur, Bergur
Felixson framkvæmdastjóri, Gerður
G. Óskarsdóttir ráðunautur mennta-
málaráðherra, Guðrún Alda Harðar-
dóttir fóstra, Hallgrímur Guðmunds-
son bæjarstjóri, Kristín Einarsdóttir
alþingismaður, Kristín Á. Ólafsdóttir
borgarfulltrúi, Lára V. Júlíusdóttir
lögfræðingur, Selma Dóra Þorsteins-
dóttir formaður Fóstrafélags íslands,
Þórann Sveinbjömsdóttir formaður
Sóknar og Svandts Skúladóttir deild-
arstjóri, en hún hefur verið skipuð
formaður nefndarinnar. Nefndin á
að skila af sér í júní á næsta ári.
Menntamálaráðherra:
Dagvistarheimilin verði hluti
uppeldisstarfs hins opinbera
Nefhd gerir tillögur að löggjöf fyrir „forskólastig“
þátta þeirra hefur farið fram, og þar frávik frá slíkum fluff-
til nefndir ranr.sakendur hafa form- , . , &
rekstrarreglum, og-
með það markmið eitt
fyrir augum að niður-