Morgunblaðið - 07.03.1990, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. MARZ 1990
27
Stj órnar frumvarp:
Skipan prestakalla og prófastsdæma
Fram hefiir verið lagt stjórnarfrumvarp um skipan prestakalla
og prófastsdæma. í fyrsta kafla er gerð grein fyrir skipan presta-
kalla og prófastsdæma landsins. Þar er og að finna ákvæði um
prestssetur og um heimildir til breytinga á prestaköllum. Ennfrem-
ur ákvæði um Þingvallaprest og ráðningu aðstoðarpresta.
í Skaftafellsprófastsdæmi
fækkar prestaköllum um eitt, þar
sem Asaprestakall _ sameinast
Klausturprestakalli. í Rangár-
vallaprófastsdæmi fækkar presta-
köllum um eitt, þar sem Kirkju-
hvolsprestakall er lagt niður og
sóknir þess færðar undir Fellsm-
úla-Oddaprestakall.
í Árnesprófastsdæmi er eitt
prestakall lagt niður, Stóra-Núps-
prestakall, en tvö ný stofnuð, Þor-
lákshafnar- og Hraungerðispres-
taköll. í Snæfells- og Dalapróf-
astsdæmi er eitt prestakall lagt
niður, Söðulsholtsprestakall, en
eitt stofnað, Ingjaldshólspre-
stakall.
í Barðastrandarprófastsdæmi
er Sauðlauksprestakall lagt niður,
en stofnað nýtt prestakall, Tálkna-
fj arðarprestakall.
í Þingeyjarprófastsdæmi fækk-
ar prestaköllum um eitt, þar sem
lagt er til að Háls- og Staðarfells-
prestaköll sameinist Ljósavatns-
prestakalli. Alls fækkar presta-
köllum yfir landið um tvö.
Reykjavíkuiprófastsdæmi er
skipt í tvö prófastsdæmi:
Reykjavíkur- og Holta- og Voga-
prófastsdæmi. Sigluíjarðarpresta-
kall er fært úr Eyjafjarðarpróf-
astsdæmi í Skagaijarðarprófasts-
dæmi.
Nýmæli er að ráðherra fær
heimild til að sameina prestaköll
ef íbúafjöldi prestakalls fer niður
fyrir 250. Þó er sá fyrirvari gerð-
ur að ekki má fækka prestsem-
bættum.
í frumvarpinu er ákvæði um
skipun og setningu í prestsem-
bætti og um embættisgengi,
ákvæði um sérþjónustu presta, um
réttarstöðu og starfsskyldur
presta, um skipan og starfsskyldur
prófasta og um skipan og starfs-
skyldur biskups og vígslubiskupa.
Hallgrímskirkja í Reykjavík.
Friðrik Sophusson um frumvarp um atvinnurekstrarbann:
Næg refsiákvæði í gildandi lögxim
Meginmál að dómstólar fái aðstöðu til meiri hraðvirkni
Frumvarp Finns Ingólfssonar (F-Rv) og fleiri þingmanna um tíma-
bundið bann við atvinnurekstri einstaklinga fékk dræmar undirtektir
í neðri deild Alþingis í gær. Þingmenn vóru sammála um að sporna
verði gegn „síbrotamönnum" á þessum vettvangi sem öðrum. Gangrýn-
endur frumvarpsins töldu hinsvegar að næg viðurlög væru fyrir í gild-
andi hegningarlögum, bókhaldslögum og lögum um opinber gjöld.
Aðalatriði væri að gera dómstólum kleift að hraða meðferð mála.
Páll Pétursson (F-Nv) taldi nauð-
synlegt að sporna gegn síbrotamönn-
um, sem brytu gróflega af sér í at-
vinnurekstri, með tímabundnu banni
við atvinnurekstri, þremur til fimm
árum. Rekja mætti slóð sumra ein-
staklinga gegn um hvert gjaldþrotið
af öðru, sem með skipulegum hætti
stunduðu auðgunarsvik á kostnað
samborgaranna.
Geir Haarde (S-Rv) sagði það
vandamál, sem Páll fjallaði um,
vissulega fyrir hendi. Fi-umvarp þetta
leysti hins vegar engan vanda. Nú-
gildandi refsiákvæði væru næg fyrir.
Það þyrfti aðeins að beita þeim mark-
■ SVEITARFÉLÖG -
SL YSA VARNIR: Frumvarp
Salome Þorkelsdóttur til breyt-
inga á sveitarstjórnarlögum, þess-
efnis, að eitt af verkefnum sveit-
arfélaga skuli vera að vinna að
slysavörnum, var samþykkt í efri
deild Alþingis í gær, eftir aðra
umræðu. Frumvarpið gengur nú
til þriðju umræðu og trúlega til
síðari þingdeildar.
