Morgunblaðið - 08.08.1992, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1992
11
Ingibjörg Stefánsdóttir og Steinn Ármann Magnússon í hlutverkum sínum í myndinni Veggfóður
- erótísk ástarsaga.
Villt í eðli sínu
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Veggfóður - erótísk ástarsaga.
Sýnd í Bíóborginni og Saga-
bíói. Leikstjórn: Július Kemp.
Handrit: Júlíus og Jóhann
Sigmarsson. Framleiðendur:
Júlíus, Jóhann og íslenska kvik-
myndasamsteypan. Aðalhlut-
verk: Baltasar Kormákur,
Steinn Ármann Magnússon,
Ingibjörg Stefánsdóttir, Flosi
Ólafsson, Ari Matthíasson,
Dóra Takefusa, Birgir Karls-
son, Sveinbörn Matthíasson,
Rósa Ingólfsdóttir, Sólrún Þor-
geirsdóttir, Egill Ólafsson og
Bryndís Einarsdóttir. Hljóð:
Elísabet Rónaldsdóttir. Lýsing:
Halldór Gunnarsson. Tónlist:
Máni Svavarsson. Leikmynd:
Sigríður Siguijónsdóttir. Kvik-
myndataka: Jón Karl Helgason.
Klipping: Steingrímur Karls-
son. Búningar: María Ólafsdótt-
ir. Framkvæmdasljórn: Vil-
hjálmur jRagnarsson og Guð-
mundur Árni Jónsson. 1992.
íslensku bíómyndarinnar,
Veggfóður - erótísk ástarsaga,
sem frumsýnd var sl. fimmtudag
í Sambíóunum, hefur verið beðið
með talsvert meiri eftirvæntingu
en kannski gerist með íslenskar
bíómyndir og á aðdragandinn að
gerð hennar nokkurn hlut í því.
Hún er eitt af undrum styrkja-
og sjóðasamfélagsins því hún er
gerð að öllu leyti utan við það
nema hvað hún fékk tvær milljón-
ir úr Kvikmyndasjóði, sem fóru í
eftirvinnslu þegar búið var að
gera hana.
Hún er framleidd fyrir sáralít-
inn pening, jafnvel á íslenskan
mælikvarða, sem ungum aðstand-
endum hennar tókst að öngla
saman með eigin úrræðum, hún
er frumsamin fyrir bíó af nýrri
kynslóð kvikmyndagerðarmanna,
til þess að gera kornungu kvik-
myndagerðarfólki. Hún höfðar til
ungs fólks sérstaklega, nýfrar
kynslóðar sem þekkir bíóið betur
en bókmenntirnar, elst upp við
tónlistarmyndbönd, tölvuleiki,
auglýsingar og heila sjónvarpsk-
labbið. Og þótt Veggfóðrið sé
ekki gallalaus mynd er hún engu
að síður boðberi nýrra tíma. Hér
eru á ferðinni nýir kvikmynda-
gerðarmenn að gera nýja hluti
fyrir nýja kynslóð áhorfenda sem
gera kröfur um nýjar áherslur,
viðfangsefni og efnistök.
Og hvað hefur hún þá uppá að
bjóða? Jú, happaþrennuna hasar,
ofbeldi og kynlíf, en líka ástir og
gamansemi, groddafyndni, heil-
mikla nekt, hrottaskap og eina
aðalpersónu sem er kynóður
skemmtistaðareigandi er vílar
ekki fyrir sér nauðganir. Þannig
er Veggfóður hrærigrautur af
ýmsu, svolítið villt í eðli sínu og
mjög djörf (eins og það er kallað)
og hispurslaus og háskinn er aldr-
ei fjarri, skemmtilega spaugileg
og stundum bráðfyndin lýsing á
fullkomnum gæjahætti og
óþyrmilega ljót þegar töffara-
skapurinn keyrir um þverbak.
