Morgunblaðið - 07.05.1989, Blaðsíða 30

30 C
rr* ^
MORGUNBLAÐIÐ MI IJ^QARj, UDAGUR 7. MAÍ 1989
Minning:
Pálmi Jósefsson
a

I
1
Fæddurl7. nóvember 1898
Dáinn 26. apríl 1989
Það er vor í lofti. Ómur fuglanna
berst inn um opna gluggana og
vorflugurnar þyrpast á rúðurnar. I
kennarastofunni eru kennarar
mættir ásamt skólastjóra, Pálma
Jósefssyni. Skólastjóri gengur um
gólf og tekur þátt í glaðværum
umræðum. Þetta er árla morguns
hins fyrsta prófdags. Vetrarönn
kennslunnar er lokið og framundan
er vorið og sumarið, þar sem þátta-
skil verða í störfum og hvíld fyrir
nemendur og kennara.
Nú kveðjum við Pálma Jósefsson
fyrrverandi skólastjóra. Hann starf-
aði við Miðbæjarskólann um hálfa
öld sem kennari, yfirkennari og
skólastjóri. Pálmi var mikill skóla-
maður, ljúfur en þó stjómsamur.
Hann átti óskipta virðingu bæði
nemenda og kennara. Átti auðvelt
með að milda og jafna það sem
miður fór, svo að aðilar yrðu sáttir
og ánægðir.
Pálmi Jósefsson fæddist 17. nóv-
ember 1898 að Finnastöðum,
Sölvadal, Eyjafirði. Foreldrar hans
voru hjónin Jósef Jónasson bóndi
þar og Sigríður Jónsdóttir. Hann
var gagnfræðingur frá Gagnfræða-
skóla Akureyrar, tók kennarapróf
frá Kennaraskóla íslands vorið
1923. Árið 1930 fór hann til Skot-
lands til þess að kynna sér kennslu
í eðlisfræði og sótti þá um leið fyrir-
lestra í sálar- og uppeldisfræði við
kennaradeild háskólans í Edinborg.
Heimsótti einnig marga skóla í
Skotlandi og Englandi.
Pálmi Jósefsson var mikill starfs-
maður. Hann starfaði í mörgum
nefndum og sat í stjórn ýmissa fé-
laga. Flest þessi störf vom innt af
hendi án endurgjalds. Hann fann
að þama var þörf fyrir starfskraft
og þá lá hann ekki á liði sínu. Hann
samdi eðlis- og efnafræði fyrir
bamaskóla og einnig dýra- og
heilsufræði. Á þeim tíma var skort-
ur á kennslubókum fyrir böm og
vom þessar bækur því mikill fengur
jafnt fyrir nemendur og kennara.
Pálmi átti auðvelt með að skrifa
fyrir börn. Stíll hans var léttur og
aðlaðandi og því auðskildur börn-
um. Margir eldri kennarar sjá eftir
bókum hans.
Pálmi var tvígiftur. Fyrri kona
hans var Helga Ijósmóðir Níels-
dóttir, en eftirlifandi kona hans er
Elín Elísabet Sigurðardóttir, bók-
sali, Akureyri. Þau eignuðust tvær
dætur, Sigrúnu og Kristínu. Sigrún
er látin fyrir nokkmm ámm. Var
það þeim hjónum sár söknuður, en
sonur Sigrúnar, Pálmi, ólst upp hjá
afa og ömmu.
Þau hjónin dvöldu nú síðast á
hjúkmnarheimilinu Skjól. Þar nutu
þau ágætrar hjúkmnar og umönn-
unar eins og best getur auðnast.
Með Pálma Jósefssyni er horfinn
mikilhæfur maður, ágætur kennari
og skólastjóri, og okkur öllum sem
hjá honum störfuðu hugljúfur
stjórnandi. Það var mikill söknuður,
þegar Miðbæjarskólinn árið 1969
eða fyrir réttum 20 ámm var lagð-
ur niður. Pálmi stóð þá á sjötugu
og átti að hætta störfum, en við
vonuðumst til þess að sjá hann sem
oftast í skólanum. Starfslið skólans
dreifðist í ýmsar áttir með margra
ára hefð og þjálfun. En aldrei rofn-
aði samheldni okkar. Við hittumst
oftast árlega og ávallt var Pálmi
þar á meðal.
