Morgunblaðið - 16.05.1992, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1992
Benjamín dúfa
kenningu frá Námsgagnastofnun
1987.
Benjamín, Andrés, Baldur og
Róland eru vinir og stofna með
sér riddararegluna Rauða drekann
til að beijast gegn óréttlæti heims-
ins. Hver um sig velur sér einkenn-
istákn. Sögumaðurinn Benjamín
velur sér dófu, Andrés er öminn,
Róland drekinn og minnsti félag-
inn, Baldi, er hinn hvíti einhyrn-
ingur. Umgjörð sögunnar er hverf-
ið allt með fjölbreyttu mannlífi þar
sem Guðlaug gamia með köttinn
Bólu-Hjálmar hefur sérstöku hlut-
verki að gegna við að halda uppi
reglu og fylgjast með.
Það eru helst hrekkjusvínin með
Helga svarta í broddi fylkingar
sem eru tákn þeirrar vonsku sem
riddarareglan vill berjast gegn.
Helgi er margbrotlegur að mati
reglubræðra. Hann hefur mis-
þyrmt þeim sem eru minni máttar
og þegar kötturinn Bólu-Hjálmar
finnst hengdur er mælirinn fullur.
Söguhetjurnar eru allar mjög
sannfærandi og eru dregnar skýr-
um dráttum með alla sína kosti
og galla. Andrés er metnaðargjarn
og getur ekki sætt sig við að bíða
lægri hlut í nokkrum leik. Félögum
hans fellur þetta illa og snúa við
honum bakinu og Andrés yfirgefur
regluna með afdrifaríkum afleið-
ingum. Athafnir reglunnar og
keppinautanna í Svörtu fjöðrinni
eru þungamiðjan í sögunni en
umfjöllunin alltaf í samhengi við
umhverfið. I sögunni fá allir tæki-
færi til að sýna hvað í þeim býr.
Húseign í Hafnarfirði
Nýkomið í einkasölu gott timburhús við Hverfisgötu
með þremur íbúðum, alls 140 fm. Á aðalhæð 3ja herb.
íbúð, í risi 2ja herb. íbúð og eitt herb. og eldhús í kjall-
ara með sérinng. Verð 6,5-7 millj.
Opiðídag Árni Gunnlaugsson, hrl.,
frá kl. 12-17 Austurgötu 10, sími 50764.
011KH 01070 LÁRUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjóri
L I IOU‘fclO/U KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. löggiltur fasteignasali
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
Skammt frá Landspítalanum
Stór og góð 4ra herb. íb. á 1. hæð í fjölbhúsi. Nýl. gler. Rúmg.
geymslu- og föndurherb. í kj. Gott langtlán. Tilboð óskast.
Vel byggt endaraðhús
v/Brekkusel á þremur hæðum um 240 fm nettó. 6-7 herb. Sérib. má
gera á 1. hæð. Góður bílsk. Vinsæll staður. Sanngjarnt verð.
Við Kóngsbakka - mikið endurnýjuð
Mjög góð 4ra herb. íb. á 3. hæð. Sérþvhús. Sólsvalir. IMýtt bað. Nýtt
parket. Útsýni. Tilboð óskast.
Skammt frá Hlemmtorgi
stór og góð 2ja herb. samþ. kjib. i reisul. steinh. M/lítilli breytingu
má gera íb. 3ja herb. Gott verð.
Úrvalsíbúð öll eins og ný
3ja herb. íb. ekki stór en vel skipul. á 1. hæð v/Hraunbæ, ekki jarð-
hæð. Sérinng. Vélaþvhús, gufubað. Hús nýmál. að utan. Sanngjarnt
verð.
Skammt frá Fossvogsskóla
mjög góð 5 herb. ib. 120 fm á 2. hæð. Sólsvalir. 4 svefnherb. Sérþv-
hús. Bílsk. Fréb. staður.
• • •
Opið f dag kl. 10-16.
Mjög góð einstaklíb. til sölu ______________________
í lyftuhúsi í miðbænum. LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
AIMENNA
FASTEIGNASALAN
Bókmenntir
Sigrún Klara Hannesdóttir
Úthlutun úr Verðlaunasjóði ís-
lenskra barnabóka er orðin árviss
viðburður sem dregur að sér at-
hygli almennings og fjölmiðla.
Spenna ríkir og forvitni er vakin
því um leið og verðlaunahöfundur-
inn er leiddur fram fyrir alþjóð
kemur verðlaunabókin út og menn
geta strax gluggað í gersemina.
