Morgunblaðið - 11.09.1991, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1991
Búkovskíj hvetur KGB
til að opna skjalasöfn sín
Segir að slíkt geti stuðlað að lausn
helstu óleystra glæpamála aldarinnar
Moskvu. Reuter.
VLADÍMÍR Búkovskíj, einn af helstu andófsmönnum Sovétríkjanna
á árum áður, hefur hvatt Vadím Bakatín, yfirmann sovésku öryggis-
lögreglunnar KGB, til að heimila aðgang að skjalasöfnum KGB.
Hann sagði að það gæti orðið til þess að hægt yrði að leysa ýmsar
ráðgátur varðandi glæpi, svo sem morðið á John F. Kennedy, fyrr-
um Bandaríkjaforseta.
væri að ræða slíka nefnd í smáatr-
iðum og hvort finna mætti svör
_við slíkum spurningum í skjala-
söfnum KGB.
Báðir voru þeir þó sammála um
að alls ekki mætti opinbera skjöl
um hina fjölmörgu uppljóstrara
KGB þar sem slíkt gæti leitt til
„nornaveiða".
♦ ♦ ♦
Reuter
Ekkert lát á blóðbaðinu í Soweto
Lögregla og her Suður-Afríku voru með mikinn viðbúnað í gær í Sow-
eto, fjölmennustu byggð blökkumanna í landinu, til að binda enda á
bardaga sem kostuðu sex manns lífið í gær. Alls hafa 78 fallið í bar-
dögum milli stríðandi fylkinga blökkumanna í Soweto og fleiri byggð-
um í grennd við Jóhannesarborg frá því á sunnudag. Á myndinni
bendir íbúi Soweto á lík fimmtán ára gamallar dóttur sinnar og 35
ára eiginkonu, sem voru drepnar á meðan hann var íjarverandi frá
heimili sínu. Móðir hans og systir voru einnig myrtar í sömu árás.
Búkovskíj hitti Bakatín að máli
í Lúbjanka, höfuðstöðvum KGB í
Moskvu, og var fundur þeirra sýnd-
ur í sovéska sjónvarpinu í fyrra-
kvöld. Slíkur fundur hefði verið
óhugsandi fyrir aðeins örfáum vik-
um.
Andófsmaðurinn fyrrverandi
sagði að það væri siðferðileg
skylda Sovétmanna við mannkynið
að leysa ýmis óleyst glæpamál
Búkovskíj
Framtíð flotastöðvarinnar við Subic-flóa:
Forsetinn fær fólkið til að
mótmæla samþykkt þingsins
Manilla. Reuter.
CORAZON Aquino, forseti Filippseyja, hvatti til þess í gær að efnt
yrði til þjóðaratkvæðagreiðslu um framlengingu samninga við
Bandaríkjamenn Um afnot af flotastöðinni við Subicflóa. Utanríkis-
málanefnd þingsins felldi samninginn í fyrradag og andstæðingar
hans sögðu samninginn of einhliða og 205 milljóna dollara greiðsla
á ári fyrir afnotin væri smánarleg.
að engin þörf væri lengur fyrir
stöðina þar sem kalda stríðinu
væri lokið en auk þess væri upp-
hæðin of lág.
þessarar aldar.
„Ég álít að alþjóð-
leg nefnd framúr-
skarandi sagn-
fræðinga, meðal
annars sovéskra,
eigi að rannsaka
þessi mál á hlut-
lausan hátt og
kynna niðurstöð-
una fyrir allri
heimsbyggðinni," sagði hann.
Búkovskíj sagði að slíkar rann-
sóknir kynnu að afhjúpa sannleik-
ann, á bak við morðið á John F.
Kennedy 1963 og morðtilraunina
á Jóhannesi Páli páfa í Róm 1981.
Þær kynnu einnig að varpa nýju
ljósi á glæpi sem framdir voru á
valdatíma Stalíns og þá kenningu
margra sagnfræðinga að einræðis-
herrann hafi fyrirskipað morðið á
Sergej Kírov, leiðtoga kommúni-
staflokksins í Leníngrad, er hreins-
anirnar hófust á fjórða áratugnum.
Bakatín hlustaði með athygli.
Hann kvaðst sammála þessu í höf-
uðatriðum en sagði að of snemmt
Eystrasaltsríkin:
Vegur til Pól-
lands opnaður
Helsinki. Reuter.
