Morgunblaðið - 07.05.1989, Blaðsíða 9

C 9
rækjurnar (eða annað hráefni) og
rjómann, kryddið með salti, pipar
og rifnu múskati.
Deilið blöndunni niður í fjórar,
litlar eldfastar skálar, setjið eitt
hrátt egg út í hverja þeirra, stráið
rifnum osti yfir og bakið við 250
gráðu í u.þ.b. 10 mínútur.
Karmellurönd
Þetta er ögn vandmeðfarinn eft-
irréttur, að því leytinu til að það
þýðir ekki að tala við her manns
á meðan maður býr hann til. En
hann er sætur og góður. Uppskrift
handa tólf.
2 l rjómi
250 g sykur
12 eggjarauóur
Hitið saman í potti 1 I af rjóma
og 50 g af sykri. Hrærið saman
12 eggjarauður (þeytið þær ekki)
og 'hrærið síðan volgum rjóman-
um mjög hægt sama við. Það
skiptir sköpum að komast hjá því
að þeyta loftbólur í blönduna.
Bræðið varlega 200 g af sykri
á pönnu. Ef hann brennur við
þýðir ekkert annað en henda
honum og reyna aftur.
Hellið karamellusósunni í af-
langt kökuform þannig að hún
þeki það alveg að innan, hellið
eggjarjómanum í og bakið ívatns-
baði í ofni við 100 gráður þar til
massinn er orðinn stífur, líka í
miðjunni.
Hvolfið karamelluröndinni á fat
rétt áður en á að bera hana fram.
Síðan er gott að þynna afganginn
af karamellusósunni með ögn af
sjóðandi vatni, blanda henni sam-
an við þeyttan rjóma og bera fram
með röndinni.
i
MORGUNBLAÐIÐ MANNLÍFSSTRAUMAR
SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1989
HAGFRÆÐI///vað er verdbólga?
Verðlagið og vísi-
tölufjölskyldan
í kompaníi við Matthías og allífíð fer Þórbergur Þórðarson víða á
kostum. Eins og vænta má er honum tíðrætt um andleg efiii og and-
leysi samtímans. Til marks um andleysið segir hann á einum stað að
‘ fólk sé svo sinnulaust í þessu lífí að það sé ekki fyrr en í næsta lífí að
það fari að skilja verðbólguna. Þrátt fyrir linnulaust karp um verð-
bólgu og kaupmátt hef ég oft tekið eftir að vitneskja „almennings"
um þessi hugtök er takmörkuð. í þessum pistli er ætlunin að taka út
forskot á sæluna.
Verðbólgu má skilgreina sem
„varanlega hækkun almenns
verðlags". ígrundum aðeins þessa
skilgreiningu. „Varanleg hækkun“
þýðir, að ef verðlag hækkar um 2%
einn mánuðinn en
lækkar síðan aftur
um 2% mánuðinn
eftir og helst síðan
óbreytt, er ekki um
verðbólgu að ræða.
Þetta útilokar einn-
ig skammtíma-
eftir Siguro sveiflur, s.s. árstí-
Snævarr ðabundnar hækk-
anir á einstökum vörum, s.s. græn-
meti. í fjölmiðlum er stundum talað
um „bensínverðbólgu" eða „smjör-
verðbólgu", en í reynd er slíkt mark-
leysa. I skilgreiningunni hér að ofan
var tekið fram „hækkun almenns
verðlags". Við gerum greinarmun á
verðlagi og verði einstakra vara.
Verðlag er vísbending um verð á fjöl-
mörum vörutegundum.
En hvernig er verðlag mælt? Með
verðlagi er mælt verð á fjölda vöru-
tegunda. í almennri umræðu er al-
gengast að miða verðbólgu við hækk-
un vísitölu framfærslukostnaðar. En
framfærsluvísitalan mælir kostnað
við kaup á ákveðinni innkaupakörfu.
Miklu skiptir hvemig innkaupakarf-
an er valin, þar sem verð einstakra
vörutegunda breytist mismikið.
Grunnur framfærsluvísitölunnar
byggist á neyslurannsóknum sem
gerðar hafa verið með reglulegu
millibili allt frá 1940.
Þessar neyslurannsóknir eru
þannig gerðar að ákveðnum fjölda
heimila er falið að halda heimilisbók-
hald þar sem nákvæmlega eru skráð-
ar allar vörur sem fjölskyldan kaup-
ir, bæði magn og verð.
Framfærsluvísitalan mælir ein-
göngu verð neysluvara, en einka-
neysla er um 70% af þjóðarútgjöld-
um. Byggingarvísitalan hefur oft
verið notuð til að mæla verðlag fjár-
festingarvara. Vísitala byggingar-
kostnaðar mælir kostnað við að
byggja 10 íbúða fjölbýlishús í
Reykjavík.
Vísitala framfærslukostnaðar var
fyrst mæld árið 1922, en tilefni þess
var að f samningum Hins íslenska
prentarafélags við prentsmiðjueig-
endur voru ákvæði um (takmarkaða)
vísitölubindingu launa. Upphaf al-
mennrar vísitölubindingar launa má
hins vegar rekja til gengisfellingar
krónunnar í apríl 1939.
