Morgunblaðið - 21.06.1992, Side 9

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1992
C 9
Sigurður Magnússon framkvæmdastjóri ÍSÍ. Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
var í vaxandi hverfí í vesturbæ
Reykjavíkur og að mörgu leyti tíma-
mótaverslun, fyrsta kjörbúðin í
einkaeign og skipulögð með nýstár-
legum hætti á þeirra tíma mæli-
kvarða. Eftir að Melabúðin var opn-
uð einbeitti Sigurður sér að rekstri
hennar þar til hann stofnaði kjör-
búðina Austurver í Skaftahlíð þar
sem verslunin Sunnukjör er nú. Síð-
ar hóf Sigurður ásamt fleirum stór-
huga framkvæmdir við byggingu
verslanamiðstöðvarinnar Austur-
vers við Háaleitisbraut, en aðrir
aðilar tóku við og luku byggingunni.
Á kaupmennskuárunum var Sig-
urður afar virkur í samtökum kaup-
manna og fljótlega kjörinn þar til
forystu. Hann var formaður Félags
matvörukaupmanna og síðar for-
maður og framkvæmdastjóri Kaup-
mannasamtakanna í 10 ár. Þetta
voru átakatímar í íslenskri verslun-
arsögu.
„Það var langtímaverkefni að
vinna bug á neikvæðum viðhorfum
almennings til kaupmannastéttar-
innar. Þessi viðhorf hafa loðað við
allt frá dögum einokunarverslunar-
innar og heildsalar og kaupmenn
stundum þótt vondir menn.
Þegar ég fór út í verslun var
skömmtunar- og haftatímanum að
ljúka. Enn voru í gildi óraunhæf
verðlagsákvæði og þau voru erfið-
ari viðfangs en skömmtunin. Þessi
ákvæði drápu niður alla samkeppni
og voru óhagkvæm bæði neytend-
um og kaupmönnum. Við bundum
vonir við að Viðreisnarstjórnin los-
aði okkur undan verðlagsákvæðun-
um. Átti ég mörg samtöl bæði við
Bjarna heitinn Benediktsson for-
sætisráðherra og Gylfa Þ. Gíslason
viðskiptaráðherra. Þeir töldu- sig
ekki geta boðið birginn afstöðu
verkalýðsforystunnar, en hjá henni
voru verðlagsákvæðin nánast trúar-
atriði.
Það var venja að viðskiptaráð-
herra kæmi á aðalfund Kaup-
mannasamtakanna, flytti þar ræðu
og svaraði fyrirspurnum. Einu sinni
spurði ég Gylfa Þ. Gíslason hvort
það væri ekki erfitt að taka afstöðu
gegn eigin skoðun og átti þar við
verðlagshöftin. Gylfi hóf svar sitt á
að vitna í Einar Benediktsson þegar
hann sagði að í sér byggju tveir
menn, annar skáld og hinn dóni og
því miður yrði skáldið oft að hopa
fyrir dónanum. Gylfi sagði líkt kom-
ið fyrir sér og skáldinu, nema í sér
byggju hagfræðingur og stjórn-
A þessum árum
þóttu menn skrýtn-
ir eff þeir sáust
hlaupa á almanna-
færi. Nú hlaupa
tugir manna og
kvenna hér efftir
Ægissióunni i
Reykjavik á hverj-
um degi og öllum
finnst þaó eólilegt.
Augu manna hafa
opnast ffyrir því aó
iþróttaiókun þarf
ekki aó vera fflókin,
góó göngufferó er til
dæmis góó iþrótt.
málamaður og „hagfræðingurinn
verður oft að víkja fýrir stjórnmála-
manninum".