Nú kveðjum við skólastjórann
okkar við Miðbæjarskólann hinsta
Faðir minn,
JÓN BJARNASON,
lést á Hrafnistu, Hafnarfirði, 5. maí .
Þórður Jónsson.
Móðursystir okkar,
RÓSAMUNDA JÓNSDÓTTIR
frá Mýrum I Dýrafirði,
andaðist fimmtudaginn 4. maí.
Halldóra Karlsdóttir, Guðrún Karlsdóttir Watt,
Rósa Karlsdóttir, Eymar Karlsson,
Katrfn Karlsdóttir, Óttar Karlsson.
t
Útför eiginmanns míns, föður, tengdaföður og afa
PÁLMA JÓSEFSSONAR,
fyrrverandi skólastjóra,
verður gerð frá Fossvogskirkju, mánudaginn 8. maí kl. 13.30.
Elin Sigurðardóttir,
Kristín Pálmadóttir, Kristinn Bjarnason,
Pálmi Guðmundsson
og barnabörn.
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir, amma og langamma,
KRISTÍN SNÆBJÖRNSDÓTTIR,
Hjallavegi 54,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Áskirkju þriðjudaginn 9. maí kl. 1 5.00.
Jarðsett verður í Fossvogskirkjugarði.
Baldvin V. Jóhannsson, Kristín Á. Halldórsdóttir,
Halldór E. Ágústsson, Linda B. Halldórsdóttir,
Sigurjón Ó. Halldórsson, Diljá Þiðriksdóttir
og sytkini hinnar látnu.
t
Eiginmaður minn, faðir, afi og langafi,
INGVAR JÓNSSON
vörubílstjóri,
veröur jarðsunginn frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 9. maí kl.
15.00.
Jónina Björnsdóttir.
sinn. Þökkum honum samfylgdina
og sendum eftirlifandi konu hans,
Elínu og ættingjum, okkar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Hjálmar Guðmundsson
Síðastliðinn miðvikudag 26. apríl
lést Pálmi Jósefsson fyrrverandi
skólastjóri Miðbæjarskólans í
Reykjavík. Hann hafði átti við van-
heilsu að stríða undir hið síðasta
og þreyttur verður jafnan hvíld feg-
inn enda ekki að skapi hans að
vera upp á aðra kominn.
Pálmi var fæddur 17. nóvember
1898 að Finnastöðum í Sölvadal,
sonur hjónanna Sigríðar Jónsdóttur
og Jósefs Jónassonar er þar bjuggu.
Hann lauk gagnfræðaprófi við Ak-
ureyrarskóla 1917 og stundaði
síðan kennslu um tíma en fór svo
til frekara náms í Kennaraskólann
1923. Að námi loknu réðst hann
til starfa að Miðbæjarskólanum í
Reykjavík en þar var starfsvett-
vangur hans alla tíð. Ekki lét hann
sér nægja þá menntun sem hann
hafði aflað sér í Kennaraskólanum
eins og flestir urðu þá að láta sér
lynda heldur aflaði sér aukinnar
menntunar í Skotlandi, nam eðlis-
fræði í George Harriott Watt Col-
lege í Edinborg auk uppeldis og
sálarfræði í kennaradeild Edin-
borgarháskóla. Hann var síðan
kennari í Miðbæjarskólanum og
yfirkennari þar 1936—38 og
1945—48 og skólastjóri frá
1948—68 er breytingar á búsetu
fólks í borginni leiddu til þess að
skólinn var lagður niður. Auk
kennslu í Miðbæjarskólanum
kenndi hann í nokkur ár við Náms-
flokkana.
