Morgunblaðið - 05.05.1991, Page 18

18 C
MORGUhlBLAÐIÐ FJÖLMIÐLAR SUNNUDAGUR 5. MAÍ 1991
Þingmaður biður
Amett afsökunar
Bandarískur öldungadeildar-
maður, repúblikaninn Alan
Simpson frá Wyoming, hefur
beðið fréttamanninn Peter Arn-
ett hjá CNN-sjónvarpsstöðinni
afsökunar, en með fyrirvara.
Arnett var um tíma eini banda-
ríski fréttamaðurinn í
Bagdad þegar Persaflóastríð-
ið geisaði og sumar fréttir hans
féllu Simpson ekki í geð. Simpson
gerði heyrum
kunnugt að hann
teldi Arnett
ystuðningsmann“
Iraka, þar sem
hann hefði haldið
kyrru fyrir i
Bagdad, og hélt
því fram að Irakar
notuðu hann í
áróðursskyni. Um
leið rifjaði hann
upp gamla sögu
um að efast hefði
verið um þjóðholl-
ustu Arnetts í Ví-
etnamstríðinu, því
að mágur hans
hefði verið virkur
stuðningsmaður
Viet Cong.
Afsökunar-
beiðni , Simpsons
kom fram í bréfi
til The New York Times. Þar
kvaðst Simpson harma að hann
hefði endurtekið órökstuddar full-
yrðingar um fjölskyldutengsl Ar-
netts við Viet Cong og notað orðið
„stuðningsmaður“. Hann sagði að
betur hefði verið við hæfi að kalla
hann „ginningarfífl“ eða „verk-
færi“ og bætti því við að frét-
taflutningur hans frá írak hefði
verið „ógeðfelldur“.
Arnett tók vafasama afsökunar-
beiðni Simpsons til greina. Hann
sagðiað „málinu væri lokið“, en
kvaðst ekki þurfa að biðjast afsök-
unar á fréttum sínum af Persaflóa-
stríðinu.
Simpson var sjálfur í Bagdad
skömmu áður en Persaflóadeilan
hófst í fyrra. Þá sagði hann Sadd-
Arnett ásamt 23 ára unnustu sinni, Kimberley
Moore, í Jerúsalem. Hann hringdi í hana í
miðri Persaflóadeilunni og bað hana að giftast
sér.
am Hussein að hann ætti í erfið-
leikum með vestræn blöð, sem
væru „hrokafull og ofdekruð“ og
„teldu sig pólitíska snillinga". I
sömu ferð var harmað að Saddam
væri kallaður „slátrarinn frá
Bagdad“ í vestrænum blöðum.
Fyrsta vetri í hagnýtri
fjölmiðlafræði lokið;
Góð reynsla af náminu
- segir Þorbjörn Broddason lektor
FYRSTA námsvetri í hagnýtri fjölmiðlafræði er nú lokið í Háskólan-
um og prófin framundan í þessum mánuði. Þorbjörn Broddason lekt-
or sem er formaður námsnefndar í þessari grein segir að reynslan
af náminu þennan vetur sé mjög góð og að það hafi gengið sam-
kvæmt áætlun.
anir og siðfræði. Þennan hluta
þarf að einfalda aðeins.“ •
í máli Þorbjörns kemur fram að
þennan fyrsta vetur í hagnýtri fjöl-
miðlafræði hafi samstarfið við aðrar
deildir Háskólans, þá einkum heim-
spekideild, verið með afbrigðum
gott. „Hópurinn sem valdist til
námsins var fjölbreyttur og áhuga-
samur og af þeim fimmtán sem
hófu námið veit ég ekki um nein
afföll."
Tjetta nám skiptist í tvo bálka,
annarsvegar fjölmiðlastörf 1
og 2 og hinsvegar fjölmiðlar og
íslenska þjóðfélagið," segir Þor-
björn. „Reynslan af náminu í fjöl-
miðlastörfum er mjög góð og engu
þarf að breyta þar enda hefur þetta
námsefni slípast nokkuð vel í með-
förum Sigrúnar Stefánsdóttur
kennslustjóra. Hinsvegar þurfum
við að endurskoða aðeins hinn hlut-
ann sem fól í sér stjórn- og hag-
kerfið, fjölmiðlarétt, skoðanakann-
Hefur sjónvarpsgláp
áhrif á námsgetu bama?
Dregur óhóflegt
sjónvarpsgláp úr
einbeitingarhæfi-
leikum barna?