Annað mikið deilumál var sala
og dreifing mjólkur. Það voru
haldnir fjölmennir borgarafundir i
Sj'álfstæðishúsinu við Austurvöll,
þar sem mjólkurdreifing var til
umræðu. Mjólkursamsalan hélt fast
utan um búðirnar sínar 110 og
brúsaburðinn. Eftir að farið var að
pakka mjólkinni fluttist mjólkursal-
an inn í matvöruverslanirnar. Það
var bæði búbót fyrir kaupmenn og
hagræðing fyrir viðskiptavinina.
Neytendásamtökin voru mikill og
góður liðsmaður okkar í þessari
baráttu."
Útbreiðslu- og skrifstofustjóri
ISÍ
Þegar Sigurður hætti verslunar-
rekstri og afskiptum af málefnum
kaupmanna var hann enn kallaður
til liðs við íþróttahreyfínguna og
nú sem útbreiðslu- og skrifstofu-
stjóri íþróttasambands íslands, ISI.
„Þegar ég kom til ÍSI var nýbúið
að taka ákvörðun um að gera
trimmið að veruleika á íslandi.
Hugmyndin um þátttöku almenn-
ings í íþróttum sér til heilsubótar
fæddist í Noregi og var kynnt á
þingi í Ósló 1969. Hér á landi var
stofnuð Trimmnefnd og stóð hún
fyrir ýmsum uppákomum til að
kynna hugmyndina. Meðal annars
var haldin söngvakeppni og bárust
um 100 lög. Úrslitakeppnin var
haldin á Hótel Sögu og útvarpað í
mörgum þáttum. Sigurlagið_ hét
„Trimm bostella" og var eftir Ómar
Þ. Ragnarsson fréttamann og
skemmtikraft.
Á þessum árum þóttu menn
skrýtnir ef þeir sáust hlaupa á al-
mannafæri. Nú hlaupa tugir manna
og kvenna hér eftir Ægissíðunni í
Reykjavík á hverjum degi og öllum
finnst það eðlilegt. Augu manna
hafa opnast fyrir því að íþróttaiðk-
un þarf ekki að vera flókin, góð
gönguferð er til dæmis góð íþrótt.
Það er mikilvægt að foreldrar taki
börnin með og venji þau við heil-
brigða íþróttaiðkun."
íþróttir fyrir alla, einnig
fatlaða
Trimmið breiddist ört út og
íþróttaiðkun og líkamsrækt varð
sjálfsagður þáttur í lífi íjölmargra.
Ymsir þjóðfélagshópar voru þó und-
anskildir í fyrstu, þeirra á meðal
fatlaðir.
„Ég fór á fund hjá íþróttanefnd
Evrópuráðsins um almennings-
íþróttir. Þar talaði heimsfrægur
taugaskurðlæknir, Sir Ludwig
Guttman, og sagði það markleysu
að tala um íþróttir fyrir alla nema
fatlaðir fengju að vera með. Hann
sagði frá stórmerku brautryðjanda-
starfi með hreyfihömluðu fólki og
því að fatlaðir ættu ekki síður er-
indi í íþróttir en aðrir. Mér þótti
erindið merkilegt og hitti Guttman
að máli. Hann bauð mér að heim-
sækja sig til Stoke Mandeville, fyr-
ir utan London, þar sem er bæki-
stöð fyrir mænuskaddaða. Ég þáði
boðið og dvaldi hjá Guttman í þrjá
daga eftir ráðstefnuna og fræddist
enn meir. Kannski hafði ég góðan
skilning á þessu málefni eftir að
. hafa verið lengi fatlaður sjálfur."
Hugmyndin um íþróttaiðkun fatl-
aðra fékk góðan hljómgrunn hjá
forystu ÍSÍ, sem skipaði undirbún-
ingsnefnd með fulltrúum íþrótta-
hreyfingarinnar og samtaka fatl-
aðra. Sigurður var gerður að odd-
vita starfsins og leiddi það fyrstu
árin. Fyrsta íþróttafélag fatlaðra
var stofnað í Reykjavík 1974. Fé-
lögunum fjölgaði með hverju árinu
og eftir að íþróttasamband fatlaðra
var stofnað 1979 var Sigurður for-
maður þess fyrstu fimm árin. Minn-
isverður áfangi í þessu uppbygging-
arstarfi var stofnun norræns sam-
bands fatlaðra íþróttamanna. Það
hafði verið einhver vandræðagang-
ur með stofnun sambandsins þang-
að til Sigurður bauðst til að und-
irbúa veglegt stofnþing á íslandi.