Saiome segir í greinargerð að
slys og afleiðingar þeirra séu orð-
in „eitt stærsta heilbrigðisvanda-
mál ísiendinga" og sveitarfélög
þekki gerst til staðbundinna að-
stæðna að þessu leyti sem öðrum.
■ ÞRJU MAL TIL RIKIS-
STJÓRNAR: Neðri deild vísaði í
gær þremur þingmannafrumvörp-
um til ríkisstjórnarinnar: Frum-
varpi Málmfríðar Sigurðardóttur
(SK-Ne) o.fl. um sérstakar
umönnunarbætur til þeirra sem
annazt elli- og örorkuþega í
heimahúsum, frumvarp Árna Jo-
hnsen (S-Sl) um sérstaka lyfja-
fræðslunefnd til að skipuleggja
fræðslu og vinnu gegn misnotkun
lyfja, frumvarp Áma Johnsen
(S-Sl) um áfengisvarnarfræðslu.
■ HOLL USTUVERND RÍKIS-
INS: Heilbrigðisráðherra mælti í
gær í efri deild Alþingis fyrir
stjórnarfrumvarpi, þessefnis, að
Hollustuvernd ríkisins fái hlið-
stætt vald, þvingunarúrræði, og
heilbrigðisnefndir hafa, til að
knýja fram ákvæði um hollustu-
hætti og heilbrigðiseftirlit.
Salome Þorkelsdóttir
vissara, m.a. með því að búa dóm-
stóla betur í stakk til sinna málum
innan eðlilegra tímamarka. Spurning
væri og hvort öll frumvarpsákvæðin
kæmu heim og saman við stjórnar-
skrá landsins.
Ólafur Þ. Þórðarson (F-Vf) tók
í sama streng. Vafasamt væri að
svipta fólk almennum réttindum, eins
og atvinnuréttindum. Hann tók sem
dæmi aðila sem ræki hross á afrétt,
þvert á lög og reglur. Á hann að
sæta fimm ára búrekstrarbanni?
Ásgeir Hannes Eiríksson (B-Rv)
taldi frumvarpið tilraun til að
koma betri skikkan á mál.
Hreggviður Jónsson (FH-Rb)
taldi meir en vafasamt að öil frum-
varpsákvæði féllu að stjórnarskrá
landsins eða ríkjandi réttarfarssjón-
armiðum. Það þurfi að skoða frum-
varpið vandlega í þingnefnd.
Friðrik Sophusson (S-Rv) sagði
ekki ástæðulaust að mál sem þetta
væri flutt, þvert á móti. Næg refsi-
ákvæði væru hins vegar fyrir hendi
í gildandi og viðkomandi lögum.
Mergurinn málsins væri að tryggja
dómstólum aðstöðu til að fjalla um
mál af þessu tagi innan eðilegra
tímamarka. Það kæmi ekki heim og
saman við ríkjandi viðhorf að svipta
menn almennum réttindum, t.d.
kosningarétti eða atvinnurétti; annað
mál væri um starfsréttindi tengd
ákveðinni menntun.
Fleiri þingmenn tóku til máls.
Ríkíssjóður 1990:
4.300 m.kr. halli
- samkvæmt frumvarpi til fláraukalaga
Fjármálaráðherra hefur lagft fram á Alþingi frumvarp til ijárauka-
laga fyrir árið 1990. Frumvarpið felur í sér 915 m.kr. hækkun á
útgjöldum rikissjóðs eins og þau vóru ákveðin í Qárlögum ársins,
sem samþykkt vóru rétt fyrir áramótin. 1 athugasemdum ráðherra
með frumvarpinu er gert ráð fyrir því að rekstrarhalli ríkissjóðs á
liðandi ári verði 4.300 m.kr.
í athugasemdum segir að ný-
gerðir kjarasamningar hafi áhrif á
afkomu ríkissjóðs með tvennum
hætti. í fyrsta lagi lækki bæði tekj-
ur og gjöld ríkissjóðs frá fjárlögum.
vegna launa- og verðlagsbreytinga.
í öðru lagi hafi ríkisstjórnin fallizt
á að leggja ákveðnar kvaðir á ríkis-
sjóð vegna samninganna. Heildar-
áhrifin eru áætluð 645 m.kr. aukn-
ing gjalda umfram tekjur.
Endurskoðuð afkomuáætlun
ríkissjóðs 1990, eins og fjármála-.
ráðherra leggur nú ríkissjóðsdæmið
upp, gerir ráð fyrir 88.945 m.kr.
tekjum en 93.277 m.kr. gjöldum.
Áætluð gjöld umfram áætlaðar
tekjur 1990 nema því 4.332 m.kr.
