Morgunblaðið - 11.02.1990, Page 28

28 C
MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1990
ftCE/HAHn
^ þa£ erof þröngt!"
Ást er...
Jl % j
*
.. .eins og hljómlist í
eyrum.
TM Rag. U.S. Pat Off.—«11 rightt resarvad
© 1990 Los Angales Timas Syndicate
Hitalög-num var komið fyr- Ekki nema einn mola. Ég
ir hér hjá okkur á dögun- er að reyna að létta
um ...! mig...
HÖGNI HREKKVÍSI
A FÖRNUM VEGI
Pálína og Jóhanna verslunareigendur.
Kristín verslunarstjóri.
Grundarfjörður:
Konur
áberandi
íatvinnu-
lífinu
Grundarfirdi.
í Grundarfirði reka konur ýmis
fyrirtæki, bæði banka, pósthús og
ýmsar verslanir. Fréttaritari
heimsótti nokkrar þeirra á vinnu-
staði þeirra og innti þær álits á
hugmyndum um kvennabanka og
kvennamálefiii.
Kvennabanki er tímaskekkja og
ég er hugmyndinni andsnúin þó
ég skilji vel hvað liggur á bak við
hana,“ sagði Dagbjört Höskulds-
dóttir útibússtjóri Samvinnubankans
í Grundarfirði. „Sumar komur sem
koma til mín segjast eiga auðveldara
með að tala um fjármál sín við mig
en ef ég væri karlmaður. Þær eru
oft óvanar að tjá sig um fjármál en
annast svo iðulega fjármál heimilis-
ins af stakri prýði og á það ekki síst
við um sjómannskonur sem hér eru
Morgunblaðið/Ragnheiður Gunnarsdóttir
Dagbjört útibússtjóri.
margar. Stærstur hluti bankamanna
eru konur en óskaplega fáar konur
eru í stjómunarstöðum innan ban-
kanna. Mikið er um að fram hjá
þeim sé gengið við stöðuveitingar og
bamsburðarleyfi og veikindi barna
talin til. Flestir feður hafa þó núorð-
ið rétt til frís vegna veikinda barna
og því ósanngjarnt að þetta komi
þyngra niður á atvinnurekendum
kvenna en karla. Mín reynsla er sú
. að karlar þurfí mun oftar að skjótast
og skreppa en konur og gæti í sum-
um tilfellum nálgast barnsburðar-
leyfi á mörgum árum. Því er þó ekki
að neita að konur era ekki nógu
fylgnar sér, sækja síður um launa-
og stöðuhækkun. Samviskusemi
þeirra verður alltof oft til þess að
þær efast um eigin hæfileika í starfi
og veigra sér við að axla mikla
áþyrgð í vinnu auk ábyrgðar á heim-
ili sem enn hvílir meira á konum en
körlum,“ sagði Dagbjört.
„Því miður er þörf fyrir kvenna-
banka,“ segir Dóra Haraldsdóttir
stöðvarstjóri Pósts og síma í Grund-
arfirði. „Sorglega lítið hefur áunnist
í kvennabaráttunni og oft er það
meira í orði en á borði sem konur
hafa jafna aðstöðu og karlar. Sú til-
hneiging að konur bera tvöfalda
ábyrgð bæði á sínu heimili og í vinnu
gerir þeim alls staðar erfítt fyrir og
einnig meiri samviskusemi en karlar
búa yfir. Sjónarspilið og ábyrgðar-
leysið sem einkennir íslenska pólitík
er gagnstætt samviskusemi og rétt-
lætiskennd þeirra og trúlega stærsta
skýringin á af hvetju svo fáar konur
gefa sig allar í pólitík þó að flestar
konur geri sér grein fyrir að það er
með pólitískum áhrifum sem þjóð-
félaginu verður breytt.“
„Ég vildi gjarnan að maturinn biði
þegar ég kem heim,“ sagði Kristín
Soffaníasdóttir verslunarstjóri í
Grand sem er fjölskyldufyrirtæki í
eigu fjölskyldu Kristínar. „Ég er lítið
hrifín af öllu sem eingöngu snýr að
konum. Þær geta það sem þær vilja
en verða að leggja meira á sig en
karlarnir vegna heimilisins. Líklega
er það ósaringjarnt. Samt hafa þær
viss forréttindi og geta þegar þeim
hentar falið sig bak við að vera kon-
ur. Sjálf á ég ung böm og hef áhyggj-
Yíkveiji skrifar
Hver árstíð — vetur, sumar, vor
og haust — hefur sinn þokka,
sínar góðu hliðar. Aldursskeið
manneskjurnar sömuleiðis. Merg-
urinn málsins er að mæta aðstæð-
um og umhverfi með jákvæðu hug-
arfari; temja sér að njóta þess sem
tilveran hefur upp á að bjóða.
