Morgunblaðið - 08.10.1989, Blaðsíða 29

aaaöTHO ^ ííuoacii ^i»í£Uftg£Aqi/IYM mgAjanuoaoM OU 8S'
“MORG U NBLAÐIÐ , SujNínUUALíUK öTuKTOBEK 7 CX)
Svanhvít Þorgríms-
dóttir - Minningarorð
Fædd 21. september 1930
Dáin 1. október 1989
Á morgun, mánudaginn 9. októ-
ber, er til moldar borin frá Háteigs-
kirkju frú Svanhvít Þorgrímsdóttir.
Svanhvít fæddist hinn 21. septem-
ber 1930 í Vestmannaeyjum, en
ættir átti hún að rekja í Fljótshlíð.
Úr Fljótshlíð voru foreldrar hennar
bæði, en þau voru Ágúst Þorgrímur
Guðmundsson frá Háamúla og
Guðný Pálsdóttir frá Hlíðarenda.
Þau fluttu á unga aldri til Vest-
mannaeyja, þar sem þeim fæddust
fjórtán börn og komust tólf til full-
orðinsára. Af þessum stóra hópi eru
nú fimm barnanna lifandi.
Svanhvít fluttist til Reykjavíkur
árið 1950 og vann um árabil í
Sælgætisgerðinni Opal, eða þar til
leiðir hennar og manns hennar,
Péturs Þorfinnssonar stýrimanns
frá Raufarhöfn, lágu saman árið
1958. Ekki auðnaðist þeim að njóta
samvistanna nema í þijú ár. Þá
fórst Pétur með Stuðlabergi við
Reykjanes, sem þar sökk í aftaka-
veðri hinn 15. mars 1962 og komst
enginn áhafnarmanna af.
Sá kaleikur sem Svanhvíti var
gert að bergja af með hinum hörmu-
lega missi Péturs var þó ekki tæmd-
ur. Aðeins tveimur mánuðum síðar
Ienti hún í bílslysi, sem varð þess
valdandi að hægri handleggur varð
henni lítt nýtur æ síðan. Hún vann
þó eftir m'egni ýmis störf og lengi
hjá Reykjavíkurborg, uns forsjón-
inni þóknaðist að ganga enn nær
veikum kröftum hennar. Svanhvít
hlaut meinsemd í höfuð og gekkst
tvívegis undir uppskurð af þeim
sökum árið 1974, svo hún lifði við
fullkomna örorku upp frá því.
Hér eru í fáum orðum rakin
æviatriði konu, sem lífið lagði meira
á en flesta aðra. Frá stóratburðum
er því engan veginn að segja og
fæstu af því sem auðgar og gefur
lit æviferli þeirra sem tilveran fer
um mýkri höndum. Hún bjó lengst
á heimili sínu í Barmahlíð 30 í
Reykjavík og lengi með tveimur
sonum sínum, þeim Sveini Tómas-
syni, fæddum 19. mars 1954, en
hann er nú starfsmaður á Keflavík-
urflugvelli. Sveinn er kvæntur Guð-
laugu Pálsdóttur hjúkrunarkonu og
eru börn þeirra fjögur, þau Andri,
Tómas, Eva Guðrún og Erna
Svanhvít. Sonur þeirra Svanhvítar
og Péturs er Þorfinnur, fæddur 4.
júlí 1960, starfsmaður Mjólkursam-
sölunnar í Reykjavík.
Þrátt fyrir umönnun sona sinna
og aðhlynningu vina varð það hlut-
skipti Svanhvítar að þreyja löngum
stundum ein heima við, en lengst
af hafði hún heilsu til að sjá um
brýnustu heimilisþarfir og sinna
búverkum að nokkru. Hin síðari ár
sín naut hún þó af og til aðhlynning-
ar á sjúkrastofnunum, svo sem á
Reykjalundi, uns hún hlaut vist á
heimili Sjálfsbjargar 1985, þar sem
hún var til banadægurs, þann 1.
október sl. Hjúkrunarfólki og
starfsfólki öðru hjá Sjálfsbjörgu eru
nú þakkir færðar fyrir nærgætni
og hjálpsemi sem Svanhvít naut af
þess hálfu allan þann tíma sem hún
dvaldi þar.
Svanhvít var lágvaxin og fíngerð
kona á vöxt, fríð sýnum og hýr í
lund. Guð leggur líkn með þraut,
og það var glaðlyndi hennar og jafn-
lyndi við nær þi'iggja áratuga ör-
orku og ótaldar þrautir, sem ollu
því að til hennar gátu þeir sótt
uppöi"vun og styrk, sem nær hefði
verið að ætla að hún þyrfti sjálf
fremur með.