Honum var ætíð mjög annt um
hag og virðingu kennarastéttarinn-
ar enda var hann lengi í stjórn fé-
lags kennara, svo sem Stéttarfélags
barnakennara, S.Í.B., B.S.R.B. og
barnavinafélagsins Sumargjafar.
Þá átti hann manna drýgstan þátt
í að samið var um eitt merkasta
réttindamál kennara, að fá afslátt
frá kennsluskyldu er aldur færðist
yfir. Þá samdi Pálmi þijár
kennslubækur er lengi við notaðar
og eru enn í fullu gildi, kennslubók
í eðlisfærði, heilsufræði og náttúru-
fræði. Allar voru þessar bækur
skrifaðar að loknu öðru dagsverki
enda unnar af löngun til að efla
og bæta skólastarfið í landinu. Þá
átti hann þátt í gerð námsskrár sem
kom til framkvæmda 1956.
Eins og áður segir var Pálmi
skólastjóri 1948—68. í því stafi
komu hans ágætu eiginleikar í ljós.
Réttlætiskennd og sanngirni voru
ríkjandi eiginleikar í fari hans og
því var hann afar vel liðinn af
starfsfólki skólans. Eg minnist þess
ekki að starfsmenn skólans gagn-
rýndu gerðir hans nokkru sinni
enda vakti hann stöðugt yfir velferð
skólans.
Pálmi var kvæntur Elínu Sigurð-
ardóttur hinni mætustu konu, sem
lifir mann sinn. Þau hjón eignuðust
tvær dætur, Sigrúnu sem er látin
og Kristínu ekkju Svavars Markús-
sonar hins þekkta íþróttamanns.
Þá ólu þau upp son Sigrúnar dóttur
sinnar Pálma.
Við leiðarlok er samfylgdin jafn-
an þökkuð. Svo skal gert nú. Við
sem áttum samfylgd með Pálma
vorum auðugri að en áður, því öllum
okkar gat hann eitthvað kennt.
Við Jóhanna sendum ástvinum
hans samúðarkveðjur.
Hjalti Jónasson
Látinn er í Reykjavík merkur
skólamaður, Pálmi Jósefsson fyrr-
verandi skólastjóri við Miðbæjar-
skólann í Reykjavík.
Pálmi var Eyfirðingur, fæddur á
Finnastöðum í Sölvadal og voru
foreldrar hans hjónin Sigríður Jóns-
dóttir og Jósef Jónsson bóndi.
Að loknu kennaranámi 1923
gerðist hann kennari við Miðbæjar-
skólann sem í þann tíð er eini barna-
skóli Reykjavíkur. Til sjötugs er
starf hans bundið þessum skóla að
frátöldu námsári í Edinborg
1930—’31 þar sem hann las m.a.
eðlisfræði. Samtíma Pálma í Mið-
bæjarskólanum störfuðu margir
þjóðkunnir menn. Því segir það
mikið um mannkosti Pálma að hon-
um eru falin mörg ábyrgðarstörf
og síðar forsjá skólans. Yfirkennari
er Pálmi árið 1936—’38 og
1945—’48 og skólastjóri frá 1948
til 1969 að skólinn er lagður niður.
Félagsmál voru Pálma hugleikin
og átti hann sæti í stjómum margra
félaga um lengri og skemmri tíma.
Ómældur er sá tími sem helgaður
var útgáfu og afgreiðslu Mennta-
mála auk samningu ýmissa heimild-
arrita og greina. Hann átti hlut að
frumvarpi til fræðslulaganna 1936
og námskrá handa skyldunámsskól-
um 1960.
Ekki má gleyma hlut Pálma í
kennarasamtökunum. í nær þijá
tugi ára eða frá 1928—1956 er
hann í stjórn SÍB og skólaráði,
lengst sem gjaldkeri en tvö síðustu
árin sem formaður. Og 1970 er
Pálmi tilnefndur heiðursfélagi Sam-
bands íslenskra bamakennara.