■ Rannsóknir
sýna að þau
skólabörn sem
horfa mjög mikið
á sjónvarp ná
lakari árangri í
námi en jafnaldr-
ar þeirra
ER SJÓNVARPIÐ forheimskandi? Er það möguleiki að mikið
sjónvarpsgláp dragi úr námsárangri barna? Getur það verið að
þessi miðill sem í eðli sínu virðist vera menntandi og upplýsandi
hafi svona þveröfug áhrif? Þó svo ótal margar erlendar rannsók-
ir á þessu sviði hafi verið framkvæmdar þá liggja ekki fyrir
óyggjandi svör við þessum spurningum. Eitt virðist þó vera alveg
Ijóst en það er að n\jög mikið sjónvarpsgláp er oft samferða léleg-
um námsárangri.
Ikönnun sem gerð var í Banda-
ríkjunum á um 250 þúsund
skólabörnum kom í ljós að þau
sem horfðu mjög mikið á sjónvarp
náðu slakari árangri í lestri, stíl
og stærðfræði en þau sem horfðu
lítið eða ekkert á sjónvarp. Þessi
munur breyttist ekkert þó svo til-
lit væri tekið til þess tlma sem
bömin eyddu við heimanám eða
almenna lestur.
í þessari könnun var tekið tillit
til efnahags- og félagslegrar stöðu
foreldra barnanna. í ljós kom í
fyrsta lagi að
sjónvarpsgláp
jókst að meðal-
tali eftir því sem
efnahags- og fé-
lagsstaða lækk-
aði. í öðru lagi
kom það í ljós að eftir því sem
böm „betri borgaranna" horfðu
meira á sjónvarp því meira áber-
andi varð það hversu mjög úr
námsárangri dró. Það var sérstak-
lega eftir því tekið að þau börn
sem lifðu við þann „munað“ að
hafa sjónvarp í herbergi sínu og
gátu því horft á sjónvarp án eftir-
lits foreldra, stóðu sig illa í prófum
í áðurnefndum greinum.
I annarri könnun sem er ný-
legri en einnig bandarísk kom
skýrar fram að áhrif sjónvarps-
glápsins urðu breytileg eftir því
hversu mikið var horft. Ef barnið
horfði á sjónvarp á innan við 10
stundir á viku virtist það örva
námsárangur en ef það horfði á
imbakassann í 10 og upp í 35
stundir á viku virtust áhrifín ekki
merkjanleg. Ef börnin hins vegar
störðu hins vegar í eldinn gráa I
yfir um 40 stundir á viku, em
þýðir að jafnaði um sex stundir á
dag, virtist það bitna á árangri
við nám.
Báðar þessar kannanir eiga það
sameiginlegt að sýna fram á að
fylgni sé á milli námsárangurs
barna og sjón-
varpsáhorfs en
þær sanna ekki
nein orsaka-
tengsl. Með öðr-
um orðum þá er
það ekkert borð-
liggjandi að hægt sé að kenna
sjónvarpinu um þó svo lélegur
námsárangur fylgi óhóflegu glápi.
Vel getur verið að þriðji þátturinn
geti orsakað bæði einkennin. T.d.
geta slæmar aðstæður heimafyrir
stuðlað að því að barnið geti síður
einbeitt sér og leiti ásjár sjón-
varps.
Ymsar kenningar eru þó uppi
um orsakatengsl og vissulega
hafa verið gerðar rannsóknir til
þess að skjóta fótum undir þær.
Ein kenningin er á þá leið að sjón-
varpið geri börnin að „lötum les-
endum“, þ.e. að einbeiting og
hlutdeild í því sem lesið er verður
minni en ella. Eins hefur verið á
það bent að þau börn sem horfi
mikið á sjónvarp þurfi ekki eins
mikið að leita til bókar varðandi
afþreyingu og almennar upplýs-
ingar og þar af leiðandi lesi þau
minna og öðlast því minni þjálfun
en önnur börn.
Eins hefur verið á það bent að
hugurinn vinni öðruvísi úr áreitum
úr sjónvarpi en úr hefðbundnum
miðlum sem enn ráða ríkjum við
almennt nám í skólum. Þannig er
sá nemandi sem vanari er hefð-
bundnum miðlum líklegri til ár-
angurs í skólamálum. Sjónvarps-
formið hefur þróast þannig að það
er stiklað á stóru og farið úr einu
í annað án þess að grandskoða
nokkuð. Nám er hins vegar að
mati sumra þess eðlis að þar er
staldrað við meginatriði og þau
þróuð og skoðuð skref fyrir skref.
Þar af leiðandi skapi sjónvarpið
einstaklingnum andleg tól sem
gagnist honum lítið í námi.
Að lokum má benda á að í sjón-
varpi er allskonar brögðum beitt
til þess að halda athygli og því
er eins og upplýsingarnar, aðalat-
riðin, séu með af illri nauðsyn.
Þannig venjast þeir sem mikið
horfa á sjónvarp á að þurfa „fjör
og læti“ til að geta haldið einbeit-
ingunni.