Nýr vísitölugrundvöllur tók gildi
1. maí 1988, en hann var byggður
á neyslukönnun sem gerð. var
1985/1986. Útgjöldin taka mið af
neyslu fjölskyldu, sem telur 3,48 ein-
staklinga (hjón með tæplega 1,5
bam). Skipting útgjalda fjölskyld-
unnar í aprílbyijun er sem hér segir:
Fjárhæð á mánuði
Matvörur 33.122
Rekstur eigin bíls 26.638
Drykkjarvörurogtóbak 7.308
Ferðir og flutningar 5.647
Föt og skófatnaður 12.501
Tómstundaiðkun
ogmenntun 18.504
Húsnæði, rafmagn og hiti 25.705
Aðrar vörur og þjónusta 15.765
Húsgögn og heimilis-
búnaður 12.208
Önnurútgjöld 2.568
Heilsuvernd 3.756
Útgjöld alls 163.708
Þrátt fyrir að vísitölufjölskyldan
hafí verið til allt frá því fyrir stríð,
var hún í leiguhúsnæði allt fram til
vorsins 1989. Það er auðvitað stór-
frétt að valdamesta fjölskylda lands-
ins flytji úr leiguhúsnæði í eigið, því
að þessir flutningar velta milljörðum
í lánakerfi landsmanna. Þegar litið
er á uppgjör húsnæðiskostnaðar í
vísitölu framfærslukostnaðar, kemur
í ljós að verðbótum, raunvöxtum og
nafnvöxtum er þar ruglað saman á
stórfurðulegán hátt. Þessi uppgjörs-
máti þýðir m.a. að breyting láns-
kjaravísitölu, sem að sínu leyti ræðst
af framfærsluvísitölunni, hefur áhrif
á framfærsluvísitölu næsta mánaðar.
í reynd eru verðbætur og sá hluti
nafnvaxta sem eru ekki rekstrarút-
gjöld heimilanna heldur hluti af af-
borgun lána og því standa á móti
þessum gjöldum hækkun eigna.
Útgjöld vísitölu^ölskyldunnar í
apríl sl. námu um 164 þús. kr. á
mánuði. Tekjur fjölskyldunnar eru
auðvitað hærri en útgjöldin, þar sem
hún þarf að standa skil á sköttum,
lífeyrisiðgjöldum og stéttarfélags-
gjöldum. Ef gert er ráð fyrir að
bæði hjónin vinni úti, má ætla að
hún þurfi um 206 þús. krónur til að
standa undir útgjöldunum, sé hins
vegar ein fyrirvinna í fjölskyldunni
þyrfti hún 6 þúsund krónum meira
til að hafa fyrir útgjöldunum. í eftir-
farandi töflu eru tekjur, skattar og
útgjöld fjölskyldunnar sýnd og til
samanburðar er sýnd staðan í apríl
í fyrra:
Athyglisvert er að skattbyrði vísi-
tölufjölskyldunnar (skattbyrði er
hlutfall skatta og tekna) hefur auk-
ist úr 16,8% í 20,4%, en ef tekið er
tillit ti! barnabóta er hækkunin minni
eða úr 13,6% í 17,4%. En áætlaðir
skattar hafa hækkað um 50,3%.
Þetta þýðir að til þess að standa
undir útgjöldunum hefðu tekjur fyrir
skatta þurft að hækka um 26,5% frá
apríl í fyrra til jafnlengdar á þessu
ári, en útgjöldin hækkuðu um 22%.
Þessi æfíng er eingöngu gerð til
frekari kynningar á hinni valdamiklu
visitöluflölskyldu. Sá misskilningur
er býsna útbreiddur að í útgjaldafjár-
hæð vísitölufjölskyldunnar felist eitt-
hvert mat á lágmarksframfærslu-
þörf, sem miða megi lágmarkslaun
við. Slíkt er vitaskuld fírra. Útgjöld-
unum er ætlað að endurspegla út-
gjöld meðalfjölskyldu og tilgangur
vísitölu framfærslukostnaðar er
einkum að meta breytingar útgjald-
anna frá einum tíma til annars.
Heimilisbókhald vísitölufl ölskyldunnar
Fjárhæðir í þúsundum kr.
Apríl 1989 Apríl1988
Tekjur 206,0 161,0
Skattar 35,7 29,6
Tekjur eftir skatta 165,2 136,5
Bamabætur 6,2 5,2
Tekjur eftir skatta og greiðslu bamabóta 170,2 139,5
Lífeyrisiðgjald 5,8. 4,6
Stéttarfélagsgj ald 0,7 0,5
Ráðstöfunartekjur 163,7 134,4
Útgjöld 163,7 134,2
BAÐHUÐUN m/f
Selbrekka 16- 200 Kópauogur
£k
Endurhúðum hreinlætistæki.
Qerum gamla baðsettið sem nýtt
Símv
42673-44316
’ötr
SUMARHÚS TIL SÖLU
Húsið er rúmlega fokhelt, stærð 46,6 m + 20 m. Svefn-
loft. Mjög hagstætt verð.
Sími frá kl. 9-17 680870á kvöldin og um helgar 671105.
P targtmWI Imfa
co co lO co Metsölublaó á hveijum degi!
TÓNLEIKAR
í íslensku óperunni
THE KING'S SINGERS
fimmtudaginn 18. maí kl. 20.30
Miðasalan opin daglega kl. 16.00-19.00.
Tónlistarfélagið.