Morgunblaðið - 12.10.1991, Blaðsíða 32

32 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12, OKTÓBER 1991
Bjami Sigurðsson
frá Mosfelli
Með dr. Bjama Sigurðssyni er í
senn genginn mætur embættismað-
ur og markverður fræðimaður. Þeir
sem þekkja til starfa sóknarprests-
ins og síðar háskólakennarans
Bjama Sigurðssonar, kannast allir
við vandaða embættisfærslu hrein-
skiptins manns, sem af nærfæmi
tók tillit til aðstæðna hvers og eins.
Hinir sem nokkuð þekkja til fræða-
starfa hans, vita að hann lagði vem-
legan gmnn að áframhaldandi
vinnu við þá vanræktu fræðigrein,
sem íslenskur kirkjuréttur er. Dokt-
orsritgerð hans um það efni er yfír-
litsrit. Þannig gerði hann ritgerðina
vísvitandi. Annars vegar vildi hann
semja uppsláttarrit fyrir landa sína
og hins vegar rit, sem yrði útlendum
kirkjuréttarfræðingum vísbending
um þróun kirkjuréttar hér. Ritgerð
þessi er út gefin árin 1986 í virtri
ritröð fræðirita um það leyti sem
Bjarni hlaut fyrir verkið doktors-
nafnbót frá Kölnarháskóla. Það er
nú orðið óvenjulegt að menn nái
slíkum lærdómsframa fyrst á sjö-
tugsaldri. En það var líka sitthvað
óvenjulegt við þennan mann.
Bjami Sigurðsson fæddist 19.
maí 1920 í Hnausi í Villingaholts-
hreppi og vur þau bæði Árnesingar
foreldrar hans, hjónin Sigurður
Þorgilsson og Vilhelmína Eiríks-
dóttir. Ekki undi hann lengi þar í
faðmi fjölskyldu. Móðir mín, Stef-
anía Gissurardóttir, sagði mér frá
því hvemig fundum hennar og
Bjama bar fyrst saman. Hún var
þá á unglingsaldri send frá Hraun-
gerði með símskeyti til húsfreyjunn-
ar í Hnausi. Konan tók við skeytinu
þar sem hún stóð með drenghnokka
á handleggnum. Hún opnaði skeyt-
ið og fór að gráta. Drengurinn litli,
Bjami sonur hennar, hjúfraði sig
upp að móðurinni til að hugga hana.
í skeytinu stóð að konan ætti að
koma til innlagnar á berklahælinu
á Vífilsstöðum. Hún fór og tíu ára
varð drengurinn móðurlaus. Bjami
ólst upp með föður sínum og ekki
við neina hrakninga á þeirra tíma
vísu. Af framansögðu sjáum við þó
að alvara þess hve blítt og strítt
er óhjákvæmilega blandið í lífskjör-
um okkar, varð honum snemma
ljóst, og snemma varð hann að gera
upp við sig hvort vert er að hugga
þann sem harmar, gagnvart því sem
ekki verður um flúið.
Séra Bjami braust til mennta,
eins og það þá var réttilega nefnt.
Eftir stúdentspróf frá Menntaskól-
anum á Akureyri lauk hann emb-
ættisprófi í lögfræði og síðan í guð-
fræði. Á háskólaárum sínum starf-
aði hann við blaðamennsku hjá
Morgunblaðinu. Prestsvígslu hlaut
hann 21. júní 1954 til Mosfells hins
syðra. Því embætti þjónaði hann
þar til hann varð tektor í kenni-
mannlegum fræðum við guðfræði-
deild Háskólans og síðar prófessor
til sjötugsaldurs. Jafnframt þessum
störfum var Bjami kallaður til
margvíslegra trúnaðarstarfa fyrir
sveitunga sína í Mosfellssveit og
stétt sína. Ætla ég ekki að rekja
þann feril en nefni til dæmis að
hann var formaður Prestafélags
íslands um tveggja ára skeið, átti
sæti í Félagsdómi, var í siðanefnd
Blaðamannafélags íslands lengi og
formaður hennar um skeið og sat
kirkjuþing um árabil.