ÞJÓÐVEGURINN milli Eystra-
saltsríkjanna; Eistlands, Lett-
lands og Litháens, annars vegar
og Varsjár í Póllandi hins veg-
ar, hefur verið opnaður að nýju.
Þjóðvegurinn liggur milli Tallinn
í Eistlandi, Riga í Eettlandi og
Kaunas í Litháen. Áform hafa ver-
ið um að opna veginn í áratugi en
sovésk stjórnvöld hafa ávallt bann-
að umferð um landamæri Litháens
og Póllands. Litháísk stjórnvöld
tilkynntu hins vegar fyrir síðustu
helgi að landamærin hefðu verið
opnuð.
Vegurinn færir einnig Finna
nær Mið-Evrópu þar sem skip sigla
nú þegar milli Helsinki og Eist-
lands.
Aquino hvatti fólk til að mót-
mæla samþykkt nefndarinnar og
urðu um 200.000 manns við kalli
forsetans og gengu að þinghúsiríu
með hann í broddi fylkingar. Lét
mannfjöldinn það ekki á sig fá þó
rigndi sem hvolft væri úr fötu.
Á útifundi við upphaf göngunn-
ar að þinghúsinu hélt Aquino ræðu
þar sem hún sagði þjóðina ekki
hafa efni á því að flotastöð Banda-
ríkjamanna yrði lokað. Náttúru-
hamfarar síðustu misseri hefðu
valdið miklu efnahagslegu tjóni
sem örðugt yrði að vinna sig frá.
Ýmsir filippeyskir stjómmála-
menn létu í ljósi þá skoðun í gær
að samningurinn yrði staðfestur
með miklum meirihluta ef til þjóð-
aratkvæðis kæmi. Þeir sögðu hins
vegar að svo virtist sem það væri
kappsmál öldungadeildar þingsins,
sem skipar utnaríkisnefndina, að
binda enda á veru erlendra her-
sveita í landinu. Lokun Clark-flug-
stöðvarinnar er yfirvofandi vegna
tjóns sem þar varð af völdum eld-
gosa.
Fulltrúar stjómar Aquino og
bandaríska flotans náðu nýlega
samkomulagi um framlengingu
samnings um flotastöðina við
Subicflóa eftir margra mánaða við-
ræður. Gert var ráð fyrir að það
rynni út árið 2001 og að í staðinn
kæmi 2,2 milljarða dollara efna-
hagsaðstoð. Talsmenn meirihluta
utanríkisnefndar þingsins sögðu
Bandaríkin:
Bann við innflutningi á
túnfiski brot gegn GATT
ÞRIGGJA manna dómnefnd á vegum GATT, Almenna samkomulags-
ins um tolla og viðskipti, hefur komist að þeirri niðurstöðu að bann
Bandarikjamanna við innflutningi á túnfiski frá Mexíkó gangi í ber-
högg við reglur um milliríkjaviðskipti, að sögn viðskiptatímaritsins
Journal of Commerce.
Bandaríkjastjóm kom banninu á
í fyrra á þeirri forsendu að Mexíkó-
menn beittu fiskveiðiaðferðum,
sem yllu því að höfrungar dræpust
í netunum. Mexíkómenn héldu því
hins vegar fram að bannið væri
brot á reglum GATT, því með því
væri verið að hygla bandarískum
fiskveiðimönnunum undir því yf-
irskini að vernda ætti höfrunga-
stofna.
Dómnefndin komst að þeirri nið-
urstöðu að bannið samræmdist
ekki skuldbindingum Bandaríkja-
manna gagnvart GATT. Bandar-
ísku náttúruverndarsamtökin
WWFN mótmæltu úrskurðinum og
sögðu hann mikið áfali fyrir þau
ríki sem leituðust við að vernda
fiskistofna.
Gull Eystrasaltsþjóða veld-
ur Bretum og Svíum vanda
Sljórnvöld í Svíþjóð og Bretlandi eru nú í vanda þar sem Eyst-
rasaltsríkin leggja fast að þeim að skila gulli, sem ríkin áttu í
vestrænum bönkum er þau voru innlimuð í Sovétríkin 1940. Vand-
inn felst í því að Sovétmenn fengu gulleign ríkjanna i sænskum
og breskum bönkum. Vandræði Svía og Breta jukust enn þegar
Frakkar ákváðu að skila gulleign Eystrasaltsríkjanna í frönsku
bönkum eftir misheppnað valdarán sovéskra harðlínukommúnista
í ágúst. Bandaríkjastjórn hefur gefið til kynna að bandarískir .
bankar geri hið sama.
