Morgunblaðið - 29.10.1992, Qupperneq 22

22
Danmörk
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1992
Cosby vill
kaupa NBC
LEIKARINN og skemmtikraft-
urinn Bill Cosby hefur áhuga á
að kaupa NBC-sjónvarpsstöð-
ina bandarísku, National Bro-
adcasting Company, að því er
sagði í frétt í dagblaðinu
Newsday í New York í gær.
NBC er í eigu General Electric.
Tímaritið Forbes áætlar auðæfi
leikarans um 300 milljónir doll-
ara (um 17 milljarða ísl. kr.).
Cosby sagði, að fleiri yrðu með
í formlegu tilboði, ef af yrði.
Garretta
kominn í
fangelsið
MICHEL Garretta, aðalpersón-
an í alnæmishneykslinu í Frakk-
landi, kom heim frá Bandaríkj-
unum í gær og sagði að hann
væri notaður sem blóraböggull
í málinu. Lögreglubfll, sem beið
komu hans, flutti hann til La
Sante-fangelsisins í miðborg
Parísar, þar sem hann hóf af-
plánun sína. Garretta, sem var
yflrmaður franska blóðbank-
ans, var síðastliðinn föstudag
fundinn sekur um refsiverða
vanrækslu og sviksemi í starfi
og dæmdur til ijogurra ára
fangelsisvistar.
Virtist hress
skömmu fyrir
dauða sinn
JOHN Childs, prófessor í fé-
lagsfræði við Kalifomíuháskóla,
sem talaði við Petra Kelly,
stofnanda þýska græningja-
flokksins, skömmu fyrir dauða
hennar, sagði á þriðjudag, að
hann ætti bágt með að trúa,
að hún hefði verið í sjálfsmorðs-
hugleiðingum. Hann sagðist
hafa rætt við hana í sfma viku
eða tíu dögum áður en dauða
hennar bar að og spurt, hvort
hún hefði möguleika á að koma
til Kalifomíu til fyrirlestrahalds
á vori komanda. Kelly hefði
verið sérlega glaðbeitt og
áhugasöm og sagst hlakka til
að koma.
Andstæöing-
ar Saddams
þinga
ÍRASKIR stjómarandstöðuleið-
togar era ánægðir með þátttöku
í ráðstefnuhaldi þeirra sem nú
stendur í borginni Salahuddin í
Norður-írak og segja að engin
af meginfylkingunum hafí látið
sig vanta að viðræðuborðinu.
Meðal þátttakenda, sem skipta
hundraðum, era Kúrdar, Shítar,
Sunnítar, kristnir, lýðræðis-
sinnar og Túrkmenar.
Skipt um for-
stjóra hjá GM
ROBERT Stempel hefur sagt
upp starfi aðalforstjóra General
Motors bifreiðaverksmiðjanna
(GM) en hann mun sitja þar til
eftirmaður hans er fundinn.
GM-fyrirtækið hefur verið rekið
með halla í áratug. Talið er lík-
legt að John Smale, stjómarfor-
maður GM, taki við af Stempel
en hann hefur beitt sér fyrir
því að gripið verði til umfangs-
mikils uppskurðar og endur-
skipulagningar hjá fyrirtækinu
og haldið því fram að afsögn
Stempels myndi einungis flýta
fyrir slíku. Stempel tók við
æðstu stjóm General Motors í
ágúst 1990 en hann er 59 ára
og hefur starfað hjá fyrirtækinu
í 34 ár.
flokkar sam-
einast í EB-málinu
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jergen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
SJO af flokkunum átta, sem eiga sæti á danska þinginu, hafa náð sam-
komulagi um hvernig leysa beri þann hnút sem þjóðaratkvæðið í Dan-
mörku um Maastricht-sáttmálann olli og birtu tillögur sínar formlega
í fyrrakvöld.
Framfaraflokkurinn er sá eini sem
ekki stendur á bak við tillögumar,
sem miða að því að tryggja Dönum
sérsamning við Evrópubandalagið
(EB). í tillögunum er gert ráð fyrir
að Danir geti verið undanskildir sam-
eiginlegri mynt EB, sameiginlegum
seðlabanka, sameiginlegri stefnu í
vamar- og öryggismálum, ákvæðum
um þegnréttindi í bandalaginu og
fleiri ákvæðum, sem flokkamir telja
að Danir hafl hafnað í þjóðaratkvæð-
inu 2. júní. Poul Schliiter, forsætis-
ráðherra Danmerkur, lét svo um-
mælt að með tillögunum hefði skap-
ast grandvöllur fyrir því að Danir
yrðu áfram í Evrópubandalaginu.
