Morgunblaðið - 18.10.1989, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. OKTOBER 1989

Dagsbrún—
Alþýðubankinn
— ogvextirnir
eftir ÓlafÓlafsson
Að undanförnu hafa orðið all-
nokkrar umræður { fjölmiðlum
vegna vaxtahækkunar á óverð-
tryggðum útlánum hjá einkabönk-
unum og sú ákvörðun verið gagn-
rýnd af ýmsum aðilum.
Tilefni þessara skrifa er sú sam-
þykkt sem stjórn Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnar sendi frá sér
sl. föstudag, 6. október, í kjölfar
upphlaups fulltrúa Dagsbrúnar í
miðstjórn ASÍ, á fundi miðstjórnar
miðvikudaginn 4. október sl.
Þar sem samþykktin beinist fyrst
og fremst gegn Alþýðubankanum
og þá þeim mönnum sem þar eru
við stjórn, m.a. fulltrúa Dagsbrúnar
og forseta ASÍ, verður ekki hjá því
komist að ég geri örlitla grein fyrir
afstöðu minni í þessu máli.
Þau útlán sem vaxtahækkunin
nær til, eru eingöngu óverðtryggð
lán (skuldabréf og víxlar), þ.e. lán
sem veitt eru til skamms tíma. Til
frekari útskýringar má taka fram,
að fjárfestinga- og framkvæmdalán
til einstaklinga eru að megninu til
verðtryggð lán til lengri tíma og
vextir af þeim lánum voru ekki
hækkaðir. Það er mín skoðun, að
ástæðulaust sé að þau lán séu not-
uð til að greiða niður vexti af við-
skiptavíxlum og eyðslulánum til
skemmri tíma. Svo virðist sem
meirihluti stjórnar Dagsbrúnar sé á
annarri skoðun.
Fyrir títtnefnda vaxtahækkun
voru vextir í ríkisbönkunum all-
nokkru hærri en í einkabönkunum.
E.t.v. eru ríkisbankarnir þar af leið-
andi betur í stakk búnir til að bera
neikvæða vexti af óverðtryggðum
lánum í októbermánuði. Athygli
vekur, að í flestum tilvikum var
Alþýðubankinn með lægstu útláns-
vexti, t.d. voru forvextir víxla 24%
í Alþýðubankanum, en 26% í Bún-
aðar- og Landsbanka. Þess má geta
að stjórn Dagsbrúnar sá ekki
ástæðu til að gera athugasemd við
það á sínum tíma.
I samþykkt Dagsbrúnar kemur
fram, að stjómendur einkabank-
anna hafi haft að engu beiðni ríkis-
stjórnar og Seðlabanka um að aft-
urkalla umrædda vaxtahækkun.
Fullyrðing þessi á ekki við rök að
styðjast, þar sem fulltrúar einka-
bankanna hafa átt í viðræðum við
Seðlabankann og niðurstöðu þeirra
ITC-kynn-
ingarfimdur
Alþjóðasamtök ITC eru ein af
fjölmennustu félagasamtökum
heims, sem starfa eingöngu á
fræðilegum grundvelli og án
gróðrasjónarmiða. Innan þeirra
eru aðilar frá 25 löndum víðs
vegar um heim.
Markmið ITC-
samtakanna er að
efla hæfileika
manna til sam-
skipta og forystu,
þjálfa félagsftienn
í fundarsköpum,
auka starfsafköst þeirra og styrkja
sjálfstraust.
ITC-deildir á Íslandi halda flestar
kynningarfundi í októbermánuði,
ár hvert. í kvöld, miðvikudagskvöld,
mun ITC-deildin Gerður, Garðabæ,
halda kynningarfund í safnaðar-
heimilinu Kirkjuhvoli klukkan
20.30.
Fundurinn er öllum opinn. Gefst
fólki þar tækifæri á að kynnast
þjálfun þeirri, sem fer fram innan
deildarinnar.
vrðræðna er að vænta við næstu
vaxtaákvörðun, en slíkar ákvarðan-
ir eru teknar á 11 daga fresti.
í stuttri sögu Alþýðubankans
hefur bankinn tvisvar orðið fyrir
stór áföllum og jafnoft hefur banka-
ráð orðið að fara frá. Þau tvö og
hálft ár sem núverandi bankaráð
hefur setið, hefur afkoma bankans
verið mjög góð og hagur hans
vænkast mjög. Um næstu áramót
mun Alþýðubankinn sameinast öðr-
um bönkum undir merkjum hins
nýja íslandsbanka og því má segja
að saga Alþýðubankans sé senn á
enda.
Ég, sem fulltrúi stærstu hluthafa
bankans, hefi enga löngun til að
skila honum inn í það samstarf í
viðlíku ástandi og hann var í þegar
núverandi bankaráð tók við.
Stjórn Dagsbrúnar verður að
gera sér ljósa þá staðreynd, að pen-
ingar verða ekki til í bönkum og
til að bankar fái starfað þarf að
reka þá eins og hvert annað fyrir-
tæki en ekki góðgerðarstofnun.