Árið 1950 kvæntist séra Bjami
eftirlifandi eiginkonu sinni, Áðal-
björgu Sigríði Guðmundsdóttur og
eignuðust þau fimm börn. Eignaðist
séra Bjami þá konu sem af alhug
leitaðist við að standa honum við
hlið í verkefnum lífsins og lét hon-
um eftir að ráða stefnunni. Á
prestsskaparárum á Mosfelli ráku
þau hjónin myndarlegt bú, sem
reyndi eflaust mjög á krafta beggja
þegar það var gert með öðmm
störfum, sem ávallt uxu í stækk-
andi prestakalli.
Ljóst er, að mikill starfsmaður
var Bjarni. Hann var sívinnandi og
yfirvegaður í því að skipuleggja
tíma sinn og halda öllu til haga.
Ákveðin rósemi og yfirvegun er
raunar ættarfylgja hans héðan úr
Árnesþingi. í dagfari var hann afar
prúður og yfir persónunni þokka-
full ögun. Hann var ekki opinskár
við fyrstu kynni en öllum hrein-
skiptinn. Hins vegar bjó hann yfir
mikilli persónulegri hlýju sem hann
lét þá fyrst í ljós að honum fannst
einhver þarfnast hans. Um það eiga
líka ýmsir nemendur hans dýrmæt-
ar minningar. Þessari hlýju úthellti
hann e.t.v. fyrst opinskátt á dyra-
hellunni í Hnausi forðum. Líklega
lærði hann strax í framhaldi af
því, að slíkt gerir maður ekki að
gamni sínu. Þannig varð líka við-
mót þessa dagfarsprúða manns
þægilegt, en ávallt í fullri alvöru.
Gott var að kynnast gerð þessa
manns, og eftirminnilegur verður
hann hveijum þeim sem verulega
hafði af honum að segja. Þó að ég
muni séra Bjama allt frá ungum
aldri mínum, kynntist ég honum
best er hann tvisvar fól mér að leysa
sig af við kennslu í Háskólanum.
Þá birtist mér persónulegt örlæti
hans í því hve velkomið var að segja
mér allt um það hvernig hann hag-
aði kennslunni, án þess að á því
örlaði að hann vildi í nokkru taka
af mér ráðin. Lærdómsríkt var að
kynnast því hve mikil röð og regla
ríkti í störfum hans. Alira þeirra
kynna hlýt ég að minnast þakklát-
um huga.
Á tímum örra breytinga í heimin-
um og þessa sífellda endurmats á
getu manna og öllum gildum hlýtur
dæmi dr. Bjama Sigurðssonar að
vera nokkuð lærdómsríkt. Hann er
dæmi um mann sem ekki lætur hið
ríkjandi viðhorf til ellinnar né ýmsa
tímabundna örðugleika villa sig af
braut, heldur sækir fram að því
marki sem hann æskir að ná, stend-
ur meðan stætt er. Hann átti til
þetta eina sem getur gert menn að
framfara- og fræðimönnum, en það
er þetta að þrá að vita hvað býr
að baki næsta leiti vanþekkingar-
innar.
Að leiðarlokum þakka ég góðum
Guði fyrir kynni mín af þessum
mæta manni um leið og ég í þökk
tjái konu hans og fjölskyldu samúð
mína og minna.
Sigurður Sigurðarson,
Selfossi.
... á grænum grundum lætur
hann mig hvflast...
Þessi orð flugu mér í hug þegar
ég spurði lát Bjama Sigurðssonar.
Fráfall hans kom mér ekki á óvart;
ég vissi að kmmla krabbans hafði
gert líkama hans að óbyggilegum
stað sálarinnar og hver lífsanda-
stund var orðin þessum mæta
manni þraut. Samt kallar söknuður
að þegar endanleiki dauðans hefur
innsiglað þann dóm að við munum
ekki eiga orð saman framar, að
ekki verður framar notið bliks
augna hans og vandlega mótaðrar
framsetningar hygginnar og
ígmndaðrar hugsunar.