John Major, forsætisráðherra
Bretlands og núverandi forseti ráð-
herraráðs EB, sagði í gær líklegt að
aðildarríkin gætu náð samkomulagi
um málamiðlun á grundvelli þeirra
tillagna sem Danir hafa lagt fram.
Samkvæmt nýrri skoðanakönnun,
sem birt var í gær, myndu 64% Dana
greiða atkvæði með
Maastricht-sáttmálanum í nýju þjóð-
aratkvæði ef Danmörk fengju sér-
samning við EB.
Jeltsín saumar að andstæðingum sínum
Lögregla leysi þing-
vörðinn af hólmi
Reuter
Vetrarríki í Moskvu
Moskvu. Reuter.
FIMM þúsund manna þingvörður
í Moskvu hefur verið bannaður
samkvæmt fyrirskipun Borís
Jeltsíns, forseta Rússlands. Þing-
varðliðarnir hafa lotið stjórn
Rússans Khasbúlatovs, forseta
rússneska þingsins.
Talsmaður forsetans sagði í gær
að undirrituð hefði verið tilskipun
þar sem bannaðar væra vopnaðar
sveitir sem ekki heyrðu undir for-
setann eða innanríkisráðuneytið.
Jeltsín ávítaði jafnframt Viktor Jer-
ín innanríkisráðherra fyrir að heim-
ila þingverðinum að taka sér stöðu
við opinberar byggingar í Moskvu.
Skipaði Jeltsín ráðherranum að sjá
til þess að lögregla leysti þingvörð-
inn af hólmi.
Þingvörðurinn hefur gætt Hvíta
hússins svokallaða, þ.e. rússneska
þingsins, og nokkurra stjómar-
bygginga í nágrenninu. Lýðræðis-
sinnar á þingi hafa um nokkurt
skeið litið hina vopnuðu verði hom-
auga. Á þriðjudag færðu þeir sig
upp á skaftið, að því er talið er
vegna fyrirmæla Khasbúlatovs, og
tóku sér varðstöðu við hús dag-
blaðsins Ízvestíu. Þann sama dag
hafði Jeltsín fyrirskipað að Þjóð-
frelsisfylkingin, samtök nýfasista
og kommúnista, yrði bönnuð.
í gærmorgun voru þingverðimir
horfnir frá byggingu Ízvestíu og
venjuleg lögregla komin í staðinn.
Þingvarðliðar við Hvíta húsið vildu
ekki tjá sig um nýjustu tilskipun
Jeltsíns. „Látum þingið ráða fram
^ERLENT.
úr þessu,“ sagði einn þeirra. „Við
viljum bara fá að vita hver staða
okkar er.“
Vetur er nú genginn í garð í Moskvu. í gær var snjókoma um 10 sm
og spáð er áframhaldandi snjókomu í dag. Hér sést snjóhefill á
Rauða torginu, í baksýn er dómkirkja heilags Basils.
Málaferli í Danniörku
vegna alnæmissmits
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davídsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
SAMTÖK danskra dreyrasjúklinga ætla nú að höfða mál á hendur
þremur fyrrverandi og núverandi yfirmönnum í danska heilbrigðis-
kerfinu og Brittu Schall-Holberg, fyrrverandi innanríkisráðherra.
Málið er höfðað til að fá skorið úr um hver bar ábyrgð á að haldið
var áfram að nota ómeðhöndlað blóð í lyf dreyrasjúklinga eftir að
vitað var að það gat valdið alnæmissmiti. Málið er höfðað eftir að
nokkrir embættismenn voru dæmdir í fangelsi í Frakklandi, eins og
sagt var frá í Morgunblaðinu í siðustu viku.
Eftir að farið var að greina al-
næmistilfelli var ljóst að veiran gat
borist milli manna með blóði. Með
því að hita blóðið fyrir notkun er
hægt að draga mjög úr smithættu.
Seint á árinu 1984 og í ársbyijun
1985 vora ýmis lönd hætt að nota
blóð sem ekki hafði verið hitað og
á fyrri hluta ársins 1985 mæltist
Alþjóða heilbrigðismálastofnunin,
WHO, til þess að sá háttur væri
hafður á.