íþróttasamband fatlaðra á Norður-
löndum var stofnað í Reykjavík
1976 og Sigurður kjörinn fyrsti
formaður þess.
„Það sýndi sig fljótt að ef ein-
hveijir háfa þörf fyrir íþróttaiðkun
og hreyfingu, þá eru það fatlaðir.
Erfíðast var að fá fatlaða til að
hafa trú á sjálfum sér og yfirstíga
vanmetakennd. íþróttirnar ijúfa
félagslega einangrun fatlaðra en
kyrrsetan og einangrunin eru helstu
vandamálin sem fylgja fötlun.
íþróttahreyfíng fatlaðra hefur áork-
að ævintýralega miklu og í kjölfar-
ið hafa viðhorf til fatlaðra breyst
mikið. Fatlaðir hafa einnig fengið
meira sjálfstraust. Eftir að ég kom
af sjúkrahúsinu með mína fötlun
þurfti ég að beita smá tilfæringum
við að klæða mig í sokka og þess
háttar. Þegar ég fór í sundlaugam-
ar var ekki óvanalegt að klefafélag-
ar hættu að klæða sig og færu að
fylgjast með þessu fyrirbæri sem
þeim þótti ég vera. Nú þykir ekkert
tiltökumál þótt vemlega fatlað fólk
stundi sund og aðrar íþróttir.
Við eigum frábært afreksfólk í
hópi fatlaðra sem hefur náð ævin-
týralegum árangri. Þetta kom vel
í ljós þegar fatlaða íþróttafólkið
okkar fór að keppa á alþjóðlegum
mótum, Evrópumótum og Heims-
leikum fatlaðra. Þarna keppir það
við jafningja hvaðanæva að úr
heiminum og kemur heim hlaðið
verðlaunum.
Þegar ég lít um öxl og met hveij-
um ég hef gagnast um ævina er
íþróttastarf fatláðra mér efst í
huga. Mér þótti vænt um að vera
kallaður „pabbi“ í hópi fatlaða
íþróttafólksins, árangurinn af þessu
starfi ristir djúpt í huga mínum.“
Framkvæmdastjóri Styrktar-
félags lamaðra og fatlaðra
Eftir annasöm ár hjá ÍSÍ við
uppbyggingarstarf, Iþróttasam-
band fatlaðra var komið á legg og
þjóðin farin að trimma um allar
trissur, þótti Sigurði Magnússyni
tímabært að sigla lygnari sjó og
draga sig út úr erli íþróttahreyfíng-
arinnar. Hann gerðist framkvæmd-
astjóri Styrktarfélags lamaðra og
fatlaðra. Þúsundir Islendinga, ekki
síst líkamlega fötluð börn, hafa
notið góðs af starfí félagsins.
Styrktarfélagið stóð í stórræðum í
framkvæmdastjóratíð Sigurðar,
verið var að ljúka nýbyggingu við
Háaleitisbraut og sumardvalar-
heimilið í Reykjadal var endur-
byggt. Viðdvölin hjá Styrktarfélag-
inu varð ekki ýkja löng.
Aftur til forystu í ÍSÍ
„Ég var búinn að vera í fímm
ár hjá þessu gagnmerka félagi þeg-
ar til mín var leitað frá ÍSÍ og ég
beðinn um að taka að mér fram-
kvæmdastjóm sambandsins.