Kennslubækur sem Pálmi samdi
nutu mikilla vinsælda en þær eru
Eðlis- og efnafræði fyrir barnaskóla
1940, Dýrafræði fyrir barnaskóla
1946, Heilsufræði fyrir barnaskóla
1961, Eðlis- og efnafræði fyrir
unglingaskóla 1962 og Náttúru-
fræði fyrir barnaskóla (ásamt Geir
Gígja) 1963.
Nú hafa nýjar bækur tekið við
en bækur Pálma þykja ómissandi
sem handbækur og eru mikið notað-
ar þar sem þær era til.
Undirritaður var svo lánsamur
að fá að hefja kennsluferil við Mið-
bæjarskólann undir stjóm Pálma
Jósefssonar og starfa með honum
í 14 ár.
Þau ár era minnisstæð. Við
yngstu kennararnir kynntumst
mörgum eftirminnilegum kennur-
um sem margt var hægt að læra
af. Þó var samvinna kennara að
kennsluverkefnum ekki mikil í þá
dag. Við fundum fljótt að við báram
ábyrgð á nemendum okkar og var
fullkomlega treyst. Vandamál voru
fyrirferðarlítil í návist Pálma. Ef
eitthvað kom upp á þá var Pálmi
sérlega laginn að beina hugsun í
aðra átt og líta björtu hliðar tilver-
unnar. Nemendur og kennarar
mátu leiðsögn og stjóm Pálma, því
var kvíði í mönnum veturinn
’68—’69 sem var síðasta starfsár
hans sem skólastjóri. Menn kviðu
þeirri breytingu sem á yrði, þó eng-
an granaði þá hvað upp kæmi.
Fræðsluyfirvöld Reykjavíkur not-
uðu þessi tímamót til að leggja
skólann niður. Var þetta gert í
sparnaðarskyni, þar sem nemend-
um hafði aðeins fækkað í gamla
bænum og þá sérstaklega í Austur-
bæjarskóla. Ósagt skal látið hér
hvernig þessi ákvörðun, kom eins
og reiðarslag yfir starfsfólk skólans
fékk á menn en orð Pálma og forspá
við þessi tímamót voru spakleg.
Pálmi bar aldurinn vel og var
léttur á fæti. Hugsun hans var skýr
og minni gott þó oft vildi hann
draga úr því við viðmælendur hin
síðari ár.
Því miður hafði fundum okkar
fækkað síðustu árin þó alltaf væri
jafn ánægjulegt að hitta hann.
Kona hans Elín Sigurðardóttir
saknar nú góðs eiginmanns. Þau
eignuðust tvær dætur, Sigrúnu
Ásdísi og Kristínu tækniteiknara.
Sigrún lést fyrir níu árum og var
það þeim mikið áfall.
Við hjónin vottum Elínu, Kristínu
og öðrum aðstandendum dýpstu
samúð við fráfall Pálma.
Blessuð sé minning hans.
Þorvaldur Óskarsson
Miðvikudaginn 26. apríl andaðist
Pálmi Jósefsson fv. skólastjóri Mið-
bæjarskólans. Pálmi var á 91. ald-
ursári er hann lést. Aldurinn bar
hann vel. Á níræðisaldri var hann
uppi í háum stiga eins og ungur
maður við að mála glugga íbúðar
sinnar. Skír hugsun og raunsæi ein-
kenndi allt hans tal fram til síðustu
stundar. Andinn hélst ungur en
fyrir rúmum tveimur áram fór
líkaminn að viðurkenna aldurinn og
síðasti vetur var Pálma heilsufars-
lega erfiður.
Pálmi fæddist 17. nóvember
1898, á Finnastöðum, Sölvadal,
Eyjafirði. Það var eignarjörð for-
eldra hans Jósefs Jónssonar og
Sigríðar Jónsdóttur. Þar eyddi hann
bernsku og ungdómsáram við land-
búnaðarstörf og kynntist því bæði
erfiðisvinnu og vosbúð eins og
fylgdi þeim störfum á þeim tíma.
