Morgunblaðið - 15.07.1990, Síða 12

12 C
MORGUNBLAÐIÐ MAIMIMLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 15. JÚLÍ
í FJÁRMÁLUM hjóna ríkir svo-
kallað hjúskaparcignafyrir-
komulag. Þetta merkir að þær
eignir sem maki kemur með sér
i hjúskapinn eða eignast síðar
í hjúskapnum verða hjúskapar-
eign hans, nema annað sé sér-
staklega ákveðið með lögmæt-
um hætti.
að er algengur miskilningur
að halda að þegar annað
hjóna á eitthvað að hjúskapareign
jafngildi það því að maki þess
eigi það með honum. Hið rétta
er að sá sem á
eign að hjúskap-
areign er eigandi
hennar í þess
orðs fyllstu
merkingu. Hins
vegar gerir hjú-
skapurinn það að
verkum að það
hjóna sem á eign
að hjúskapareign verður að sætta
sig við vissar takmarkanir á eign-
arráðum sínum. Þar má einkum
nefna takmarkanir á forræði yfír
tilteknum eignum, t.d. nauðsyn á
samþykki maka til veðsetningar
þegar um íbúðarhúsnæði fjöl-
skyldunnar er að ræða og svokall-
aða helmingaskiptareglu, sem er
aðalreglan við skipti á búi hjóna
vegna skilnaðar eða andláts ann-
ars. Samkvæmt helmingaskipta-
reglunni á hvor maki um sig til-
kall til helmings af hjúskapareign-
um hins þegar skuldir hafa verið
dregnar frá. Nú kann einhveijum
að þykja lítill munur á þessu og
sameign. í því sambandi er þó
mikilvægt að gera sér grein fyrir
því að hjúskapareignir maka
standa ekki skuldum hins til fulln-
ustu. í lögum er gert ráð fyrir
að unnt sé að víkja frá hjúskapar-
eignafyrirkomulaginu. Þetta er
einkum gert með því að gera til-
teknar eignir, sem annars eru hjú-
skapareignir að séreignum. Aðal-
munurinn á hjúskapareign og sér-
eign er sá að maki þarf hvorki
að sæta takmörkunum á eignar-
ráðum þegar eign er séreign, né
koma þær til skipta við skilnað
samkvæmt helmingaskiptaregl-
unni. Ein leiðin til að gera hjú-
skapareign að séreign er að gera
kaupmála.
Um kaupmála er aðallega fjall-
að í 29. og 30. gr. laga nr.
20/1923 um réttindi og skyldur
hjóna. Þeir eru í aðalatriðum
tvenns konar. Samkvæmt 29. gr.
er hægt að nota kaupmála til að
gera hjúskapareign maka að sér-
eign hans (og öfugt). Hér er ekki
um neina eignayfirfærslu að ræða
frá öðru hjóna til hins, heldur
aðeins tilfærslu milli eignadeilda.
í 30. gr. segir að gjafir milli hjóna
séu því aðeins gildar að um þær
sé gerður kaupmáli, nema þegar
um er að ræða eðlilegar tækifær-
isgjafír. í þessu tilfelli er um það
að ræða að hjúskapareign eða
séreign er færð úr eign annars
hjóna og verður hjúskapareign
eða séreign hins.
Ástæður þess að fólk gerir
kaupmála eru margs konar. Oft-
ast vakir fyrir fólki að koma í veg
fyrir að eign komi til skipta við
búskipti vegna skilnaðar eða andl-
áts. I fyrra tilfellinu kann fólki
einfaldlega að finnast það sann-
gjarnt og eðlilegt eins og á stend-
ur. í síðara tilfellinu er ráðstöfun
gerð ýmist til að tryggja hags-
muni eftirlifandi maka gegn niðj-
um þess skammlífara frá fyrra
hjónabandi með því að gera eign
að séreign þess langlífara eða
tryggja hagsmuni niðja þess
skammlífára af fyrra hjónabandi
gagnvart seinni maka þess. I öll-
um þessum tilfellum eru kaupmál-
ar gerðir á grundvelli 29. gr. Þá
vakir oft fyrir fólki að koma eign
undan aðför skuldheimtumanna
með því að afhenda hana hinu
hjóna. Ef þetta er gert án þess
að hæfilegt endurgjald komi fyrir
er um eiginlega gjöf að ræða og
getur eignin orðið hvort heldur
er hjúskapareign eða séreign við-
takanda. Samkvæmt 30. gr. er
ráðstöfun af þessu tagi því aðeins
gild að gerður sé kaupmáli. Þetta
er algengt þegar maki stendur
t.d. í áhættusömum atvinnu-
rekstri og kærir sig ekki um að
leggja íbúðarhúsnæði fjölskyld-
unnar undir. I slíkum tilfellum
getur verið skynsamlegt og eðli-
legt að gera húsnæðið að hjúskap-
areign eða séreign hins maka sem
stendur utan við atvinnurekstur-
inn.