Hún er kjaftshögg á allan
pempíuskap án þess að vera beint
frumleg og nýtur sin mun betur
sem röð atriða en samfelld, heil-
steypt frásögn; á margan hátt
dæmigerð fyrsta mynd efnilegra
kvikmyndagerðarmanna sem vilja
koma sem mestu fyrir í einu og
það væri synd að segja að ekki
sé reynt að halda uppi gæðum
framleiðslunnar þrátt fyrir lá-
marks auraráð. Það er í henni
heilmikil tónlist og jafnvel tónlist-
armyndbönd, sem bijóta heldur
upp frásögnina en gera henni
gagn. Sjálf frásögnin er hröð,
klippingarnar margar og mynd-
rammarnir skakkir til áherslu-
auka en það er stundum eins og
atriði fái ekki að klára sig nægi-
lega áður en klippt er annað. Það
vottar fyrir því að hún sé full
meðvitað gerð til að uppfylla kröf-
ur sem ungir áhorfendur gera.
Ef einhver mynd ætti að 'slá í
gegn á meðal ungra bíógesta þá
er það þessi.
Og líklega verður það Steinn
Ármann Magnússon sem heillar
liðið mest. Hann leikur vonda
gæjann, Sveppa, og er stórgóður
í hlutverkinu þótt persóna hans
sé sérstaklega fráhrindandi. „Ást-
in er bara fyrir stelpur og
homma", er lífsspeki vandræða-
gemlingsins Sveppa, sem safnar
kvenfólki og hengir myndir af
þeim sem hann „vinnur“ inni í
skáp hjá sér. Setningin er lýsandi
fyrir þá dökku mynd sem dregin
er upp af persónum og leikendum
í skondinni ef ekki pínulítið væ-
minni ástarsögu úr nætur- og
skemmtanalífinu í Reykjavík.
í upphafi kemur hin saklausa
sveitastelpa Sói, leikin af Ingi-
björgu Stefánsdóttur, úr friðsælli
sveitinni í sóðabælið Reykjavík.
Hún ætlar að læra að syngja og
fær vinnu á skemmtistaðnum
Rjómanum, sem Sveppi rekur.
Besti vinur hans er listamaðurinn
Lass, leikinn af Baltasar Korm-
áki, en Sveppi í sínum fullkomna
karlrembustíl, veðjar við hann,
jafnvel þótt Lass vilji það ékki,
um hvor verður fyrstur til að sofa
hjá Sól. Hefst síðan leikur kattar-
ins Sveppa að músinni Sól en
Lass stendur að mestu utanvið
þar til kemur að uppgjöri vinanna
og Sól og Lass aka inní sólsetrið.
Sagan í handritinu, sem er eft-
ir þá Jóhann Sigmarsson og Júlíus
Kemp, sem einnig leikstýrir en
báðir eru þeir framleiðendur
myndarinnar, er í sjálfu sér mjög
einföld, jafnvel barnaleg (sak-
lausa sveitastúlkan Sól) og dra-
matíkin hálf endaslepp enda fer
ekki mikill tími til að byggja upp
samband persónanna; hlutimir
bara gerast af því þeir gerast.
Eftir glompótta byrjun, þar sem
samhengið er heldur á reiki, og
búið er að kynna aðalpersónurnar
til sögunnar fer myndin að rúlla,
það myndast spenna í kringum
óþokkaskapinn í Sveppa og hraði
og kómík í samskiptum vinanna
sem nær hámarki í óborganlegu
atriði í Sundlaugunum í Laugar-
dal þar sem penismetingur í sturt-
unum hefur ófyrirséðar afleiðing-
ar; því var fagnað með lófataki á
frumsýningu.
Málfarið í myndinni er tekið
beint af götunni, það er gróft og
klámfengið og sjálfsagt kunnug-
legt flestum. RBB er skammstöf-
unin hans Sveppa: Ríða, búinn
bless. Inní myndina fléttast
vandamál úr nútímanum eins og
heimilisofbeldi og nauðganir en
líka einfaldir draumar um þann
eina rétta og þetta að komast í
hljómsveit og verða númer. Kyn-
lífsatriðin - þetta er ekki erótísk
ástarsaga út af engu - eru mörg
og leyna engu en við fáum ekki
síður að kynnast skuggahliðum
kynlífsins og afskræmingu í með-
förum Sveppa.
