Morgunblaðið - 03.02.1993, Síða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRUAR 1993
„ 3kyldu airar \zit$munaverur vera
CÍ ðSrurrt trfárn ? *
Ást er...
%
Með
morgunkaffinu
1-16
. . . að gifta sig að morgni
TM Rm. U.8 P»t Oft,—«01 rtghts r»»«rved
• 10v3 Loa Angaéea Tlmes Syndtcate
>*/ ^ V ^ S/ 'tt
Viljið þér í alvöru að við látum reyna á vængina, herra?
HOGNI HREKKVISI
BRÉF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Bömin okkar
Frá Gunnari Kvaran:
Rétt fyrir þessi jól átti ég þess
kost að hlýða á hóp barna sem
bæði sungu og léku á hljóðfæri.
Þau voru öll hvítklædd og þau sem
sungu héldu á kertaljósum. Þessi
börn urðu mér táknræn. Hvítu
klæðin eru tákn hreinleikans og
sakleysisins og kertaljósin tákn
vonar um birtu til handa framtíð-
inni.
Börnin okkar eru dýrmætasti
fjársjóður sem okkur er trúað fyr-
ir. í honum felst framtíð lífsins hér
á jörðinni. Förum við nógu vel með
þennan fjársjóð?
Ég horfði á ásýndir þessara
barna og hreifst af þeim hreinleika
og sakleysi sem úr þeim skein. A
sama tíma kom líka yfir mig sú
fuilkomna vissa um hversu vamar-
laus börn eru fyrir áhrifum bæði
til góðs og ills. Þessar ómótuðu
barnssálir eru galopnar fyrir
hverju sem er og hafa ekki ennþá
náð þeim þroska að kunna að verj-
ast miður heppilegum áhrifum. Það
sem hlýtur að kalla fram ugg í
brjóstum margra fullorðinna um
þessar mundir er sú aukning á
hverskonar vandamálum barna og
unglinga sem er að koma í ljós í
þjóðfélaginu.
Við verðum að horfast í augu
við þá staðreynd, að á mörgum
sviðum hljótum við að hafa brugð-
ist.
Flest börn hér á landi skortir
ekki mat, klæði eða húsaskjól, en
ég held að fleiri böm skorti gott
andlegt atlæti en okkur grunar. í
skólum lærum við margt nytsamt,
en þarf ekki heimilið og skólinn
að kenna okkur margt um lífið sem
ekki stendur í kennslubókum?
Læmm við nóg um hamingju sem
felst í að gefa, fegra, styðja og
hjálpa öðrum þótt í litlum mæli sé?
Lærum við nóg um frið, bæði hinn
ytri og hinn innri frið, sem fæðir
hinn fyrrnefnda af sér? Er tími til
að ræða um gelgjuskeiðið svo-
nefndá, sem getur verið mjög sárs-
aukafullt tímabil í lífí bæði ungl-
inga og aðstandenda þeirra? Á því
skeiði em breytingar allar andleg-
ar og líkamlegar mjög örar, svo
örar að margur unglingurinn miss-
ir þar fótfestuna hafi hann ekki
því traustari grundvöll að standa á.
Er tími til að benda börnum og
unglingum á þann leiða sem gagn-
tekur þann sem ekki á einn eða
annan hátt skapar eitthvað? Öll
höfum við hæfileika til sköpunar
og við fyllumst leiða, tómleika eða
jafnvel óhamingju ef þessi hæfi-
leiki er ekki nýttur eða þroskaður.
Séð hef ég mýmörg dæmi um börn
bæði mín og annarra, sem verða
heimtufrek, erfið og óánægð t.d.
eftir of mikið sjónvarpsgláp, of
margar gjafir, skemmtanir og frí.
Enda þótt manneskjan þurfí vitan-
lega hvíld og afslöppun, er hún að
mínu mati hamingjusömust í starfí.