Við þessa síðarnefndu ráðstöf-
un er margs að gæta. í fyrsta
lagi er nauðsynlegt að gera hana
tímanlega og áður en í óefni er
komið. Að öðrum kosti kann að
vera unnt að fá gjöf rift á grun'd-
velli riftunarreglna gjaldþrotalaga
eða á grundvelli 33. gr. laga um
réttindi og skyldur hjóna. Það er
því mikilvægt að gera kaupmála
meðan aðili á enn fyrir skuldum
þrátt fyrir gjöfina. Þá ber að
gæta þess að ekki er nauðsynlegt
að gera eign að séreign til þess
að tilganginum verði náð. Sé eign-
in gerð að séreign kemur hún
ekki til skipta við skilnað eða
andlát þess sem á hana að sér-
eign. Sá sem lét eign af hendi
kann því að glata henni fyrir fullt
og allt vegna kaupmálans, án
þess að það hafí beinlínis verið
tilgangur aðila. Þess vegna er
ráðlegt að gera eignina eingöngu
að hjúskapareign viðtakanda í
slíkum tilfellum.
Að lokum er þess að geta að
um kaupmála gilda mjög strangar
formreglur sem verður að upp-
fylla til þess að samningur hafi
kaupmálagildi. Má þar nefna að
kaupmáli er því aðeins gildur að
hann sé skriflegur og skráður i
kaupmálabók hjá fógeta.
IVIATUR OG DRYKKUR/Hvaöa olía eybir appelsínuhúö?
Sérlegjómfrú Seifs
GRÍSK sögn greinir frá samkeppni er Seifur eíhdi til meðal guðanna
á Ólympsfjalli um það hver gæti fært mannkyninu gagnlegustu gjöf-
ina. Sigurvegarinn í keppinni var Pallas Aþena. Og gjöfin? Ólífúolía!
Seifur hreifst svo af skynsemi Aþenu að hann ákvað að skíra borg í
höfuðið á henni.
Veljið þá grænu
einómettuðu
Hvað hafði þá Seifur karlinn fyr-
ir sér þegar hann valdi ólífuol-
íuna? Jú, í fyrsta Iagi er hún ferlega
góð. í öðru lagi er hún fagurgræn.
I þriðja lagi hentar hún vel til augn-
hreinsunar. í ljórða
lagi er hún til í allt.
Síðast en ekki síst
inniheldur hún A,
D, og E vítamín
sem styrkja ónæm-
iskerfíð sem svo
aftur forðar oss frá
eftir Jóhönnu öllu illu. Jafnframt
Sveinsdóttur eru téð vítamín
mikilvæg fyrir bein og vöðva,
þ. á m. hjartað; aukinheldur má
vinna úr ólífuolíu bæði kopar og járn.
Hún er 100% fita eins og aðrar
matarolíur, en fítusamsetningin er
líkamanum mjög hagstæð; 11 % mett-
uð. 76% einómettuð og 7% fjölómett-
uð. Talið er að einómettuð fita hafí
iítil sem engin áhrif á kólesterólmagn
í blóði og hlutfall einómettaðrar fítu
er einmitt langhæst í ólífuolíu, í sam-
anburði við aðrar tegundir mataroiíu,
að ekki sé r mínnst á smjör og
smjörlíki.
Ymsar tegundir ólífuölíu eru á
-markaðnum. VeTjið olíu úr fyrstu
pressun án upphitunar, jómfrúrolíu
(éxtra virgín), sem er'höfuðnauðsyn
á hverju heimiii. Hún-er þykk, græn-
leit qg.bragðmikö og talirj afar mikil-
væg Fyrir meltinguna. Semsé; .þessi
höfugi græni vokvi er bæði hollur
og bragðgóður og tii 'margra hluta
nytsamlegur, svo sem til steikingar
og í magnaðar sósur, fyrir utan laug-
un augna.
„The soft pork problem"
Sagt er að ólífuolía skipi jafnstór-
an sess í þjóðarsál ítala og vínið
skipar í sambærilegri sál Frakka,
enda hafa ítalskir rithöfundar, heim-
spekingar og sagnfræðingar að fornu
og nýju skrifað um hana lærðar
bækur og skáld mært hana í ljóðum.