Áframhaldandi uppbygging í Laug-
ardal stóð fýrir dyrum og það höfð-
aði til mín. Maður fær mikið út úr
því að sjá hugmyndir verða að veru-
leika. í ÍSÍ hef ég fengið að vinna
með mjög góðu fólki. Það á við um
forystusveit í samtökum sem þess-
um að hún vinnur ekki eftir stimpil-
klukku heldur er reynt að vinna
verkin á réttan hátt og á réttum
tíma. Þá er ekki spurt um frídaga
eða yfirvinnu, heldur það eitt að
ljúka verkinu.
íþróttasambandið er líkt og móð-
urskip í stórum flota. Það á að vera
traustur bakhjarl, styðja og styrkja
íþróttahreyfínguna. Yfírleitt ber
ekki mikið á starfsemi ÍSÍ en hún
er engu að síður mikilvæg. Meðal
verkefna sambandsins eru fræðslu-
mál, lyfjamál íþróttamanna, fjár-
mál, almenningsíþróttir, unglinga-
starfsemi og umsjón með afreks-
sjóði ÍSÍ.
Starfíð er í stöðugri þróun. Á
undanförnum árum hefur verið
einkar ánægjulegt að verða vitni
að aukinni þátttöku kvenna í
iþróttahreyfíngunni. Þeim hefur
Qölgað sem iðkendum og ekki síður
í stjórnunarstörfum. Góð samtök
hafa orðið betri fýrir vikið. Konur
búa að annarri reynslu en karlar
og skilningur þeirra og sjónarmið
eru dýrmæt.“
Sigurður Magnússon var í farar-
broddi þegar trimmbylgjan skall á
landinu upp úr 1970. Nú er hafínn
annar áfangi í hvatningarherferð
fyrir almennri íþróttaiðkan með til-
komu nýjasta afkvæmis ÍSÍ, sam-
takanna Iþróttir fyrir alla. Tilgang-
inn með stofnun IFA segir Sigurður
vera að hvetja til almennrar íþrótta-
iðkunar og ná til fleira fólks. Fyrstu
verkefni verða að efla innbyrðis
tengsl og upplýsingaflæði í íþrótta-
hreyfingunni og að veita fólki ráð-
gjöf um hvað það getur gert sér til
heilsubótar.
Engin uppgjöf
Sigurður Magnússon hefur varið
stórum hluta starfsævi sinnar í
þágu íþrótta og kaupmennsku. Þá
hefur hann verið ötull félagsmála-
maður á mörgum sviðum og í 15
ár var hann safnaðarformaður
Óháða safnaðarins.
„Sr. Emil Björnsson, frændi minn
og vinur, fékk mig til að vinna að
félagsmálum og uppbyggingu safn-
aðarins. Þar var óhemju duglegt
fólk og konumar í kvenfélaginu
sannkallaðar valkyijur".
Þegar Sigurður varð sextugur
flutti sr. Emil honum langa afmæl-
iskveðju, Mannheill, í bundnu máli.
Fylgja hér tvö erindi úr kveðjunni:
Með sér iöngum margan hreif
og magnaði til starfa
bjartsýnn ahdi yfir sveif
ánægju og þarfa
Hann er einmitt einn af þeim
sem úrræðunum stjóma,
vinna hiklaust höndum tveim
og hugsjón öllu fóma.
Við höfum setið dijúga stund og
stiklað á stóru í lífshlaupi Sigurðar
Magnússonar fram á þennan dag.
Vissulega hafa þar skipst á skin
og skúrir og blaðamaður spyr hvort
aldrei hafi hvarflað að Sigurði að
gefast upp fyrir mótlæti og erfið-
leikum.
„Ég hef reynt að vera bjartsýnn
og jákvæður. Mér finnst aldrei neitt
vera óyfirstíganlegt, hef aldrei gef-
ist upp fyrir neinu. Ólafur heitinn
Thors kenndi mér þá viskú að mað-
ur ætti að hafa vit á að virkja sér
vitrari menn. Það hefur verið lykil-
atriði í mínum störfum að mér hef-
ur tekist að fá gott fólk til að vinna
með mér.“