Kynni okkar hófust þegar hann
var kjörinn prestur í Lágafellssókn
1954. Séra Bjarni fékk flest at-
kvæði eftir kosningabaráttu þar
sem sóknarbömin skiptust ekki
bara í tvö horn, heldur mörg. Eg
hygg að það hafi ekki verið auð-
gert að koma prestur í Mosfells-
sveit inn í það andrúmsloft sem
kosningamar sköpuðu og eiga auk
þess að fylla skarð séra Hálfdans
Helgasonar eftir sviplegt fráfall
hans, þess einstaka og ástsæla
manns. En aldrei, hvorki fyrr né
síðar, heyrði ég Bjama nefna það
aukateknu orði og engum Mosfell-
ingi bar hann nema vel sögun,a.
Aldursmunur var allnokkur á
okkur á þessum ámm og kunnings-
skapur lítill. Hann hófst ekki fyrr
en ég var orðinn fulltíða og aldurs-
munurinn eyddist. Faðir minn var
meðhjálpari langa tíð með séra
Bjama og það leiddi til kunnings-
skapar sem yfirfærðist á mig, óx
og dafnaði. Hann skírði tvö bama
minna, jarðsöng foreldra mína og
tengdaforeldra. Síðar, eftir að ég
var sjálfur orðinn meðhjálpari, fékk
ég tækifæri til að kynnast Bjama
frá þeirri hlið. Því þó að hann væri
ekki Iengur sóknarprestur okkar en
annar öðlingur kominn hans í stað
em menn íhaldssamir á presta sína.
Gangur lífsins er sá að eitt sinn
sóknarprestur getur í raun aldrei
að fullu sagt skilið við gömul sókn-
arböm sín, þó svo að góður prestur
komi í staðinn. Þann ánægjulega
sannleika fékk séra Bjarni að reyna
eftir að hann var horfinn til ann-
arra starfa.
Best kynntumst við þó er við
sátum saman í Siðareglunefnd
Blaðamannafélags íslands í nokkur
ár. Þar lærði ég fyrst að meta þenn-
an góða dreng. Honum á Blaða-
mannafélag íslands öðmm mönnum
fremur að þakka að það tókst í
upphafi að koma á virkum og virt-
um siðareglum. Þetta gerðu félagar
BÍ sér ljóst og fengu því áorkað
að séra Bjarni var í raun oddviti
ERFISDRYKKJUR
í þægilegum og
rúmgóöum salar-
kynnum okkar.
Álfheimum 74,
sími 686220
Siðareglunefndar allt frá upphafi
og þar til á þessu ári, að hann baðst
undan því að starfa lengur í nefnd-
inni.
Ég hygg að hann hafi vitað að
hveiju dró. Nokkm áður en kom
að úrsögn hans hringdi hann til
mín og sagði mér þessa ákvörðun
sína, þó langt sé síðan við störfuð-
um saman á þessum vettvangi. Við
ræddum lengi saman um siðareglur
blaðamanna, nefndina og störf
hennar og um aðra hluti. Meðal
annars sagði hann mér að hann
hefði hugsað sér að losna sem mest
frá bindandi verkefnum. Ég tók
orðum hans um þverrandi vinnu-
þrek og að hann væri að verða drag-
bítur á aðra, eins og hann orðaði
það eins og hverri annarri hógværð
og leiddi ekki frekar hugsun að
þeim, hvað þá að hann væri þá
þegar sjúkur maður.
Nú eftir á þykist ég sjá að hann
hafi verið að ganga frá sínum mál-
um með þeim hætti að þar væm
ekki lausir endar. Það var ekki
hans stfll að gefast upp eða skilja
hlutina eftir í reiðileysi. Hans að-
ferð var að beijast til þrautar og
láta aldrei bugast. Lífið var honum
enginn dans á rósum. En baráttu-
þrek hans og einlæg trú fleyttu
honum yfir allar flúðir og aldrei
vissi ég hann æðrast.
Mér er minnisstætt að einu sinni
stóðum við saman í blíðskaparveðri
hjá opinni gröf í Mosfellskirkjugarði
og biðum líkfylgdar sem silaðist upp
Víðinn. Bjarni var að tala um þenn-
an stað sem honum var svo kær,
og svo barst talið að dauðanum og
því hve óafturkallanlegur hann er.
„En samt er hann að vissu leyti
tilhlökkun,” sagði Bjami og tók lóf-
afylli af mold úr grafarhaugnum.
„Sjáðu þessa mold,” sagði hann.
„Finndu hvað hún er mjúk. Finnst
þér ekki tilhlökkunarefni að eiga
eftir að sameinast svona dásam-
legri mold?”