Af þessum hugleiðingum má
draga þá ályktun að allt sé gott
í hófi. Sé hófsins gætt þá göfgar
sjónvarpsgláp manninn og eflir
andann, — sé þess hins vegar
ekki gætt skellir það loku fyrir
vitin og heftir mannlegan þroska.
Heimild: Van Evra, Television and Child
Dcvelopment (1990).
BAKSVID
eftir Ásgeir Friðgeirsson
Rós handa Stöð 2
að er alltaf jafn leiðin-
legt að sjá, þegar
góðir og grandvarir
stjórnmálamenn falla í gildru
flokkshagsmuna og taka að
sér verk, sem ganga í raun
þvert á samvisku þeirra. Að
sama skapi er það ánægju-
legt, þegar fjölmiðlar ná að
stöðva framgang málsins.
Þetta gerðist um síðustu
helgi, er fréttastofa Stöðvar
2 náði að koma í veg fyrir
að Guðmundur Bjarnason
heilbrigðisráðherra keypti
skuldum setta húseign
Tímans á Bæjarhálsi undir
heilsugæslustöð Árbæjar. Ég
hef sjaldan séð jafn vand-
ræðalegan stjórnmálamann
og Guðmund Bjarnason, er
hann var að reyna að koma
sér hjá því að svara beint
að vísu fremur óbeinni
spumingu fréttamannsins
um hvort það væri eðlilegt,
að hann væri að beita sér
fyrir kaupum á húseign
flokksmálgagnsins á síðustu
klukkustundum ráðherra-
dóms síns.
Ég vorkenni Guðmundi
Bjarnasyni, að lenda I svona
leiðindamáli, sérstaklega
vegna þess að hann hefur
staðið sig vel í starfi heil-
brigðisráðherra og óhræddur
tekist á við risana I heilbrigð-
iskerfinu með árangri, að því
er virðist. Hann hefur komið
fram, sem hreinn og beinn í
starfi og á því ekki skilið að
vera settur í svona aðstöðu
af flokksbræðrum sínum.
Ekki veit ég hver lak frétt-
inni í Stöð 2, en fréttamenn
þar tóku fljótt við sér. Gunn-
ar Ingi Gunnarsson yfir-
læknir heilsugæslustöðvar-
innar lét álit sitt í ljós skorin-
ort og síðan rúllaði boltinn.
En þetta mál er aðeins
eitt af fjölmörgum, sem
stjórnmálamennirnir ná að
koma flestum í gegn án þess
að nokkur fái rönd við reist.
Mér er ofarlega í huga nær
endalaus röð af kosninga-
sporslum, sem landsmenn
hafa orðið vitni að nú fyrir
síðustu kosningar og allar
aðrar kosningar til Alþingis
og sveitarstjórna á undan-
förnum áratugum. Menn
hrista gjarnan höfuðið og
segja þetta eru stjómmál og
það er auðvitað rétt. Stjórn-
mál og fyrirgreiðsla sitja
yfirleitt við sama borð og
njóta þess lengstum, að þótt
fjölmiðlar hér séu margir,
eru þeir mannfáir og alls
ekki megnugir þess að fylgj-
ast með öllu sem er að ger-
ast í ráðuneytum og öðrum
stjórnsýslustofnunum. Yfir-
leitt hafa stjórnmálamenn
yfirburðastöðu til að mat-
reiða ofan í fjölmiðlana með
flóknum tölum og orðaleikj-
um næstum því þá útkomu,
sem þeir vilja.
Og því miður virðist fátt
fínna drátta á sjóndeildar-
hringnum sem gæti boðið
fjölmiðlunum betri tíð. Litlu
blöðin eru fátæk, Stöð 2 á
enn við verulega fjárhagserf-
iðleika að stríða og sömuleið-
is Ríkisútvarpið, sem ekki
hefur fengið að hækka sín
afnotagjöld eins og það hefði
viljað. Mogginn er eini fjöl-
miðillinn, sem hefur burði til
að gera eitthvað.
Þess vegna er það ákaf-
lega ánægjulegt, þegar mað-
ur upplifir það að flölmiðill
fær nasasjón af máli, sem
lykt er af, opinberar það og
stöðvar. Nú er það vafa-
laust, að brýnt er að leysa
húsnæðismál heilsugæslu-
stöðvar þeirra Árbæinga,
eins og ráðherrann réttilega
sagði og kannski verður nið-
urstaðan sú, að húsnæði
Tímans henti vel til að leysa
vandann, en kaupin á eyrinni
eiga þá að gerast undir for-
ýstu nýs heilbrigðisráðherra
og í samráði við íbúasamtök-
in, eins og fram kom í frétt-
um að hefði verið lofað, en
ekki á lokaklukkutímum
tveggja áratuga valdatíma
Framsóknarflokksins. Sigur-
veig og hennar fólk á frétta-
stofu Stöðvar 2 fá rós í
hnappagatið.
Ingvi Hrafn
Jónsson