Bandaríkjamenn létu Sovét-
menn ekki hafa gull Eystrasalts-
ríkjanna heldur notuðu þeir hluta
þess til að fjármagna starfsemi
ræðismannaskrifstofa þeirra. í
New York og Washington.
Þótt gulleign ríkjanna sé smá-
vægileg miðað við heimsmarkað-
inn er mikilvægi hennar gífurlegt
fyrir Eystrasaitsþjóðirnar sjálfar.
Þar sem þær hyggjast taka upp
eigin mynt að nýju skiptir gullið
þær miklu máli sem varasjóður.
Alls áttu Eystrasaltsríkin tæp-
lega 14 tonn af guili í vestrænum
bönkum og verðmæti þess er nú
um 146 milljónir dala (8,8 millj-
arðar ÍSK). Megnið af gullinu var
í breskum bönkum. Frakkar skil-
uðu 3,2 tonnum, sem metin eru
á 36 milljónir dala (2,2 milljarða
ÍSK), og um þijú tonn voru í
Svíþjóð.
Bandarísk stjórnvöld hafa ekki
viljað gefa upplýsingar um gul-
leign Eystrasaltsríkjanna í
Bandaríkjunum. Eistlandsbanki
hefur hins vegar skýrt frá því að
Eistar hafi lagt um 4 tonn af
gulli, metin á 45 milljónir dala
(2,7 milljarða ÍSK), inn í bandar-
íska banka.
Málið er mjög viðkvæmt í Sví-
þjóð, sem varð annað ríkið - á
eftir Þýskalandi nasista - til að
viðurkenna innlimun Eystrasalts-
ríkjanna í Sovétríkin. Svíar af-
hentu Sovétmönnum gullið í maí
1941 til að tryggja að þeir héldu
eignum sínum í hemumdu lönd-
unum.
Stjórn Harolds Wilsons, fyrr-
verandi forsætisráðherra Bret-
lands, seldi gull Eystrasaltsríkj-
anna árið 1967 fyrir 5,8 milljónir
punda (um 603 milljónir ISK)
vegna skulda Sovétríkjanna á
Vesturlöndum og andvirðinu var
skipt milli lánardrottna.
Sir Frederick Bennet, varafor-
seti Eystrasaltsráðsins í Bret-
landi, segir að allir stjórnmála-
fiokkar landsins telji þetta „mjög
vafasaman samning". „Að mínu
áliti leikur ekki vafi á því að við
aðhöfðumst nokkuð, sem við viss-
um að væri rangt, og við gerðum
það vegna þess að á þessum tíma
var almennt álitið að Eystrasalts-
ríkin myndu aldrei öðlast sjálf-
stæði aftur,“ sagði hann.
Leiðtogar Eystrasaltsríkjanna
nota hvert tækifæri sem gefst til
að knýja á um að gulleigninni
. verði skilað. Lennart Meri, ut-
anríkisráðherra Eistlands, vakti
máls á þessu á fundi sínum með
starfsbróður sínum í Svíþjóð, Sten
Andersson, er þeir undirrituðu
samning um stjórnmálasamband
ríkjanna.
Douglas Hurd, er fór fyrir
breskri sendinefnd sem var í Lit-
háen nýlega, var einnig inntur
eftir afstöðu bresku stjórnarinnar
til gullmálsins en gaf aðeins loðin
svör. Hann lágði til að Litháar
sendu nefnd til Lundúna til að
ræða málið við lögfræðiráðgjafa
bresku stjórnarinnar „svo hægt
verði að finna lausn sem Litháar
og Bretar geta sætt sig við“.
Ólíklegt er að stuðningsmenn
Eystrasaltsríkjanna í Bretlandi
sætti sig við slík svör og búast
má við að þeir leggi fast að bresk-
um stjórnvöldum að þau láti ríkin
hafa gull í skaðabætur sem allra
fyrst.
Heimild: Finincial Times.
Dregið verður 15. september Aðeins ein söluvika eftir
Vinningar 3 bílar, samtals að verðmæti 3.407.000 kr. Miðaverð 500 kr.
Happdrættismiðamir fást hjá félagsmönnum, eru seldir úr happdrættisbflunum eða sendir heim.
Upplýsingar í síma 91-625744 eða 91-25744.
landssamtök hjartasjúkunga
Hafnarhúsinu v/Tryggvagötu • Sími 91-625744 & 91-25744.