Morgunblaðið - 23.03.1993, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. MARZ 1993
13
Alþjóða veðurdagur-
ínn 23. mars 1993
eftir Trausta Jónsson
Alþjóðaveðurfræðistofnunin
(WMO) hefur valið 23. mars ár
hvert til kynningar á starfsemi sinni
auk rannsókna og þjónustu veður-
stofa um allan heim. Að þessu sinni
er dagurinn helgaður alþjóðlegum
tæknisamskiptum á sviði veður-
fræði og aðstoð við þróunarlöndin.
Frá því í árdaga hafa tækni-
framfarir í vaxandi mæli mótað
allt umhverfi mannsins. Veðurfræði
er ein þeirra fræðigreina sem hvað
mest hefur notið góðs af framförum
síðustu áratuga. Sími og loftskeyta-
tækni gerðu mönnum kleift að
safna saman upplýsingum um veður
í heilum heimshlutum á örskots-
stund og sköpuðu þannig grundvöll
fyrir veðurspár eins og við nú þekkj-
um þær. Allt frá upphafí hefur þró-
un fjarskipta- og veðurathugana-
tækni verið ör og sífellt gert veður-
spár og alla vinnslu veðurgagna
auðveldari og öruggari. Nýjasti
tæknibúnaður er oneitanlega dýr,
en starf Alþjóðaveðurfræðistofnun-
arinnar hefur ætíð beinst mjög að
því að þjóðir þriðja heimsins fari
ekki á mis við þessa þróun. Stofnun-
in hefur á margvísiegan hátt stuðl-
að að því að fátækari þjóðir geti
tekist á við þær kröfur sem gerðar
eru til nútíma veður- og vatnafræði-
þjónustu af öllu tagi. Aðstoð hefur
þó mest verið beint að eftirfarandi
efnisflokkum:
1. Samgöngum, þar með þjón-
ustu við flug.
2. Náttúruhamfarspám, (storm-
ar, flóð, fellibyljir).
3. Landbúnaðarþjónustu, þar á
meðal úrkomuspám fyrir heilar árs-
tíðir.
4. Varðveislu og nýtingu vatns-
gæða.
5. Mengunarrannsóknum og að-
gerðum gegn mengun.
A vegum Alþjóðaveðurfræði-
stofnunarinnar eru rekin mörg al-
þjóðleg rannsókna- og samstarfs-
verkefni. Öðru hveiju er stefna
samtakanna á þessum sviðum end-
urskoðuð og búnar til 10-ára
starfs- og rannsóknaáætlanir. I
núverandi 10-ára áætlun eru sjö
stóra meginverkefni. Rétt er að tí-
unda þau hér í mjög stuttu máli.
1. World Weather Watch
(WWW). Þetta meginverkefni hefur
staðið í 30 ár um þessar mundir
og hefur að meginmarkmiði að sam-
ræma gagnaöflun og fjarskipti allra
veðurstofa heimsins auk samvinnu
um vélreiknaðar veðurspár sem síð-
an er dreift til allra aðildarþjóða.
Sett hefur verið upp mikið sam-
skiptanet sem stjómað er frá 3
megin miðstöðvum (í Washington,
Moskvu og Melboume) og 29 svæð-
ismiðstöðvum víðs vegar um heim-
inn. Veðurstofan hefur bein sam-
skipti við svæðismiðstöðina i
Bracknell í Englandi. WWW er auk
þess samsett úr 3 meginsviðum, því
sem nefnist „Global Observing
System“ (alþjóða veðurathugana-
kerfíð, GOS), „Global Telecomunic-
ation System" (alþjóða veðurfjar-
skiptanetið, GTS) og „Global data
Processing System" (alþjóða veður-
gagnaúrvinnslunetið, GDPS). Á síð-
ari ámm em ekki aðeins hefð-
bundnum veðurathugunum dreift
gegnum þetta kerfí heldur er kerfið
í auknum mæli að tengjast sjálfvirk-
um athugunum, bæði á landi, sjó,
lofti, og athugunum frá gervihnött-
um og ratsjám. Það er rétt að benda
á að allar upplýsingar á GTS-kerf-
inu em aðgengilegar öllum þeim
veðurstofum sem senda kerfínu
upplýsingar.
2. World Climate Programme
(WCP). Þetta verkefni fjallar eins
og nafnið bendir til um veðurfarsleg
vandamál og greinist í fjögur undir-
verkefni, sem hafa ýmist rannsókn-
ir, gagnasöfnun eða og aðstoð við
þróunarlöndin að markmiði. Að-
stoðin við þróunarlöndin beinist
ekki síst að því að tryggja sam-
fellda gagnasöfnun sem víðast um
heim og úrvinnslu í heimalandinu.
í því skyni hefur WCP dreift hug-
búnaði og tölvum sem henta í þessa
vinnslu til þeirra þjóða sem em að
taka upp eigin veðurþjónustu.