Nú gengur hann til þessarar
moldar. Honum fylgir þökk fyrir
samfylgdina frá mér og mínu fólki.
Aðstandendum hans biðjum við
blessunar. Ég veit ekki betri orð
honum til fylgdar en sígilt upphaf
23. Davíðssálms:
Drottinn er minn hirðir,
mig mun ekkert bresta.
Á grænum grundum lætur hann mig hvflast,
leiðir mig að vötnum þar sem ég má næðis
njóta.
Hvíli séra Bjarni Sigurðsson frá
Mosfelli í friði.
Sigurður Hreiðar Hreiðarsson
Fyrir 43 árum kom systir mín
heim til foreldra okkar með manns-
efni sitt að Kirkjubóli í Norðfirði
og voru þau heima heilt sumar.
Bjami var að lesa undir lögfræði-
próf.
Bjami notaði hveija stund til
náms, en þó kom það oftar en einu
sinni fyrir þegar mikið var að gera
að Bjami kom út í heyskapinn og
það var maður sem munaði um.
Hann var verkhygginn og afburða
duglegur og máttu menn gæta sín
vel ef þeir vildu fylgja honum eftir.
Þetta tímabil var upphaf vélaald-
ar í sveitum á íslandi. Dráttarvélar
vom þá komnar en mörg tæki vant-
aði og þar á meðal vom ámoksturs-
tæki ekki komin og var þá allt hey
sett í galta.
Bjama fannst ekki vanþörf á að
létta svolítið þau störf. Hann smíð-
aði ýtu sem fest var aftan í traktor-
inn og sú var miklu fullkomnari en
sú sem fyrir var. Hann smíðaði
nokkurs konar sleða sem hægt var
að standa á og létti það mjög verk-
ið þegar hirt var.
Þetta sumar kynntist ég Bjama
vel og sú vinátta hefur haldist.
Bjami hafði mjög agaða skapgerð,
enda greindur vel.
Árin líða og skilja eftir sig minn-
ingar. Næst verður staldrað við á
Mosfelli um jól. Þá var Bjami orð-
inn presturinn þar og mikið að gera
í starfi. Fjósið þurfti líka sinn tíma
og þegar ég hugsa til baka get ég
ekki skilið hvemig hann komst yfir
allt sem hann þurfti að gera. Mér
fannst ég eiga svolítið í kúnum
hans því að ég var með honum
þegar hann keypti ansi stóran hóp
austur í Árnessýslu. Þessi jól reyndi
+
Eiginmaður minn, faðir okkar og tengdafaðir,
GEIR ÓSKAR GUÐMUNDSSON
véltæknrfræðingur, r"
Dúfnahólum 2,
Í.em lést 5. þ.m. verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju mánudag-
nn 14. október kl. 10.30..
Árný Guðmundsdóttir,
Guðrún Geirsdóttir, Hjörtur Hansson,
Sigurður Geirsson, Guðlaug Einarsdóttir,
Árni Geirsson, Halldóra Hreggviðsdóttir.
t
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og útför sambýlismanns
mins, föður, tengdaföður og afa,
SIGURÐAR SIGURÐSSONAR
fv. yfirlögregluþjóns á Keflavíkurflugvelli,
Álmholti 15,
Mosfellsbæ.
Brynja Óskarsdóttir,
Sigurður Skagfjörð Sigurðsson,
María Skagfjörð Sigurðardóttir,
Kolbrún Skagfjörð Sigurðardóttir,
Jóhannes Skagfjörð Sigurðarson,
Guðríður Skagfjörð Sigurðardóttir,
Guðrún Skagfjörð Sigurðardóttir
Margrét Zophoníasdóttir,
Stefán Jónsson,
Kári Gunnlaugsson,
Birgitta Björnsdóttir,
Bjarni Sigurðsson,
og barnabörn.
ég að hjálpa til sem ég gat.
Aldrei heyrði ég Bjama kvarta
og tímarnir líða. Einn vetur var ég
starfsmaður Varmárskóla og átti
heima hinum megin í dalnum og
sá því vel upp að Mosfelli.