Leikurinn er í flestum atriðum
góður, leikararnir ungu virðast
þekkja vel miðilinn og sýnist það
eðlilegasti hluti að leika eftir regl-
um bíómyndarinnar. Sveppi er
sérstaklega magnaður enda hans
persóna kannski best frá hendi
Jóhanns og Júlíusar. Steinn Ár-
mann leikur hann af fítonskrafti
miklum, hrokafullur og hættuleg-
ur og háll eins og áll, fleðulegur
flagari og fullkomlega kynóður.
Spennan í myndinni er öll í kring-
um hann og kvenfyrirlitninguna
sem af honum lýsir og er óskap-
leg. En hann hefur líka á sér
kómískar hliðar sem Steinn Ár-
mann nýtur sín ekki síður í. Hon-
um er leikur einn af framkalla
fruntaskapinn og sóðalega klám-
kjaftinn sem honum fylgir en svo
getur hann verið hallærið eitt að
týna villisveppi fyrir framan
Höfða til að fullnægja dópþörfinni
í atriði sem sýnir ekki síst kó-
mískt innsæi höfundanna. Kor-
mákur Baltasar hefur rólegra
hlutverkið. Hann er hinn inn-
hverfi listamaður sem fylgist með
úr fjarlægð en hefur sig lítt í
frammi. Lass skapar mótvægið
við Sveppa. Baltasar stendur fyrir
hið góða og fer vel með svala en
samt innilega persónuna, dulur
talsvert og drykkfelldur vel en
drengur góður. Ingibjörg er sú
með minnstu leikreynsluna og
vinnur á og virkar sannfærandi
og eðlileg frammi fyrir myndavél-
unum og gefur Sól kímni og
ákveðni.
Með minni hlutverk fara m.a.
Ari Matthíasson, sem glansar í
hlutverki homma, Flosi Ólafsson
reynir að halda uppi gömlu hippa-
stemmningunni, Agli Ólafssyni
bregður fyrir í örlitlu hlutverki
myndlistarkennara, Dóra Takef-
usa af afar dulrænt módel og vin-
kona Lass og svo mætti lengi
telja.
Myndin gæti sem best verið
klippt útúr raunveruleikanum í
Reykjavík. Það er reyndar dregin
upp heldur dökk mynd af borginni
er kemur út sem lastabæli
skemmtana, partýhalda og of-
beldisglæpa, sem ástarfuglarnir
virðast flýja í lokin. En Veggfóður
er fyrst og fremst lífleg mynd og
hressileg og þeir Júlíus Kemp og
Jóhann Sigmarsson boða ný-
breytni og íjölbreytni { íslenskri
kvikmyndagerð. Þessi fyrsta
mynd lofar góðu um framhaldið.
Brjóstagjöf:
Er stálmi óumflýj anlegur?
eftir Sesselju
Árnadóttur
Ástæðan fyrir því að ég skrifa
þetta greinarkorn er að í flestum
tilvikum er nokkuð auðvelt að koma
í veg fyrir stálmamyndun og vonast
ég því til að geta orðið einhverjum
að liði.
Á öðrum til sjötta degi eftir fæð-
ingu eykst mjólkin. Þá stækka
bijóstin, þyngjast, verða þrútin og
stundum mjög aum.
Af hverju?
Þessi þroti er fullkomlega eðlileg-
ur og stafar af vökva sem nýtist
við mjólkurframleiðsluna og safnast
í háræðar bijóstsins. Með öðrum
orðum er þetta bjúgmyndun.
Hvernig má minnka líkur á
mikilli vanlíðan vegna þessa?
Lausnin liggur fyrst og fremst í
því að leggja barnið fljótt og rétt á
bijóstið, (sjá grein í Mbl. 5. ágúst
sl. eftir Arnheiði Sigurðardóttur.)
þ.e. gefa því brjóst oft og óhindrað.
Það hefur lengi verið talið æskilegt
að gefa bijóst aðeins í 5 -10 mín.
í senn fyrstu dagana til að hlífa
vörtunum. Að þeim tíma liðnum fer
barnið hins vegar loksins að fá
mjólk og með þessu móti hefur
vartan aðeins verið ert án þess að
eiginleg bijóstagjöf hafi farið fram.