3. Atmospheric Research and
Environment Programme (AREP).
AREP leggur megináherslu á veð-
urathuganir sjálfar sem og rann-
sóknir á eðlis- og efnafræði loft-
hjúpsins.
4. Global Atomsphere Watch
(GAW). Megináhersla er lögð á að
fýlgjast með gróðurhúsalofttegund-
um, örlögum þeirra og uppsöftiun,
ásamt mati á ósoneyðingu.
5. Aplications of Meteorology
Programme (AMP). Fjallað er um
hagnýta veðurfræði er svo má kalla.
Haldin em alþjóðleg námskeið og
vinnufundir um hagnýtingu verður-
fræði á ýmsum sviðum. Meðal ann-
ars má nefna landbúnaðarráðgjöf í
þriðja heiminum og dreifingu veður-
gagna í alþjóðaflugi sem og til far-
Trausti Jónsson
„A vegnm Alþjóðaveð-
urfræðistofnunarinnar
eru rekin mörg alþjóð-
leg rannsókna- og sam-
starfsverkefni. Öðru
hverju er stefna sam-
takanna á þessum svið-
um endurskoðuð og
búnar til 10-ára starfs-
og rannsóknaáætlanir.“
skipa. Á síðastliðnu ári var sett af
stað verkefni um alþjóðlega veður-
þjónustu við hinn almenna neytanda
með áformum um stöðlun á formi
og innihaldi veðurspáa. Einnig er
lögð áhersla á kynningu veðurþjón-
ustu, en algengt er að þeir sem
nota þurfa veðurspár viti ekki
hvemig eigi að bera sig eftir þeim.
6. Hydrology and Water Reeo-
urces Programme (HWRP) og 7.
Hydrological Operational Multipur-
pose System (HOMS), fjalla um
vatnafræði og hagnýtingu hennar
á ýmsum sviðum.
Alþjóðaveðurfræðistofnun stund-
ar veigamikla útgáfustarfsemi.
Gefnar eru út leiðbeiningar,
kennslubækur og sérfræðiálit.
í framtíðinni mun alþjóðaveður-
fræðistofnunin leggja aukna
áherslu á dreifíngu þekkingar sem
stuðlar að sjálfbærri þróun í sem
flestum löndum heims. Hún hefur
um margra ára skeið varað við of-
nýtingu á takmörkuðum gæðum
náttúrunnar og tekið þátt í alþjóð-
legri stefnumótun á því sviði.
Margar nefndir um ýmis málefni
starfa á vegum Ajþjóðaveðurfræði-
stofnunarinnar. ísíendingar taka
þátt í sumum þessara nefnda. Mikil-
vægt er að fyígjast vel með á þessu
sviði, en smæð þjóðarinnar og fá-
menni í veðurfræðingastétt valda
því að velja verður vel úr og er slíkt
val eítt og sér ærið verk eins og
sjá má hér að ofan. íslendingar
hafa fengið ýmsa sérfræðiaðstoð
frá Alþjóðaveðurfræðistofnuninni
einkum á fýrri árum, en hafa líka
lagt sitthvað af mörkum. Fullvíst
er að við eigum á komandi árum
eftir að njóta góðs af þeirri þekking-
amámu sem Alþjóðaveðurfræði-
stofnunin er.
Höfuadur er veðurfræðiagur.
HAROVIBABVAL
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
• •
Orfá sœti laus vegna forfalla - seld í dagl
f
Njóttu lífsins í Dublin um páskana í góðum félagsskap.
Gisting á Burlington hótelinu vinsæla, Dublin í vorskrúði,
pöbbarnir, matsölustaðirnir og menningin í blóma.
V i ð o p n u m k I u k k a n 9 .
Innifalið: Flug, gisting með morgunverði á Burlington hótelinu
frá fimmtudegi til mánudags, akstur til og frá flugvelli erlendis og (slensk fararstjórn.
Ekki innifalið: Flugvallarskattar og forfallagjald, samtals 3.550 kr.
Samviiiniilerúir Liiiulsvii
Reykjavík: Austurstræti 12 • S. 91 - 69 10 10 • Innanlandsferðir S. 91 - 69 10 70 • Símbréf 91 - 2 77 96 / 69 10 95 • Telex 2241 • Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91 - 62 22 77 • Símbréf 91 - 62 24 60
Hafnarfjörður: Reykjavíkurvegur72* S. 91 - 5 11 55* Keflavík: Hafnargötu 35 • S. 92 -13 400*Símbréf 92 -13 490* Akureyri: Ráðhústorgi 1 *S. 96 - 27200 • Símbréf 96 -1 10 35
Vestmannaeyjar: Vestmannabraut 38 • S. 98 -1 12 71 • Símbréf 98 -1 27 92