Bjami fór síðastur manna í hátt-
inn og var kominn á fætur fyrir
allar aldir. Mér virtist hann komast
af með afar lítinn svefn. Ég veit
að þó háttatími væri kominn þá
settist Bjami að við skriftir.
Bjami var prófdómari í þeim fög-
um pr ég kenndi. Hann lagði mikla
vinnu í yfírlestur og hver nemandi
fékk nákvæmlega það sem hann
hafði unnið sér inn í einkunnum.
Ég hef það fyrir satt að allar þær
einkunnir sem Bjarni hafði skrifað
undir hafi verið nákvæmar og rétt-
ar.
Á nær hveiju ári komu þau Mos-
fellshjón hingað vestur að Miðhús-
um í heimsókn og að ræða við
Bjama var eins og að ganga í há-
skóla. Þekking hans og gáfur vom
fjölþættar en alltaf sama lítillætið.
Bjarni reyndist foreldmm mínum
góður tengdasonur og hjálpaði þeim
vel þegar þau fluttust til Reykjavík-
ur og settust þar að. í fá skipti
mun hann hafa komið í bæinn án
þess að líta inn til þeirra.
Þegar kveðjustundin rennur upp
er efst í huga mínum þakklæti fyr-
ir góð og traust kynni.
Hann bar tilfinningar sínar ekki
á torg og leyndi sjúkdómi sínum
eins lengi og kostur var.
Samúðarkveðjur sendum við hér
á Miðhúsum til allra aðstandenda.
Við vitum að minningin um mikil-
hæfan mann og góðan dreng lifir.
Blessuð sé minning hans.
Sveinn Guðmundsson
„Manstu hvað hann afi hafði
falleg og bh'ð augu,” sagði dóttir
mín eftir að Bjami afi hennar var
dáinn.
Hann fylgdist svo sannarlega vel
með barnabörnum sínum og þau
sóttust eftir að vera í návist hans.
Hann miðlaði þeirn af sinni hjarta-
hlýju og blíðu. Ég minnist þeirra
stunda þegar Bjami skírði bama-
bömin sín. Augu hans ljómuðu af
stolti og þetta vom stórar stundir.
Sjálf kynntíst ég tengdaföður
mínum fyrir ellefu ámm. Aðalbjörg
og Bjami vom þá flutt í Kópavog
og móttökur þeirra vom alltaf hlýj-
ar og var sama hver átti í hlut.
Heilsteyptari og sannari manni hef
ég aldrei kynnst. Hann var hógvær
í allri framkomu og nægjusamur.
Hann var alltaf í hlutverki gefand-
ans, gerði litlar kröfur til annarra
en miklar til sjálfs síns.
„Ég hef það ágætt,” sagði hann
þegar hann var spurður um það
hvemig hann hefði það. Þessu sama
svaraði hann eftir að hann var orð-
inn mikið veikur og sárkvalinn.
Bjartsýnin sem hann átti alltaf í
miklum mæli sýndi hann til síðustu
stundar. Hann talaði um að fara
heim af sjúkrahúsinu og sinna sín-
um daglegu störfum og fara út að
ganga sem honum þótti svo nota-
legt.
Margt var ógert. Ólokin verk biðu
hans uppi á skrifstofu og hann átti
líka eftir að ganga frá sumarbú-
staðnum fyrir veturinn.
Hann hafði byijað þar á nýjum
sólpalli í sumar og unnið þar erfiðis-
vinnu þar sem hann hafði ekki hlíft
sér frekar en venjulega.
Nú fer veturinn í hönd og allir
sem kynntust Bjama ganga til
móts við skammdegið fátækari en
áður. Þeir hafa misst mikið.
Tveimur dögum fyrir andlátið
kom ég með tveggja ára son minn,
Guðmund, í heimsókn á sjúkrahúsið
þar sem Bjarni lá þungt haldinn.
„Afi vakna,” kallaði hann til afa
síns. Afi glaðvaknaði og augun
ljómuðu þegar þeir kysstust í síð-
asta sinn.
Blíðu og fallegu augun hans em
ekki lengur hérna hjá okkur.
Eg fel í forsjá þína,
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nótt.
Um ljósið lát mig dreyma
og ljúfa engla geyma
öll bömin þín, svo blundi rótt.
(M. Joch.)
Þóra Sigurþórsdóttir