Ef barnið nær að taka bijóstið rétt
má það og á að drekka oft og lengi
eða eins og það kýs. Það minnkar
þrýsting á bijóstunum og kemur
e.t.v. í veg fyrir stálma. Einnig fær
barnið brodd-
mjólkina (colostr-
um) einmitt þessa
fyrstu, daga og f
u.þ.b. tvær vikur
sem er því mjög
mikilvægt. Á
þessum tíma þarf
barnið ekki annan vökva. Brodd-
mjólkin hefur verið kölluð fyrsta
„bólusetning bamsins.
Ef barninu er gefið snuð minnkar
sogþörf þess og það hefur jafnvel
ekki úthald til að sjúga bijóstið
nógu lengi. Ef barnið er þreytt eða
latt fyrstu dagana er ráðlegt að
vekja það hiklaust til að láta það
sjúga.
Hvenær kemur stálminn?
Á þriðja til fimmta degi þróast
þessi eðlilegi þroti gjarnan yfir í
stálma ef sparað er að leggja barn-
ið á bijóst. Þá verða bijóstin gijót-
hörð og helaum. Verkurinn getur
leitt út í bak konunnar og hún feng-
ið hita. Stálminn hverfur á 'h til 2
sólarhringum ef meðhöndlað er á
réttan hátt. Bijóstin verða mjúk og
eðlileg viðkomu en það hefur aftur
ekkert með það að gera hversu
mikið konan mjólkar.
Hvernig skal meðhöndla
mikinn stálma?
Fyrir gjöf gera heitir bakstrar
og létt nudd í hringlagahreyfingum
að vörtu oft gagn. Heit sturta er
gjarnan notuð í þessum tilgangi.
Eftir gjöf er gott að leggja kalda
bakstra við bólguna í 10 -20 mín.
eða eins og konunni finns þægi-
legt. Kuldinn dregur saman æðar í
bijóstinu og dregur þar með úr
bólgumyndun.
Barnið getur átt erfitt með að
ná vörtunni upp í sig vegna bólgu
umhverfis hana. Þá má handmjólka
aðeins ofan af og hnoða vörtuna
varlega milli fingurgóma þannig að
hún komi vel fram. Einnig getur
hjálpað að nota skeljar hálftíma
fyrir gjöf. Þetta eru tvær plastskelj-
ar, (ekki gúmmíhattar eða túttur)
sú innri er með gati fyrir vörtuna
sem þrýstir henni fram en sú ytri
er heil eða með loftgötum. Varast
skal samt að ofnota þetta því loft
verður að fá að leika um vörtuna,
annars er hætta á sáramyndun.
Sesselja Ámadóttir
Vonandi verður stálmi
aðeins þekktur hjá kúm í
framtíðinni.
1 orðabók Menningarsjóðs er
orðið stálmi skýrt sem „þrútnun í
júgri af bólguþrota og mjólk fyrir
og um burð. Mín máltilfmning er
sú að hér sé verið að tala um dýr
en ekki manneskjur og vonandi
verður svo í framtíðinni.
Heimildir: Breastfeeding Answer Book,
1991 gefið út af La Leche League
International, The Womanly Art of
Breastfeeding, 1991 gefið út af La Leche
League International.
Höfundur er þriggja bama móðir,
kennari og hjálparmódir
Barnamáls.
Kór Öldu-
túnsskóla á
alþjóðlega
listahátíð
KÓR Öldutúnsskóla tekur þátt í
alþjóðlegri listahátíð í Aberdeen
í Skotlandi næstu daga og heldur
utan í dag, laugardag.
Listahátíðin nefnist Aberdeen
International Youth Festival og í
henni taka þátt um 800 ungmenni
hvaðanæva að úr heiminum. Kór
Öldutúnsskóla heldur sjálfstæða
tónleika, en kemur einnig fram með
öðrum og verður m.a, með í upp-
færslu hátíðarkórs staðarins og
hljómsveitar á c-dúr messu Beetho-
vens. Á efnisskrá kórsins er fjöldi
laga, allt frá 16. öld, en aðalá-
hersla verður lögð á kynningu ís-
lenskrar tónslitar. Stjórnandi kórs-
ins er Egill Friðleifsson.
Cterkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!