En æskuslóðirnar vora honum kær-
ar alla tíð. Andstæðurnar, snjó-
þyngd vetrarins og dýrð sumarsins
þarna í innstu sveit Eyjarfjarðar
vora eftirminnileg náttúrafyrir-
brigði.
Þegar Pálmi var 19 ára lauk
hann gagnfræðaprófi við Gagn-
fræðaskólann á Akureyri. Það sýnir
vel hvaða álit Pálmi sem ungur pilt-
ur hafði áunnið sér í heimabyggð
sinni að er hann hafði lokið gagn-
fræðaprófi óskaði hreppsnefnd fæð-
ingarhrepps hans eftir að fá hann
sem kennara. Pálmi kenndi þar í
fjóra vetur. Vel virðist hafa farið á
með honum og bömunum, því
Pálma líkaði starfið það vel að hann
ákvað að gera það að ævistarfi.
Hann settist í 2. bekk Kennara-
skóla íslands og lauk kennaraprófi
1923. Það sama ár hóf hann
kennslu við Miðbæjarskólann í
Reykjavík og vann þeirri stofnun
sem kennari, yfirkennari og skóla-
stjóri í 46 ár, allt þar til skólinn
var lagður niður.
Skólaárið 1930—’31 stundaði
Pálmi námi við kennaradeild Há-
skólans í Edinborg, lagði hann
stund á eðlisfræði og uppeldisfræði.
Pálmi ávann sér álit og traust
bæði innan skóla og utan. Þau
mál, sem honum vora falin til úr-
lausnar, vora talin vera í góðum
höndum. Traust það, sem til hans
var borið, má meðal annars sjá á
því að þegar ákveðið var 1934 að
taka til endurskoðunar fyrstu
fræðslulögin, sem sett vora 1906,
þá var Pálmi einn af þeim þremur,
sem menntamálaráðherra skipaði í
nefnd til að vinna það verk.
Pálmi hafði áhuga á félagsmálum
en hann sóttist ekki eftir að vera í
forystu á því sviði, en þrátt fyrir
það varð það lengst af hans hlut-
skipti að annast stjómunarstörf í
ýmsum félögum. Hjá flest öllum
félagasamtökum í Reykjavík innan
uppeldis- og fræðslugeirans mun
han um eitthvert tímabil hafa setið
í stjórn og hann átti dijúgan hlut
að mótun og þróun fræðslumála
þjóðarinnar um langt skeið.
Kennurum féll vel að kenna
námsbækur þær, sem Pálmi skrif-
aði, hann samdi þijár kennslubæk-
ur: Eðlisfræði, dýrafræði og heilsu-
fræði.
Fyrstu persónulegu kynni mín
af Pálma vora á þeim reglubundnu
fundum sem fræðslustjórinn Jónas
B. Jónsson boðaði skólastjóra
Reykjavíkur til. Það vakti fljótt at-
hygli mína hvað Pálmi var tilögu-
góður, hann var laus við málaleng-
ingar, hélt sér við aðalatriðin og
lagði málin skýrt fyrir. Síðar áttum
við eftir að kynnast betur er við
verðum nágrannar, byggðum báðir
við sömu götu á sama ári. Kona
Pálma, Elín Sigurðardóttir, er
frænka mín og mun það meðal
annars hafa flýtt fyrir nánari kynn-
um. Þau vinatengsl, sem mynduð-
ust milli heimila okkar, héldust alla
tíð og vora okkur hjónum mikils
virði.
Fyrir rúmu ári fluttu þau Elín
og Pálmi á hjúkrunarheimilið Skjól,
það varð tómlegra í götunni eftir
að þau fóru. En minningin um heim-
ili þeirra er hugljúf eins og það var
með þeim hjónum ásamt tveimur
elskulegum dætrum og dóttursyni
þeirra, sem ber nafn afa síns.
Við hjónin sendum Elínu og öðr-
um aðstandendum okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Magnús Jónsson