Eftir að WHO hafði kunngert til-
mæli sín fóra Samtök danskra
dreyrasjúlinga fram á það við Brittu
Schall-Holberg, þáverandi innanrík-
isráðherra, að storkuþáttur sem
dreyrasjúlingar nota yrði aðeins
unninn úr blóði sem hefði verið
dæmt ósmitað af alnæmisveira og
einnig hitað. Samtökin vísuðu til
áhyggna yfír að dreyrasjúklingar
gætu smitast af alnæmisveira í sýkt-
um storkuþætti. Beiðni samtakanna
var ekki sinnt og dönsk heilbrigðisyf-
irvöld lögðust gegn því að blóð yrði
skimað, það er að hver blóðskammt-
ur yrði rannsakaður til að ganga úr
skugga um hvort í honum væri al-
næmisveira, því það væri of dýrt. í
september smituðust þrír Danir af
alnæmi eftir að hafa fengið blóð í
kjölfar umferðarslyss. Frá og með
október var óheimilt að nota blóð
sem ekki hafði verið hitað og frá
ársbyrjun 1986 mátti ekki nota ósk-
imað blóð.
Undir borðið gaf ráðuneytið þó
lyfjafyrirtækjum undanþágu til að
nota óskimað blóð. Einn dreyrasjúkl-
ingur smitaðist af alnæmi vegna
slíkrar undanþágu. Samtökin fóra
þá fram á dómsrannsókn og í kjölfar
hennar var einn yfírmaður í heil-
brigðiskerfmu leystur frá störfum. í
framhaldi af rannsókninni höfðuðu
samtökin mál sem enn er ólokið.
Áður hefur verið úrskurðað að
alnæmissmitaðir dreyrasjúklingar
skuli fá um 2,5 milljónir ÍSK, en sú
greiðsla er framlag til þeirra, ekki
bætur. Alls hafa 89 danskir dreyra-
sjúklingar smitast af alnæmi, 23
þeitra eru látnir.
í viðtali við Morgunblaðið sagði
Anne Birkelund, blaðafulltrúi Sam-
taka danskra dreyrasjúklinga, að
eftir dómana í Frakklandi hefðu
samtökin ákveðið að höfða annað
mál. Annars vegar til að fá hærri
greiðslur til alnæmissmitaðra
dreyrasjúklinga og hins vegar til að
skera úr um hver bar ábyrgð á að
það dróst svo lengi að fyrirskipa
hreinsun blóðs með hitun. I frönsku
réttarhöldunum kom fram að þar-
lend heilbrigðisyfirvöld vissu um
smithættu og ráð við henni frá 1984
án þess að grípa til aðgerða. Líklega
verður það hluti af málatilbúnaði
dönsku samtakanna að svipað hafí
verið upp á teningnum hér, ekki
aðeins að embættismennirnir hafl
mátt vita þetta. Hámarksrefsing hér
við slíku broti er sex ár, en haft
hefur verið eftir dönskum lögfræð-
ingum að ekki sé líklegt að samtök-
in nái sama árangri og í frönsku
réttarhöldunum, því ekkert bendi til
að dönsk yflrvöld hafí vitað um
hættuna.
Sinead O’Connor snýr sér að óperusöng
London. Reuter.
SKAPMIKLA írska söngkonan Sinead O’C-
onnor lýsti því yfir í gær að hún væri hætt
að syngja popplög vegna deilna við hljóm-
plötufyrirtækið sem hún er samningsbund-
in. Sagðist hún ætla að hefja nám í óperu-
söng, stofna fjölskyldu og ala upp hamingju-
söm börn.
O’Connor skýrði frá þessu í samtali við enska
tónlistarblaðið Melody Maker í gær. Þar sagði
söngkonan krúnurakaða að plata sem út kæmi
í næsta mánuði þar sem hún syngur ballöðuna
„Don’t Cry for Me, Argentina" með sínu lagi
yrði síðasta platan hennar.
í samtalinu sagðist Sinead O’Connor hafa
Sinead O’Connor rífur myndina af páfa.
ákveðið að hætta í popptónlist vegna ágrein-
ings við hljómplötufyrirtækið Chrysalis um
kynningu plötunnar væntanlegu. Söngkonan
lagðist gegn því að kynningarmyndband yrði
gefíð út í tengslum við útkomu plötunnar en
talsmenn plötufyrirtækisins sögðu útgáfu
myndbands forsendu þess að lagið næði vin-
sældum.
O’Connor, sem er 25 ára, olli hneykslan fyrr
í þessum mánuði er hún reif mynd af Jóhann-
esi Páli páfa í beinni sjónvarpsútsendingu í New
York fyrr í þessum mánuði. Við það tækifæri
viðhafði hún þau ummæli að hann væri eini
raunveralegi óvinur mannkynsins en þar átti
hún við andstöðu hans gegn fóstureyðingum.