Jafnvel veturinn, sem á stundum
leikur landsmenn grátt, hefur sitt
hvað til síns ágætis; vetraríþróttir,
birtu fannar, félags- og skólastarf
og margs konar menningarvið-
burði. Að ógleymdum jólum, ára-
mótum, árshátíðum og þorrablót-
um. Það er flestum heilbrigðum og
forsjálum létt verk að þreyja þorr-
ann og góuna. Og áður en menn
vita af er komið nýtt vor með sól
og angan gróðurs.
xxx
Vorið 1990 verður ekkert
venjulegt vor. Aldeilis ekki. í
fyrsta lagi minnir Víkverji á Atak
1990, samátak þjóðarinnar í skóg-
rækt. Ekki er ráð nema í tíma sé
tekið að fjölskyldur og félagasam-
tök fari að hugleiða og undirbúa
framlag sitt til þessa átaks. Enginn
má skerast úr leik. Miklu skiptir
að ríkisvaldið og sveitarstjórnir
þekki sinn vitjunartíma. En mestu
skiptir frumkvæði og framtak ein-
staklinganna sjálfra. Þeir eru afl
þeirra hluta sem gera þarf.
í annan stað minnir Víkveiji á
sveitarstjórnarkosningar, sem
fram eiga að fara 26. maí nk. Kosn-
ingar eru — eða geta verið — hlið-
stæða landgræðsluátaks, ef rétt er
að staðið. Davíð Oddsson, borgar-
stjóri, sem er allra manna orð-
heppnastur, minnti á það nýlega
að H-dagurinn - hægri dagurinn —
þegar Islendingar skiptu yfir í
hægri umferð bar einmitt upp á
26. maí. Máske og trúlega verður
kosningadagurinn 26. maí einnig
hægri dagur.
Komandi sveitarstjórnarkosn-
ingar verða í meira lagi forvitnileg-
ar. Ekki aðeins í höfuðborginni
heldur ekki síður í grannbyggðum,
einkum í Kópavogi og Hafnarfirði,
og reyndar einnig f Kefiavík.
Reyndar eru kosningar hvarvetna
forvitnilegar þeim sem þær varða
sérstaklega.
XXX
Yíkverji heyrir víða talað um
nauðsyn sparnaðar í ríkis-
búskapnum. Hann verður að axla
sinn hlut í því átaki, sem aðilai
vinnumarkaðarins hafa kortlagt í
nýgerðum samningum út úr efn-
hagskreppunni, atvinnuleysinu og
verðbólgunni.
í grein sem Geir Haarde al-
þingismaður skrifar í Stefni eru
ríkisútgjöld 1989 sundurliðuð svo:
1) Neyzlu- og rekstrartilfærslur
38%, 2) Beinar launagreiðslur 31%,
3) Onnur almenn rekstrargjöld
13%, 4) Fjárfesting 11%, 5) Vextir
10%, 6) Viðhald 2%. Að frádregn-
uin sértekjum, sem vega 5%, verður
samtalan 100%.
Það vekur athygli Víkverja, hve
samansafnaður hallarekstur ríkis-
sjóðs liðin ár er orðinn þungur
baggi á skattgreiðendum. Vextir
nema 10% af heildarútgjöldum
ríkissjóðs, nánast jafn háu hlutfalli
og rieildarfjárfesting og. u.þ.b.
þriðjungur af heildarlaunagreiðsl-
um! Mál er að linni skuldasöfnun
ríkisstjórna á „nafn“ skattgreið-
enda.
Neyzlu- og rekstrartilfærslur
vóru einkum samansettar af lífeyr-
is- og sjúkratryggingum, niður-
greiðslum á búvörum, útflutnings-
bótum með búvörum og endur-
greiðslum á söluskatti til sjávarút-
vegs. Þannig nárnu niðurgreiðslur
og útflutningsbætur liðins árs um
6.500 m.kr.
Hvar ætla landsfeðurnir svo að
spara? Trauðla með stofnun nýs
ráðuneytis, sem kostar ærið fé.
Trúlega verður niðurstaðan að
þrengja enn að fjárfestingu og við-
haldi, sem aðeins vega 12% í heild-
arútgjöldum. Ekki dregur það úr
atvinnuleysinu. Flatur niðurskurð-
ur hefur hingað til reynzt meiri í
orði en á borði. Hætt er við að nið-
urstaðan verði vöxtur ríkissjóðs-
hallans og ríkissjóðsskuldanna. Svo
kann að fara að vextirnir verði með
fyrirferðamestu útgjaldaþáttum
ríkissjóðs (skattborgara) næstu
árin.
En ekkert er svo með öllu illt
að ekki boði nokkuð gott, það er
að segja ef við lærum af reynsl-
unni. Það getur líka vorað í þjóð-
málunum — og atvinnulífið vaknað
tii hagvaxtar af haftasvefni.