Benjamín dúfa er verðlaunabók-
in í ár og er höfundur hennar,
Friðrik Erlingsson, nýgræðingur í
barnabókaritun en áður hefur
hann þó sent frá sér bókina Afi
minn í sveitinni sem fékk viður-
Höll drauma-
landsins

Friðrik Erlingsson
Helgi bjargar lífi Guðlaugar gömlu
þegar kviknar í húsi hennar. Hann
hættir lífi sínu en hlýtur að launum
það sem hann metur mest í Iífinu,
vináttu og hlýju. Hverfisbúar taka
sig saman og byggja hús fyrir
Guðlaugu, og Siguijón bankastjóri
lætur ekki sitt eftir liggja.
Sagan er æsispennandi frá upp-
hafi til enda. Atburðirnir reka
hver annan, söguþræðirnir fléttast
snilldarlega saman og persónu-
sköpunin er skýr og glögg þar sem
enginn er málaður í svart-hvítu. Í
sögunni er engin miskunn, ekkert
dregið undan, en unnið úr vanda-
málum af djúpum skilningi og
mannlegri hlýju. Benjamín dúfa
ber ekki með sér neinn byijenda-
brag. Þetta er einstök saga, heil-
steypt og leiftrandi, sem lætur
engan ósnortinn.
Myndiist
Bragi Ásgeirsson
í sýningarsal Menningarstofn-
unar Bandaríkjanna við Lauga-
veg, hefur myndlistarkonan
Hulda Halldórsdóttir komið fyrir
allnokkrum myndverkum.
Það er svolítið undarleg til-
finning að skoða þessa sýningu,
því að' allar myndirnar bera
sterkan svip af einhverri sér-
stakri þrá sem blundar í brjósti
gerandans. Þrá til hins óræða
og fjariæga í blámóðu eilífðar-
innar, þar sem sólin hvelfist yfir
eins og tákngervingur lífs og
drauma.
Það er þrennt í myndheimi
Huldu, sem gengur eins og rauð-
ur þráður í gegnum alla sýning-
una, sem er smæð einstaklings-
ins, fjarlægðir og víddir alheims-
ins og sólin á himnafestingunni.
í þessum myndum er eitthvað
bernskt og upprunalegt, sem
minnir ekki svo lítið á myndlist
skólabarna, en um leið bera þær
svip af óræðum raunveruleika
og löngun í trausta haldfestu.
Sólin er t.d. ekki sjálfstæð eining
í himinhvelfingunni og háð lög-
málum hennar, heldur glittir
jafnan í hluta hennar í efra horni
myndanna eins og hún lúti hand-
leiðslu og forsjá guðlegra afla,
Hulda við eina af myndunum á
sýningunni „Landið okkar".
og hafi það hlutverk helst að
lýsa mannanna börnum. Einnig
að þjóna sem mikilvægur boð-
skapur lífsins í myndheimi ger-
andans.
I þeim myndum sem einkum
vöktu athygli mína svo sem
„Leiðangur“ (7) og „Sigurveg-
ari“ (8) sameinast allir þessir
þættir og að auki kemur fram
hvítur stigi er sker myndflötinn
og virkar eins og nokkurs konar
tákngervingur björgunar og
haldfestu, — sannkallaður himn-
astigi eða stigi á hæðir upp.
Ekki bera myndverkin vott um
mikil átök við lögmál myndflat-
arins og virka að auki full ein-
hæfar og einfaldar.
ÉtosOsö tnáD
640.
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Kristján skáld frá Djúpalæk
er mikill og góður liðsmaður í
baráttunni fyrir sóma móður-
málsins og meðferð þess. Um-
sjónarmaður birtir með þökkum
eftirfarandi bréf:
„Kæri Gísli.
Eg fylgist vel með íslensku-
þáttum þínum í Morgunblaðinu
og er þakklátur, því að ég hef
vaxandi áhyggjur af hrörnun
tungunnar. Það er áberandi hvað
t.d. ungt fjölmiðlafólk er kunn-
áttulítið í meðferð þessa mikla
hljóðfæris sem mál vort er.
Manni verður á að spyija: Skort-
ir ijölda uppalenda nú bæði vilja
og þekkingu til að kenna börnum
málið — og einnig kennara
grunnskólanna? Raunar eru allir
aldurshópar í sök þó að þar sé
margur einstaklingur undanskil-
inn.
Tökum t.d. hina algengu van-
hæfni í meðferð sagna. Þar virð-
ist nafnháttur einn þekktur og
því gripið til hjálpartækisins
mikla: mundi. Ekki er sagt „ég
færi eitthvað" heldur „ég mundi
fara“; ekki „ég drykki“ heldur
„ég mundi drekka" — og þannig
endalaust. Þessi veikleiki er
ótrúlega almennur.