Þessum fáu kveðjuorðum er við
hæfi að ljúka með tilvitnun í eftir-
mæli Bjarna skálds Thorarensen
um móður hans:
Mest leið hann sjálfur
og meinin guðhræddra
því með líkn á litur;
telur tár þeirra
og tölu með réttri
þeim í sjóðinn safnar.
Sonum Svanhvítar og aðstand-
endum öðrum eru færðar samúðar-
kveðjur í sorg þeirra.
Blessuð sé minning Svanhvítar
Þorgrímsdóttur.
Bergljót Þorfinnsdóttir
Á morgun kl. 3 verður Svanhvít
Þorgrímsdóttir kvödd í Háteigs-
kit'kju. Svanhvít var næstyngsta
barn hjónanna Guðnýjar Pálsdóttur
og Á. Þorgríms Guðmundssonar og
fæddist hún í Húsadal í Vestmanna-
eyjum 21. september 1930.
Foreldrar hennar fluttu sig um
set þegar Svanhvít var lítil telpa.
Þá fluttist þessi stóra fjölskylda að
Bræðraborg. Það var á þessum
tíma, sem leiðir okkar Svönu lágu
saman, ásamt systur hennar, Svein-
björgu, sem lést nálægt tvítugs-
aldri. Við lékum okkur mikið saman
og svo slógumst við í hóp margra
Steinar Karlsson
Stundum hverfur fólk úr lífi
manns án þess að um dauðsföll eða
vinslit sé að ræða. Margir minnast
æskuvina sem áður áttu hug þeirra
allan en tíminn hefur gert að nær
ókunnugu fólki. I fljótu bragði séð
virðist slíkur viðskilnaður ekki vera
harmsefni en þó kemur fyrir að
maður rifjar upp ógreinileg atvik
æskuáranna er ekki virðast í nein-
um tengslum við hversdagsleika
nútíðarinnar og þá sækir á hugann
tregablandinn tómleiki og spurning-
in hvort þessi fortíð skipti engu
máli. Oft virðist hún lífvana í hvers-
dagsleika nútíðarinnar, brauðsti'iti,
amstri og dægurþrasi.
Örlögin höguðu því svo til að
Steinar Karlsson bjó um skeið á
æskuheimili mínu án þess að teljast
faðit' minn eða stjúpfaðir. Engar
skyldur höfðum við hvor við annan
á borð við þæt' sem nánir ættingjar
hafa. Hins vegar varð með okkur
sérstæð og innileg vinátta þar sem
þögnin lék oft meira hlutverk en
orð. Samkvæmt minni reynslu var
Steinar ekki maður sem flíkaði til-
finningum sínum og að vissu marki
vorum við báðir einfarar, ég dreng-
urinn og hann ungur maður sem
stóð á tímamótum í lífi sínu. Við
deildum saman áhugamálum og án
skuldbindinga eða væntingat' um
þakklæti veitti hann mér ýmislegt
sem aðeins er á færi góðra feðra.
Við fórum í útilegur, sóttum kvik7
myndahús og handboltaleiki. Bróðir
minn smíðaði handboltamark á lóð-
inni og þar spreytti ég mig stundum
daglangt á þrumuskotum Steinars
sem til dauðadags lék með liði SVR
í þjóðaríþróttinni. Hann vat' einnig
góður skákmaður og veitti méf ófá-
ar kennslustundir í þeirri grein.
Síðast en ekki síst þögðum við
saman og í þögninni deildum við
hvot' með öðrum í senn líkum og
ólíkum áhyggjuefnum og spurning-
um sem á hugann leituðu, vanda-
málum barnsins og hins fullorðna.
Við tjáðum ekki vináttu. okkar í
orðum, það var með óáþreifanlegum
hætii og fíngerðum blæ sem slík
skilaboð rötuðu að huga og hjarta.
Af Steinárs hálfu var það ekki síst
gjafmildin sem tjáði þetta þel betur
en nokkur orð.
En síðar skildu léiðir, hægt og
sígandi rofnaði allt samband milli
okkar, ég tók að breytast í ungan
mann líkt og Steinar hafði verið
þegar við kynntumst, en örlögin
hrifu hann burt á dögunum þegat'
hann var enn á besta aldri. Við
dauðsfall hans fæðast einkennileg-
ar mótsagnir í huga mér.
Um leið og þeir sem deildu ást
krakka úr nágrenninu, sem mynd-
aði góða heild.