Ég minntist á sjónvarpið rétt áðan.
Sjónvarpið er einhver sterkasti
miðill samtíðarinnar, og áhrif þess
á fólk eru gífurleg. Böm og ungl-
ingar sem horfa stöðugt á úrkynjað
efni um ofbeldi, pyntingar og stríð
hljóta að verða fýrir miklum áhrif-
um, sérstaklega þau sem enginn
hefur tíma til að sinna. Það er við-
tekin regla hjá flestum framleið-
endum myndbanda og kvikmynda
að einungis ofbeldi, spenna og
hryllingur sé góð söluvara. Þessum
aðilum hefur liðist að ná þvílíkum
heljartökum á gerð og útbreiðslu
mynda að með ólíkindum er.
Hvernig er hægt að vernda
óþroskaðar bamssálir gegn þess-
um og mörgum öðrum hættum sem
steðja að? Með t.d. fræðslu, mennt-
un, kynningu, ástúð og hlýju.
Sem starfandi tónlistarkennari
hef ég í nokkra áratugi átt mögu-
leika á að fylgjast með ungmenn-
um sem stunda tónlistamám jafn-
hliða öðru námi. Þessir nemendur
fá möguleika á mjög alhliða þroska
í tónlistamáminu. Þar þroskast
einbeitnin, ímyndunaraflið, feg-
urðarskynið, ögun, margvísleg
mannleg samskipti, tjáning og
margt fleira.
Þessir nemendur eru yfírleitt
kurteisir, þægilegir í umgengni,
heilbrigðir og vænir, og í stuttu
máli sagt ungmenni sem auðvelt
er að láta sér þykja vænt um.
Þeir hafa ekki tíma til að láta sér
leiðast og tónlistarnám þeirra
styrkir í flestum tilfellum hið al-
menna skólanám.
Á íslandi era margir tónlistar-
skólar starfandi víða um land og
er það af hinu góða, en til þess
að stunda nám í þeim þarf að
greiða skólagjöld. Þetta er ekki á
færi allra, sérstaklega eins og fjár-
hagsafkomu margra ijölskyldna er
nú háttað. Því þyrfti að stórauka
tónlistamám í grannskólum og þar
þyrfti að bjóða upp á nám í öllum
helstu tónlistar- og hljóðfæragrein-
um. Þetta kostar að sjálfsögðu
fjármuni, en ég er sannfærður um
að þessi fjárútlát myndu borga sig
í krónum og auram þótt síðar yrði.
Eins og nú horfír má búast við
stórauknum útgjöldum af hálfu
hins opinbera á næstu áram við
margskonar sérstofnanir ungs
fólks, sem misst hefur fótfestuna
í lífínu.
Þótt sparnaður sé nauðsynlegur
á sumum sviðum geta skammtíma
sparnaðarsjónarmið með tilliti til
menntunar og menningar verið
mjög viðsjárverð. Það þarf að
virkja börn og unglinga til upp-
byggilegrar sköpunar. Þetta er á
okkar valdi, fullorðna fólksins. í
gegnum tíðina hefur margt verið
skrifað og skrafað um þátt uppeld-
is í að móta mannveru til fullorð-
insára og sýnist sitt hveijum.
Margir halda því fram að upplag
einstaklingsins sé sterkasti áhrifa-
valdurinn sem muni mest um þeg-
ar um mótun einstaklingsins sé að
ræða.
Vafalaust er upplag manna
margvíslegt, en það má líka sá
fræjum í jörð sem ekki er talin
afburða frjósöm, en samt fá úr
henni töluverða uppskera.
Ég vil halda því fram að uppeld-
ið sé í flestum tilfellum það mikla
afl sem mótar og fýlgir manneskj-
unni frá vöggu til grafar! Sé þar
vel að verki staðið þurfum við ekki
að óttast mikil skipbrot sálarinnar,
en þetta veganesti er hreinlega
nauðsynlegt okkur öllum þegar
kemur að því að við þurfum að
takast á við svo ótal margt í lífinu.