Skyldur Alþýðubankans eru fyrst
og fremst gagnvart sparifjáreigend-
Ólafur Ólafsson
„I stuttri sögu Alþýðu-
bankans hefur bankinn
tvisvar orðið fyrir stór
áföllum og jafiioft hefur
bankaráð orðið að fara
frá.“
um, ekki síst hinum ijölmörgu líf-
eyrisþegum og sjóðum sem ávaxta
fé sitt í bankanum, en ekki bara
gagnvart skuldurum.
Höfundur er stjómarmaður i
Dagsbrún og bankaráðsmadur í
Alþýðubankanum.
Edrú lýsing
áfíkli
Kvikmyndir
Amaldur Indriðason
Hreinn og edrú („Clean and
Sober“). Sýnd í Bíóborginni.
Leiksljóri: Glenn Gordon Car-
on. Aðalhlutverk: Michael Ke-
aton.
Michael Keaton, sem manni
finnst yfiríeitt óöruggur fyrir
framan myndavélina og fela það
með hvimleiðum töktum, hefur
aldrei leikið betur en í Hreinn
og edrú (ef frá er talinn „Be-
etlejuice“) en í myndinni leikur
hann dópista og alkóhólista, sem
á mjög erfitt með að sætta sig
við að hann sé einmitt það.
Þetta er fyrsta bíómynd Glenn
Gordon Carons, sem framleiddi
sjónvarpsþættina „Moonligh-
ting“, en það er lítið af innantóm-
um rifrildishúmor hér. Myndin
er mjög hrein og edrú lýsing á
manni sem misst hefur stjórnina
á lífí sínu yfir til kókaíns og
brennivíns og má vel hugsa sér
að hún byrji þar sem Tálsýn
(„The Boost“) endar, bara ekki
eins langt niðri.
Báðar hafa myndirnar, Hreinn
og edná þó fremur, vakið umræð-
ur um og beint athyglinni að
aukinni misnotkun á vímuefnum
meðal miðstéttarinnar i Banda-
ríkjunum. Hollywood er ekki allt-
of iðin við slíkar samviskumynd-
ir en hér hefur tekist vel til í alla
staði.
Keaton gefur mjög sannfær-
andi mynd af manni sem vaknar
einn daginn með lík af ungri
stúlku í rúminu hjá sér, er feng-
ið hefur of stóran skammt af
dópi, án þess að geta séð að
neitt verulega alvarlegt hafí
gerst af því hann er snillingur í
að sjá ekki hverskonar aumingi
hann er orðinn. Hann skráir sig
inná afvötnunarhæli til að flýja
undan lögreglunni en lýsingin á
hælinu og persónunum þar er
dæmigerð fyrir þessa jarð-
bundnu mynd; hér vinnur enginn
sigur, i mesta lagi pínulitla or-
ustu við sjálfan sig einn dag í
einu og mesti sigurinn er að við-
urkenna hvar þú ert staddur.
Er Kasparov besti
skákmaður aUra tíma?
12. Be4 - Dh5, 13. a4! - Rd7,
14. a5 — bxa5
Við hótuninni 15. a6 var fátt
annað til varnar en sundurtætt
peðastaða og óhrjáleg staðsetning
svörtu liðsmannanna er lítt vænleg
til árangurs. Heimsmeistarinn er
Skák
Karl Þorsteins
Ótrúlegir yíírburðir heims-
meistarans Garrís Kasparovs á
stórmeistaramótinu í Tilburg í
Hollandi minna vissulega um
margt á sigurgöngu Bobby
Fischers á sjöunda áratugnum.
3/2 vinningur skildi heimsmeist-
arann frá Kortsnoj sem hreppti
annað sætið á mótinu og öðrum
keppendum á mótinu auðnaðist
ekki að komast upp fyrir 50%
markið á mótinu. Arangur
Kasparovs er þeim mun glæsi-
legri þegar litið er á stjörnupr-
ýddan keppendalistann á mót-
inu.
Sigurinn gegn norska stór-
meistaranum Simen Agdestein
í síðustu umferð verður Ka-
sparov vafalaust minnisstæður.
Með sigri í viðureigninni er
luuin orðinn besti skákmaður
allra tíma ef marka má Elo-
skákstig alþjóðlega skáksam-
bandsins FIDE. Ef skákstigiii
væru gerð opinber í dag væri
stigatala hans liklega 2790.
Ekki ómerkari skáksnillingur
en Robert Fischer átti eldra
stigametið. Hann náði hæst
2785 á lista FIDE fyrir einvígi
sitt gegn Spasský í Reykjavík
1972. Þótt stigatalan sé glæsi-
leg er ástæðulaust að einblína
um of á slíkan samanburð. Allar
viðmiðanir milli slíkra skák-
jöfra eru nefhilega heldur óná-
kvæmar og aðstæður aðrar nú
en sumarið sólríka 1972. Nýr
stigalisti verður að auki ekki
birtur opinberlega fyrr en 1.
janúar 1990 og árangur heims-
meistarans á skákmótum fram
að þeim tíma kann að valda
breytingum hvort heldur sem
er til hækkunar eða lækkunar
á stigum hans.