Germanía 70 ára:
Menningartengsl Islands og
Þýskalands ná langt aftur
- segir Þorvarður Alfonsson formaður Germaníu
SJÖTÍU ár voru liðin frá stofnun Germaníu, félags aukinna menningar-
tengsla milli íslands og Þýskalands, mánudaginn 5. mars. Þorvarður
Alfonsson, sem verið hefur formaður félagsins undanfarin sex ár, seg-
ir að þó hin formlegu samskipti þjóðanna með þessum hætti séu nú
sjötug megi rekja menningarleg tengsl íslands og Þýskalands mun
lengra aftur í tímann. Mætti neftia sem dæmi að íslendingurinn Þor-
valdur víðförli og Þjóðverjinn Friðrik biskup hefðu boðað sameigin-
lega kristna trú seint á 10. öld og að nokkrum öldum síðar hefði ver-
ið injög gott samband á milli Jóns Sigurðssonar og Konrads Maurer
í MÚnchen. Sá síðarnefhdi var fræðimaður á sviði réttarfarssögu og
studdi Jón með ráð og dáð.
Germanía var stofnuð þann 5.
mars 1920 og voru helstu frum-
kvöðlarnir að stofnun félagsins þeir
Alexander Jóhannsson, prófessor,
Matthías Þórðarson, Einar Arnórs-
son og Ágúst H. Bjarnason.
Skömmu áður en Germanía var
stofnuð, eða árið 1913, var stofnað
í Dresden af ýmsum fræðimönnum
íslandsvinafélagið „Vereinigung
der Islandfreunde“. Það félag lagð-
ist niður á dögum þriðja ríkisins.
Eftir stríð voru síðan stofnuð
íslandsvinafélög á ný. Árið 1950 í
Hamborg, árið 1955 í Köln og
nokkru síðar í Dortmund. Fyrir
skömmu, árið 1985, var svo stofnað
félag fyrir Bremen og Bremen-
haven.
Þorvarður sagði að á þriðja ára-
tugnum hefði Germanía verið fjöl-
mennasta félagið af þessu tagi á
íslandi. í upphafi hefði starfsemin
aðallega fólgist í því að boða til
funda um mál er snertu báðar þjóð-
irnar. Einnig var komið upp sér-
stöku bókasafni, er síðar var afhent
Borgarbókasafni Reykjavíkur.
Snemma hófust líka þýskunámskeið
á vegum félagsins. Þau eru haldin
enn þann dag í dag og sækja þau
um hundrað manns á hveijum vetri.
Þorvarður sagði að á hinum
dimmu dögum í sögu Þýskalands,
er nasistar voru við völd, hefði fyrst
dregið mjög úr starfseminni og hún
siðan lagst alfarið niður. Starfsemi
Germaníu var loks endurlífguð árið
1951 af dr. Jóni Vestdal. Þýsku-
námskeiðin hófust á ný og byrjað
var að gefa út árbækur. Gefnar
Þorvarður Alfonsson, formaður
Germaníu.
voru út þijár slíkar bækur en síðan
ákveðið að taka upp samstarf um
útgáfu við félögin í Hamborg og
Köln, en það samstarf er enn við
lýði.
Einnig hefði það verið liður í
starfi Germaníu að efna til sýninga
á verkum þýskra listamanna hér á
landi og sömuleiðis hefðu fyrir til-
stuðlan félagsins íslenskir lista-
menn sýnt í Þýskalandi. Þá mætti
nefna tónleikahald, þýskar kvik-
myndavikur, fýrirlestra og sam-
komur þar sem félagar hittust.
Stærsta samkoman væri'sk. „oktob-
erfest“ þar sem um 150 félagar
hittust árlega.
Tæplega 400 meðlimir eru nú í
Germaníu og sagði Þoi'varður stór-
an hluta þeirra vera fólk sem hefði
lært í Þýskalandi. Hann sagði að
ekki væri ráðgert að vera með mik-
ið umstang vegna afmælisins en
efnt yrði til afmælisveislu í septem-
ber. Þá væri einnig von á heimsókn-
um frá íslandsvinafélögum í Þýska-
landi.
Þorvarður sagði að lokum að allt
starf í félaginu væri unnið í sjálf-
boðavinnu og hefði það ekki neina
fasta skrifstofu heldur einungis
pósthólf. Þyrftu áhugasamir því að
skrifa þangað en póstfang Germ-
aníu væri Pósthólf 1089, 121
Reykjavík. Væri alltaf verið að leita
að fólki sem hefði áhuga á sam-
skiptum þjóðanna.
I stjórn Germaníu sitja í dag, auk
Þorvarðar, þau Kristín Mjöll Krist-
insdóttir, Páll Kr. Pálsson, Hörður
Erlingsson, Þórir Einarsson, Mar-
geir Daníelsson og Jón Þorsteinn
Gunnarsson.
I