Þó að Svana væri ung þegar ég
kynntist henni, þá fór það hvorki
fram hjá mér né öðrum sem höfðu
kynni af henni, hvern mann hún
hafði að geyma. Hún var svo orð-
vör, og þeim sem urðu vinir hennar
var hún alltaf bjarg traust. Enda
eignaðist hún marga góða vini á
lífsleiðinni.
Fullorðinsárin urðu henni enginn
dans á rósum og mikil var sorg
hennat' þegar hún missti unnusta
sinn, Pétur Þorfinnsson. Hann lést
ásamt félögum sínum, þegar
Stuðlabergið fórst 1962.
Fljótlega eftir þetta missti Svana
heilsuna, en hún reyndi þó að halda
sínu striki, því hún hafði drengina
sína tvo til að lifa fyrit'. Með árunum
urðu veikindi hennar alvarlegri og
óviðráðanleg.
Margir reyndust henni vel í veik-
indttm hennar. Þó átti hún sér-
stakan hauk í horni þar sem mág-
kona hennar, Bergljót Þorfinns-
dóttir, var alltaf til taks og reiðubú-
in að rétta henni hjálparhönd. Og
ekki get ég látið hjá líða að nefna
starfsfólk Sjálfsbjargar, sem létti
henni stríð daganna.
Að síðustu vildi ég senda systkin-
um hennar og sonunum, Sveini og
Þorfinni, svo og tengdadóttur og
barnabörnum mínar innilegustu
samúðarkveðjur. Ég óska Svönu
góðrar ferðar yfir landamærin, veit
að hún á vini á báðum stöðum, svo
hún verðut' örugglega í góðum
höndum hinum megin. Far þú í friði.
Guðbjörg Jóhannsdóttir
og vináttu með Steinari síðustu
árin eru sviptir jarðneskri návist
hans, tekur hann að lifa á ný í
huga mér. Þokukenndar minningar
vakna af svefni sínum og fyllast
iðandi lífi og litagleði í hugskotinu;
Minningin er ekki lengur lífvana í
nútíðinni.
Aftur á ég stundir með Steinari.
Líkt og forðurn held ég áfram að
tjá honurn vináttu mína í þögninni.
Ollum hans aðstandendum votta ég
innilega samúð mína. Megi hann
eiga_ góða ferð.
Ágúst Borgþor Sverrisson.
Halldóra Benedikts-
dóttir - Minning
Fædd 21. júlí 1891
Dáin 30. september 1989
Halldóra amma okkat', sem fullu
nafni hét Sigfúsína Halldóra Bene-
diktsdóttir, lést á 99. aldursári á
hjúkrunarheimilinu Skjóli í
Reykjavík 30. september síðastlið-
inn. Halldóra fæddist að Sæbóli í
Sléttuhreppi hinn 21. júlí 1891,
dóttir hjónanna Benedikts Jónsson-
ar bónda á Langavelli á Hesteyri
og konu hans, Hjálmfríðar Finn-
bjarnardóttur. Hún ólst upp í föður-
húsum ásamt bræðrum sínum Jóni
Finnbirni og Kristni Ragúel sem
fórust með bát á leið frá Reykjavík
til ísafjarðar vorið 1916. Hún gekk
til allra verka ásamt bræðrum
sínum og vildi ekki vera eftirbátur
þeirra, reri til fiskjar og annaðist
búverk. Eftir fermingu réðst hún í
vist á Isafirði þat' sem hún kynntist
háttum kaupstaðarbúa. Hugur
hennar stefndi til náms en ekki
átti hún langrar skólagöngu völ þar
vestra. Hélt hún því til Reykjavíkur
þat' sem hún vann við fiskverkun á
Kirkjusandi til að afla fjár til að
geta stundað nám við Kvennaskól-
ann. Af námi gat þó ekki orðið
vegna erfiðleika heima fyrir og
sneri hún því aftur til Hesteyrar.
Haustið 1915 réðst afi okkar,
Gísli Rósenberg Bjarnason frá Þela-
mörk í Eyjafjarðarsýslu (f. október
1882), til kennslustarfa að Hest-
eyri. Var hann til heimilis að Langa-
velli þar sem hann kynntist heima-
sætunni, Halldóru ömmu okkar.
