Morgunblaðið - 15.04.1993, Page 42

)S^RG^iM©I%E®ÍMEÖÍ»flN8MRaltAMRÍíoim

„ þetta er ekki e/nssUmt ogþað L/tarút ■fyrír."
Með
morgunkaffinu
Ertu vanur að rækta stofu-
blóm? En gaman, ég hef alltaf
verið svo veik fyrir þroskuðum
mönnum!
BRÉF HL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Bókmenntastaða
nýrrar Evrópu
Frá Tryggva V. Líndal:
STAÐA íslands í evrópskum
menningarmálum breytist með til-
komu hinna nýfijálsu fyrrum
Austantjaldsríkja, í samkundu
vestrænna iýðræðisþjóða.
Landflæmið sem við verðum nú
að taka tillit til eykst um helming
ef öll hin fyrrverandi Sovétríki
verða með.
Nú þarf að endurmeta menning-
arlega afstöðu Isiendinga í hinni
nýju heild, sérstaklega hvað varð-
ar bókmenntirnar og tunguna.
Staða okkar var áður þessi: ís-
land var útvörður nyrðri helmings
Evrópu í þeim skilninf að við varð-
veittum og þróuðum elstu germ-
önsku bókmenntirnar.
Nú er hins vegar svo komið að
ekki einungis hefur málsvæði róm-
VEGNA ummæla bæjarstjóra
Blönduóss, Ofeigs Gestssonar í
kvöldfréttatíma Ríkisútvarpsins
miðvikudaginn 21. mars sl. og til-
vitnunar í frétt í fréttaskýringar-
þættinum „Hér og nú“ þriðjudag-
inn 6. apríl, vilja kennarar við
Grunnskólann á Blönduósi koma
eftirfarandi leiðréttingu á fram-
færi.
Þeir 20 óunnu yfirvinnutímar
sem Ófeigur talar um hafa ekki
verið án kvaða. Kennarar Grunn-
skólans á Blönduósi annast lang-
flest félagsstörf utan daglegs
vinnutíma með nemendum án þess
að sérstök greiðsla komi til. Það
er ekkert launungarmál að bæj-
aryfirvöld staðarins hafa viljað
gera vel við kennara sem hingað
hafa komið með því að greiða þeim
anskra mála aukist (með tilkomu
Rúmeníu og Moldavíu), heldur
hefur heilt nýtt málsvæði, með
slavnesku málunum í heild sinni,
bæst við með löndum svo sem
Tékklandi, Slóvakíu, Póllandi,
Króatíu, Serbíu, Slóveníu, Búlgar-
íu, Rússlandi, Ukraínu og Hvíta
Rússlandi.
Við þetta /ninnkar bókmennta-
legt vægi íslands kannski um
þriðjung.
Af öðrum indóevrópskum mál-
svæðum má nefna Lettland og
Litháen, Albaníu og Armeníu.
Síðan er að nefna tyrkneska
málsvæðið sem kemur til okkar
með Kazakstan, Azerbajzan, Tur-
kistan og fleiri Asíulýðveldum
fyrrum Sovétríkjanna, og hefur
sótt fornmenningu sína til Tyrk-
lands og íslamskra landa.
launauppbót. Kennarar hafa þegið
hana en lagt á móti flestalla vinnu
við félagsstörf með nemendum án
þess að taka greiðslu fyrir. Varð-
andi þá frétt í fréttaskýringaþætt-
inum Hér og nú þriðjudaginn 6.
apríl að yfirvinna kennara á
Blönduósi hafi verið afnumin vilj-
um við að fram komi að á bæjar-
stjórnarfundi 6. apríl þar sem fjár-
hagsáætlun bæjarins var afgreidd
er launauppbót enn til staðar auk
þess sem félagsstörf við skólann
verða greidd. Þess má geta að
lokum að félagslíf við skólann er
mjög blómlegt.
F.h. Kennararáðs Grunnskólans á
Blönduósi
Hjördís Bergsdóttir
Ingibjörg Þorleifsdóttir
Kristján Birgisson
Við munum í síauknum mæli
neyðast til að viðurkenna syðri
hluta Evrópu sem þá gömlu há-
menningarlegu heild sem hún er:
Elsta bókmenntasvæðið, kringum
Miðjarðarhaf, er eldra en okkar,
það blómgaðist fyrst í tíð Hellena
og Rómveija, og hefur lifað óslitið
áfram í löndum hinna rómversku
mála.
Slagurinn um hvert er næst
mikilvægasta bókmenntasvæðið
stendur því milli germanskra og
slavneskra þjóða. Meðal fornra
slavneskra menningarþjóða ann-
arra en Rússa, má nefna Pólveija,
Tékka og Úkraínumenn.
Það merkilega er að miðað við
Evrópu alla, eru íslenskar fornbók-
menntir ekki nema í meðallagi
gamlar. Vil ég hér nefna nokkrar
tölur sem sýna upphaf ritaðra
heimilda í ýmsum löndum fyrrum
Sovétríkjanna. Sýnir það hvað rit-
öldin er gömul þar, en er hvorki
mælikvarði á útbreiðslu né þjóð-
legt gildi bókmennta.