Tafla
Um aðra keppendur á 13. stór-
meistaramótinu í Tilburg er óþarfi
að orðlengja um of. Heimsmeistar-
inn kom einfaldlega, sá og sigraði.
Aðrir keppendur féllu í skuggann
af snilld hans. Kortsnoj kom á
óvart í mótinu og hreppti annað
sætið. Árangur hans hefur verið
æði misjafn á skákmótum undan-
farið. Baráttugleðin er annáluð í
fari hans og nú brosti stríðsgæfan
sínu breiðasta í skákum hans og
árangurinn að vonum góður. Jó-
hann Hjartarson má vera sáttur
við sinn árangur sem vissulega vís-
ar á betri tíð gegn stórkörlunum.
Þrátt fyrir að Jóhann næði ekki
að fylgja eftir góðum sigrum í
upphafi mótsins er ljóst að hann
er að ná sér á strik eftir þannoldud-
al sem umleikið hefur taflmennsk-
una á árinu.
Áskorendaeinvígin
í London
Nú eru nýhafin í London áskor-
endaeinvígin um réttinn til að
skora á heimsmeistarann Garrí
Kasparov. Þar eigast við sovésku
stórmeistararnir Anatoly Karopv
og Arthur Jusupov annars vegar
og hollenski stórmeistarinn Jan
Timman og enski stórmeistarinn
Jonathan Speelman hins vegar.
Vitanlega er Karpov sigurstrang-
legri í einvíginu gegn Jusupov. í
fyrri viðureignum þeirra hefur
hann oftast borið sigur úr býtum
auk þess sem reynsla hans af ein-
vígum er mikil. Tveimur skákum
er nú lokið þegar þetta er skrifað
og hefur báðum skákunum lokið
með jafntefli. Timman hefur á hinn
bóginn náð forystu í einvíginu gegn
Speelman með sigri í annarri skák-
inni.
Hvítt: Garrí Kasparov
Svart: Simen Agdestein
Frönsk vörn.
1. d4 - e6, 2. e4 - d5, 3. Rd2 -
b6?!
Fákunnátta Agdesteins í byijun-
arfræðum er alkunn. Hann kýs
jafnan að beina taflinu frá þekktum
leiðum en aðferðin ber ekki tilætl-
aðan árangur að þessu sinni. Peðs-
leikinn og hinn næsta má auðveld-
lega gagnrýna enda öðlast hvítur
á einfaldan hátt frumkvæðið.
4. Rgf3 - Bb7, 5. Bb5+! - c6,
6. Bd3 - Be7, 7. 0-0 - dxe4, 8.
Rxe4 — Rf6, 9. Rxf6+ — Bxf6,
10. Bf4 - 0-0, 11. De2 - Dd5?
Vanhugsaður leikur. Svarta
staðan var nú raunar ekki til fyrir-
myndar. Skárra var 11. — Rd7 því
svarta drottningin lendir á hrak-
hólum í framhaldinu.
“m wm? wi
----zmL_____Æm. mkr/,
ekki í neinum vandræðum í áfram-
haldinu að nýta yfirburði sína til
sigurs.
15. Bd6 - Hfc8, 16. Dd2 - Bd8,
17. Re5 — Rxe5, 18. dxe5 —
Slæm staðsetning svörtu drottn-
ingarinnar er megináhrifavaldur
um úrslitin. Hvítur hótar einfald-
lega að klófesta drottninguna með
Ha3 og Hh3. Taflið er því tapað og
í örvæntingu leitast Agdestein við
að flækja taflið en án árangurs.
18. - Ba6, 19. Hfel - 15, 20.
exf6 - Bxf6, 21. Hxa5 - Bb5,
22. c4! - Hd8, 23. Db4 - Hac8,
24. cxb5 - c5, 25. b6! - Hxd6,
26. bxa7 - Hdd8, 27. Da4 -
Be5, 28. a8D - Dxh2+, 29. Kfl
— Hxa8, 30. Hxa8
Svartur gafst upp.
\ 2 3 4 5^ 4 7 8 Víwm. röð
V. IsVnoj X h'* < 4 4o \Í2 4 4 V1* \ ii Siz 2
2 % IvovitsckiW Íi 0 X \ 4 0 ‘/2 Ih 0 i% \ O it 4 64 S
3- 1 AqdesUin 0 ii 04 X %°0 4 ii \ '4 4 4 4 '4 S\ é-7
4- 6- faipQ'TOg iti \ Í2 < \ X \ 4 il\ iiz 1 \ I2 \
S. ]. P-kel Oii \o il Í7 0 0 X 'lt 0 0 ‘4 0 \ h í
6. L. LjwVwjevic ^ iz < ii 0 4 it O it < X 4 4 0 \ 1 3-4
T 6-iox 4 '4 0 \ 4 'li 0 ii < 4 4 4 X 4 4 7 3-4
ý ttjOrkwsov, 0 4 '4 Vi Íí vj 0 0 \ 0 \ 0 4 4 . X 54 fc-7
— — — ■ ■ ——
(Fréttatilkynning)