Voru þau gefin saman á Stað í
Aðalvík á fögrum haustdegi 28.
september 1916. Vorið eftir tóku
þau sig upp og bjuggu för sína
norður í land. Tók sú ferð nærri
þtjár vikur á sjó og landi og reynd-
ist hún ömmu eftirminnileg enda
var hún langt gengin með sitt fyrsta
barn. Á heimaslóðum afa okkar
bjuggu þau í átta ár, lengst af á
Hálsi í Óxnadal. Fæddust þar synir
þeirra, Kristinn og Hjálmar.
Eftir lát langafa okkar, Bene-
dikts á Langavelli, afréðu amma
og afi að fiytjast aftur að Hest-
eyri. Tóku þau við búi að Langa-
velli sumarið 1925. Jafnframt bú-
störfum stundaði afi okkar kennslu
og önnur störf sem til féllu. Má því
nærri geta að bústörfin hvíldu að
miklu leyti á herðum ömmu. Á
Hesteyri fæddist þeitn dóttir, Sigur-
rós, sem aðeins var á sjöunda ári
þegar afi lést. Voru þá báðir synirn-
ir farnir að heiman til náms og lagði
amma hart að sér til að þeir gætu
báðir haldið áfram námi. Hélt hún
búskap áfram_ á Langavelli allt til
ársins 1943. Á þessum árum urðu
miklar þjóðfélagsbreytingar sem
leiddu til þess að byggð lagðist í
eyði á Hesteyri sem annars staðar
í Sléttuhreppi. Amma sá sér því
ekki annað fært en taka sig upp
og flutti ásamt Sigurrósu til Þing-
eyrar þar sem hún bjó hjá Hjálm-
ari og Margréti konu hans.
Árið 1948 flutti hún til Reykja-
víkut' og settist að hjá foreldrum
okkar, Kristni og Margréti, á Hof-
teigi 52. Bjó hún þar allt til ársins
1987 et' hún flutti fyrst til Sigur-
rósar og síðan tæpu ári seinna á
hjúkrunarheimilið Skjól þar sem
hún naut góðrar aðhlynningar til
síðustu stundar. Við nutum því
samvista við Halldóru ömmu öll
uppvaxtarárin. Hún vann við fisk-
verkun fyrstu 10 árin. Eftir það vat'
hún heima og tók þátt í heimilis-
verkum og annaðist um okkur þeg--
ar foreldrar okkar voru við vinnu.
Það var á allan hátt ómetanlegt
fyrir okkut' að alast upp með ömmu.
Hún stytti okkur stundir með leikj-
um og spilunt og leiddi okkur inn
í sögu fortíðarinnar með minning-
um sem aldrei gleymast. Samskipti
hennar við okkur einkenndust af
hlýju og skilningi á þörfum okkar
sem barna og unglinga. Meðan við
vorum lítil lagði hún sig fram um
að sinna okkur sem best. Þegar við
á unglingsárunum bjuggum með
henni á efri hæðinni varaðist hún
að styggja okkur með of mikilli
afskiptasemi en fylgdist þó vel með
okkur.
Hún lagði allan sinn metnað í
að hjálpa sínu fólki en ætlaðist ekki
til endurgjalds. Ekki mátti hún til
þess hugsa að aðrir þyrftu að hafa
fyrir henni. Gat það stundum valdið
foreldrum okkar erfiðleikum, því
þau vildu allt fyrir hana gera og
lögðu sig fram um að láta henni
líða sem allra best. Eitt af því sem
amma hafði miklar áhyggjur af var
að verða svo gömul að hún gæti
ekki séð um sig sjálf. En þegar að
því kom ákvað þessi sjálfstæða
kona að fela öðrum umsjón sína án.
eigin íhlutunar.
Börn Halldóru og Gísla eru:
Kristinn Finnbjörn kennari, kvænt-
ur Margréti Jakobsdóttur Líndal
kennara, Hjálmar Benedikt skrif-
stofumaður, kvæntui' Margréti
Guðmundsdóttur, og Sigurrós, gift
Guðmundi Bjömssyni rafvirkja-
meistara. Barnabörnin eru 12 og
barnabarnabörnin 36.
Við og fjölskyldur okkar viljum
þakka fyrir allar ánægjustundirnar
með Halldóru ömmu og langömmu
og viljum kveðja hana eins og hún
ávailt kvaddi okkur með því að biðja
Guð að geyma hana.
Jakob, Dóra, Gísli og Nína.
Þ.ÞDRGRÍMSS0N&C0
PLAST
ÁRMÚLA 1 6 OG 29, S. 38640
Hef opnað tannlæknastofu
í Hamraborg 11, Kópavogi.
GRÉTAR B. SIGURÐSSON,
tannlæknir.
Tímapantanir alla virka daga. S. 43515.