Ég ætla að minnast. á annað
undur. Það er orðasambandið
„að verða var við“ eða „verða
ekki var við“. Einstakur karl
segir réttilega „ég hef ekki orð-
ið var við“; einstök kona á aftur
á móti að segja „... vör við“.
Fleiri karlar saman skulu segja
„. . . varir við“; konur segi
„. . . varar við“; hópur karla og
kvenna segi „... vör við“. Slík
notkun heyrist nú vart. Fólk
virðist aðeins þekkja orðalagið
„var við“.
Undarleg er leti fólks að
hugsa um rétt og rangt — eða
er það aðeins algjör vanþekking?
Einhæfni er mjög almenn í notk-
un máls. Nú segir fólk alltaf
„óöryggi", ekki a.m.k. stundum
„öryggisleysi". Þannig er um
fleiri og fleiri orð sem nota
„ó“-forskeyti. Þessi orðafátækt
er áberandi á sjálfu Alþingi. „Að
vera ekki í stakk búinn“ er eina
tjáningarformið á vanhæfni til
þessa eða hins. Hver étur eftir
öðrum. Þó eru nokkrir sem
skrifa gott mál þrátt fyrir
skólagöngu. En því miður er
dvöl hjá ólærðu alþýðufólki til
sjávar og sveita ekki lengur
„besti háskólinn“.
Ég hef miAist á aðeins fá
dæmi af svo skelfilega mörgum.
„Við eigum von á að enn versni
þetta klúður," segðu margir. Ég
segði að ég óttaðist það eða
kviði þvi. Hins vegar að ég von-
aði að svo yrði ekki.
Með kærri kveðju.“
★
Rístu nú, Skírnir,
og gakk að beiða
okkarn mála mög
og þess að fregna,
hveim inn fróði sé
ofreiði afi.
Þannig kveður Skaði, kona
Njarðar, í upphafi Skírnismála.
Skírnir var skósveinn Freys,
sonar þeirra. Skírnir varð seint
mannsnafn á landi hér, fyrstur
að líkindum Skírnir Hákonarson
á Borgum í Nesjum, fæddur
1911. Athyglisvert er að systur
hans Heiðrún (f. 1908) og Björk
(f. 191G)_eru líklega fyrstar síns
nafns á íslandi líka.
Skírnir merkir hinn bjarti,
sbr. skír í heiðskír, og skær.
Hákon Finnsson hefur víst verið
birtukær, því að Björk merkir
„hið bjarta tré“ og heiður er =
bjartur. Mjög fáir íslendingar
bera enn nafnið Skírnir, þrír svo
skírðir 1921-50, elstur þeirra
Skírnir Jónsson á Skarði í Dals-
mynni. í þjóðskrá 1990 heita
fjórir þessu nafni einu eða aðal-
nafni, og í árgöngunum 1960,
’76, ’82 og ’85 hlýtur það enginn
sveinn.
þáttur
★
Bikar er staup eða full. Þetta
er gamalt tökuorð í máli okkar,
komið langar og krókóttar leiðir
frá latneska orðinu bacar = vín-
kaggi.
Ég er sammála ónefndum við-
mælanda sem þykir afar óvið-
kunnanlegt, þegar verðlauna-
styttur, veittar t.d. fyrir íþrótta-
afrek, eru nefndar bikarar. Okk-
ur finnst að bikarinn hljóti að
hafa það lag, að af honum (á
honum) megi bergja. Eggjabik-
arar uppfylla þessa kröfu, og svo
nærri stappar með blómbikar-
inn, að ekki þykir okkur að því
finnandi. En fái menn styttu í
verðlaun, heitir það ekki bikar
á máli okkar.
★
Þórður Örn Sigurðsson kvað:
Nett og broslétt, hún Bettí frá Kletti
hleypti blettóttum, spretthörðum ketti.
Hún hló út að hliði,
- kom til baka í kviði -
en ketti lék kalt glott um smetti.
★
Spurt vegna sjónvarpsauglýs-
ingar: Elska kettir mat? Elska
þeir rottur og mýs út af lífinu?
★
Gissur Ó. Erlingsson stældi
úr ensku:
Einn var riddari ráðsnjall og fróður,
en á reiðlagi hans var sá ljóður,
að hann gerði eina nunnu
gilda eins og tunnu
og með tímanum tvíeflda móður.
★
1) Oft hef ég gagnrýnt ensku-
slettuna „að taka yfir“. Þess
skal þá og getið sem gott er.
Hér í blaðinu var á dögunum
fyrirsögn á réttu máli: „Lands-
bankinn tekur við ÍSNÖ.“
2) Flugleiðir auglýsa „öðruvísi"
sumarleyfi í Færeyjum. Öðruvísi
en hvað? Væri ekki reynandi að
segja nýstárlegft eða óvei\ju-
legt?