Allt frá því á dögum Rómveija hafa
ólífuolíustríð verið tíð við Miðjarðar-
haf. Nú á dögum glíma með reglu-
legu millibili í ítölskum fjölmiðlum
ólífuolíuunnendur í hópi lækna og
næringarfræðinga annars vegar og
smjörlíkisframleiðendur hins vegar
þar sem hinir fyrmefndu hafa ætíð
betur, enda njóta þeir almennari
stuðnings lesenda.
Fyrir skömmu var háð ein slík
glíma í Rómarblaðinu Paese Sera.
Þar fékk fulltrúi læknavísindanna
traustan stuðning frá sjötugum
aðdáanda híns fagra kyns. Þóttist
sá geta fært sönnur á að fleiri döm-
ur nú til dags væru hvaþholda (með
tilheyrandi „appelsínuhúð") heldur
en fraukurnar í hans ungdæmi; ólíkt
tilkomumeira hafí vetið að klípa í
stinn konulæri þá enmú. Þessi athug-
uli bósi kvenna vildi kenna’hvaphold-
ið óhagstæðri filusamsetningu
smjörlíkis og annarra matárolía en
ólífuolíu.
Paese Sera kafaði enn dýpra í
málið og greindi frá .kreþpu er ákall
yfír grandalausa svínakjötsframleið-
endur í Bandaríkjunum á þriðja ára-
tugnum. Þá var „the soft pork pro-
blem“ nærri því búið að gera út af
við svínakjötsmarkaðinn. Fólk neit-
aði að borða slyttislega skinku og
bólótt beikon með morguneggjunum
sínum. Að afstöðnum fóðurrann-
sóknum var horfið frá því að ala
svínin mestmegnis á soja- og jarð-
hnetufóðurkökum. Frjálsleg niður-
staða: ólífuolía þéttir holdið. Svona
í kaupbæti. Og auðvitað að skapi
Seifs sem sagnir herma að hafi verið
úr hófi -hneigður til kvenna. (Hvað
sem það nú annars þýðir.)
Að spá í blettina
Hér á eftir fer svo uppskrift að
unaðslegri pastasósu þar sem ólífu-
olía bindur steinselju, valhnetur,
parmesanost og hvítlauk í algjört
dúndur, bæði hvað varðar bragð og
hollustu. Reynið þó að hemja græðg-
ina svo að þið útbíið föt ykkar ekki
um of. Allir ítalskir veitingahúsaeig-
■
. * - l
endur eiga nefnilega í fórum sínum
stauk með borotalco (talkúmi án ilm-
efna) til að sturta á ólífuolíubletti.
Gaman er að spá í talkúmblettina
og reikna út hvers konar pasta við-
komandi hafí verið að borða. Spagh-
etti er náttúrulega stórhættulegt;
getur hæglega skilið eftir blett frá
hálsi niður eftir handleggnum alveg
að úlnlið. Stuttar pastategundir hafa
tiihneigingu til að falla í kjöltuna og
skilja eftir bletti á maga og lærum.
Ávalt pasta eins og rigatoni er þar
að auki líklegt til að hoppa og.skoppa
sem má t.d. marka af hinum
klassísku ellissi (sporbaugum).
Eru þessir blettir táknmál Seifs?
Bæði Grikkir og Rómveijar lásu vilja
Seifs úr eldingum, og var það spá-
prestanna að ráða táknmálið. Og
fyrst ólífuolían var Seifi þóknan-
legust... ?
Pasta alle noci
Þessi sósa er tilbrigði við hina
frægu pesto genovese sem í er notað
ferskt basilikum, enn ófáanlegt hér.
(Mér segir þó svo hugur að Tungna-
menn muni brátt bæta úr þeim
skorti.) En ný steinselja gerir þessa
sósu ómótstæðilega eigi að síður.
Furuhnetur eru oftast notaðar í pest-
osósu. Þær fást orðið hér, a.m.k. í
heilsubúðum, en valhnetur þykja mér
eiginlega betri í þessa sósu. Hún
geymist svo mánuðum skiptir í ísskáp
(í krukku með loki) og því upplagt
að búa hana til í stórum skömmtum,
einkum ef þið búið svo vel að eiga
blandara.
1 búnt steinselja
2 stór hvítlauksrif
125 g valhnetur
1 'tz dl jómfrúrolía
60 g rifinn parmesanostur
Þessu er einfaldlega öllu hrært sam-
an, söxuðu, rifnu óg mörðu. Þið
bragðið ykkur «vo áfram og breytið
hráefnáKlutföilum að vild og saltið
hugsanlega og piprið.
Þessi sósa pr æðisleg út á pasta,
en líka göð með steiktum sveppum,
tómötum, nýjum eða steiktúm/grill-
uðura/bökuðum, gufusoðnu blómkáli
-r-1 Qg síðast en ekki síst soðnunr/gi'ill-
uðum fiski.