Fyrst er þó að nefna að hjá
sumum löndum heims hefst ritöld-
in fyrir Krists burð, þ.e. í Miðjarð-
arhafslöndum (og í Indlandi og
Kína).
Ritöldin hefst á 5. öld e.Kr. í
Armeníu og Georgíu, á 12. öld í
Azerbajzan (og á íslandi), á 13.
öld í Hvíta Rússlandi, í Turkistan
(og í Noregi og Danmörku). Á 15.
öld hefst hún í Moldavíu og Uzbek-
istan, en á 16. öld í Eistlandi,
Lettlandi og Litháen (og í Finn-
landi).
Islendingar standa sig því vel
hvað aldur ritaðra heimilda snert-
ir, miðað við fyrrum Sovétríki:
Aðeins Armenía og Georgía eru
þar eldri, eða frá tímum Róm-
veija, en í hinum hefst ritöld á
12.-16. öld.
Hins vegar er heildarmagn þjóð-
legra bókmennta ekki minna en
íslendinga í flestum hinna ný-
fijálsu ríkja, því þau eru stærri
en við. Nú verðum við því að
standa okkur í mikilli samkeppni
sem hlýtur að vera fram undan.
TRYGGVI V. LÍNDAL
þjóðfélagsfræðingur,
Skeggjagötu 3, Reykjavík.
Ekki án kvaða
Yíkveqi skrifar
Víkveija finnst áróðurinn fyrir
kaupum á íslenzkum vörum
ganga út í öfgar. Iðnlánasjóður
auglýsir til að mynda: „Verum
ábyrg, veljum íslenzkt!" eins og
þeir, sem kaupa útfenda vöru, séu
ábyrgðarlausir upp til hópa. Víst
stuðla kaup á innlendri vöru að því
að skapa atvinnu, en varan þarf
þá að stand.a undir nafni og vera
samkeppnisfær við erlendar vörur.
Einhliða áróður fyrir því að kaupa
íslenzkar iðnaðarvörur, án tillits til
verðs eða gæða, stuðlar eingöngu
að því að íslenzkur iðnaður verði
’ekki samkeppnisfær vegna skorts á
eðlilegu aðhaldi markaðarins. Áróð-
urinn jaðrar stundum við þjóð-
reinbu, eins og þegar Katla hf.
auglýsir í matvörubúðum: „Ert þú
ekki íslendingur?“. Víkveiji heldur
hing vegar upp á slagorð, sem heyr-
ist sjaldan núorðið: Kaupum ís-
lenzkt - ef það er betra.
XXX
Víkveiji átti erindi á skrifstofu
Menntaskólans við Hamrahlíð
í byijun vikunnar. En þar var kom-
ið að lokuðum dyrum. Á miða á
hurðinni stóð að skrifstofan væri
lokuð í páskaleyfi nemenda 5-13.
apríl! Það er óskiljanlegt að skrif-
stofur framhaldsskóla skuli vera
lokaðar þótt nemendur skólanna fái
leyfi.
XXX
A
Igær voru á Alþingi utandag-
skrárumræður þar sem mót-
mælt var útboði á hreingerningum
í framhaldsskólum í borginni. Út-
boðið hefur þegar farið fram og
niðurstaðan er sú, að-ríkið mun
spara mikla fjármuni vegna hrein-
gerninga í skólum. Víkveiji hélt í
einfeldni sinni að þetta væri gleði-
efni fyrir skattpínda íslendinga en
ekki ástæða til mótmæla.
XXX
Sinubrunar eru tíðir á þessum
árstíma eins og allir verða
varir við, ekki síst vegfarendur um
þjóðvegina. Umhverfisráðuneytið
hefur nú gefið út reglugerð sem
felur í sér þá aðalreglu að sinu-
brennur eru bannaðar. Bændur
geta þó fengið skilyrtar undanþág-
ur. Flestir vita um áhrif sinubruna
á tijágróður og hættuna sem fólki
og eignum getur stafað af þeim.
Margir hafa þó talið þetta góða og
gilda aðferð við nýtingu beitilanda
hjá bændum. Víkveiji efast nú um
gildi sinubrennanna eftir að hafa
lesið grein Halldórs Sverrissonar
plöntusjúkdómafræðings í tímarit-
inu Gróður og garðar frá því á síð-
asta ári. Þar kemur fram að sinu-
bruni er umdeild ræktunaraðferð.
Fjallar Halldór um kosti og galla
og segir m.a. að gallar tíðra sinu-
bruna séu augljósir: Mosi og fléttur
hverfi úr brenndu landi, lyng, smár-
unnar og annar ttjágróður hverfi,
smádýrum á yfirborði fækki. Ví-
kveiji fagnar reglugerð umhverfis-
ráðuneytisins sem vonandi leiðir til
þess að skemmdarverk á gróðri
landsins minnki. Hvetur hann sýslu-
menn og lögreglu til að fylgja bann-
inu fast eftir og taka hart á brotum.
xxx
Enn eru efni til að hneykslast á
verðlagi á bjór hér á landi.
Víkverji fór í vikunni á þekkta krá
í borginni og borðaði þar mjög góð-
an hádegisverð fyrir sanngjarnt
verð eða 550 krónur. Ef Víkveiji
hefði viljað fá sér bjórglas með
hefði hann orðið að borga 450 krón-
ur eða nær sömu upphæð!