I þessum línum mínum hefur
verið stiklað á stóra og orð mín
má ekki misskilja á þann veg, að
ekki hafí vel til tekist á mörgum
sviðum, en upp úr stendur í mínum
huga að hinar alvarlegu staðreynd-
ir meðal margra barna og unglinga
í voru þjóðfélagi hljóti að vekja
okkur til alvarlegrar íhugunar um
hvað hefur farið úrskeiðis og
hvernig við megum úr því bæta.
GUNNAR KVARAN,
sellóleikari,
Valhúsabraut 23, Seltjarnamesi.
Víkyerji skrifar
Nýlega barst Víkveija í hendur
fréttabréf Endurmenntunar-
stofnunar Háskóla íslands, þar sem
veitt er yfirlit yfír námskeið stofn-
unarinnar á komandi misser. Valdi-
mar K. Jónsson prófessor og for-
maður stjórnar Endurmenntunar-
stofnunar HI ritar litla grein á for-
síðu fréttablaðsins, þar sem m.a.
kemur fram að á sl. ári var búist
við samdrætti í fjölda námskeiða
og þátttakenda, en raunin varð
önnur, þar sem um 25% aukning í
fjölda námskeiða og þátttakenda
varð á milli áranna 1991 og 1992.
Orðrétt segir Valdimar um þessa
aukningu: „Þetta bendir til þess að
fyrirtæki og einstaklingar, reyni á
erfíðum tímum að bæta stöðu sína
með aukinni menntun." í bréfínu
kemur fram að stofnunin hefur
starfað frá árinu 1983 og hafa sam-
tals um 23 þúsund manns sótt
lengri eða skemmri námskeið á
hennar vegum þennan tíma.
Raunar er Víkveiji þeirrar skoð-
unar að aðdáunarvert sé
hversu námsfúsir íslendingar eru
og viljugir til þess að bæta við sig
fróðleik sér til endurmenntunar og
þá ekki síður sér til skemmtunar.
Þannig hefur Víkveiji haft fregnir
af fjölmörgum sem sótt hafa nám-
skeið Endurmenntunarstofnunar
um fombókmenntir okkar, þar sem
ein fornsaga er tekin fyrir hveiju
sinni og námskeiðinu lýkur gjarnan
með því að farin er ferð á söguslóð-
ir. Orðstír Jóns Böðvarssonar, ís-
lenskufræðings, hefur víða borist í
tengslum við þessi námskeið og
fólk, ungt sem aldið, segir að það
sé ekki samt eftir námskeið, t.d. í
Njálu, undir handleiðslu Jóns. Jón
mun nú á vorönn halda námskeið
í Egilssögu, þar sem efnisþráður
verður rakinn og skýrður, fjallað
um efnisskipan, efnistök, sögusvið
og lífsviðhorf sem í sögunni birt-
ast, eins og segir í fréttabréfinu.
Þar segir jafnframt að verði þátt-
taka mikil verði bætt við öðra nám-
skeiði, þar sem kennt verður annað
kvöld. Samkvæmt upplýsingum
Víkveija eru þessar upplýsingar
byggðar á reynslu Endurmenntun-
arstofnunar, því jafnan munu mun
færri komast að en vilja, þegar forn-
bókmenntanámskeið Jóns era ann-
ars vegar.
xxx
nnars er það einnig vel skiljan-
legt að fók vilji leita sér
dægrastyttingar sem þessarar, þeg-
ar veður eru jafn válynd og nú í
vetur. Ef fólk á annað borð á heim-
angengt og hefur tíma, þ.e.a.s. þá
sjaldan að hundi er út sigandi, hlýt-
ur það að stytta þetta rysjótta
skammdegi til muna að fá að kljást
við hugðarefni sín, í góðum félags-
skap og með góðri leiðsögn.