Morgunblaðið - 12.12.1993, Blaðsíða 26

26 B
MORGUNBLAÐIÐ FOLK I FRETTUM SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 1993
Buddan
Jólabruðl
JÓLAGJAFIR er sá þáttur
jólahaldsins sem kemur flest-
um í þungt skap samkvæmt
vísindalegri könnun minni.
Þunga skapið orsakast af eigin
óráðsíu og skipulagsleysi. Við
kaupum gjafir til að gleðja,
en erum ekki glöð sjálf því
okkur finnst við alltaf hafa
eytt of miklu. Sannleikurinn
er sá að við eyðum of miklu.
Við gefum of dýrar gjafir, of
margar gjafir og kaupum
gjafir alltof seint.
Meðan ég dvaldi meðal Þjóð-
veija um daginn spurði ég þá
hversu mikið fé þeir færu með
í jólagjafir. Mér krossbrá þegar
ég heyrði upphæðimar því þær
voru svo lágar miðað við þær
summur sem fljúga úr buddum
íslendinga fyrir jólin. Og það sem
meira var, þær voru svipaðar hjá
öllum og algjörlega óháðar því
hversu háar tekjur menn vom
með. Algengasta upphæðin var
frá kr. 1.000 til kr. 2.500.
Stöku sinnum kemur það þó
fyrir að þeir eyða meiru. Efnuð
kona fór hjá sér þegar hún stam-
aði því út úr sér að eiginmaður-
inn hefði verið óvenju örlátur um
síðustu jól. Ég hafði nú heyrt
ýmsar upphæðir hér heima þegar
um jólagjafir frá eiginmönnum
er að ræða, heyrt um gull- og
demantsgjafir fyrir tugi ef ekki
hundrað þúsunda, og þröngvaði
því fram játningu hjá konunni.
Ætlaði nú einu sinni að negla
þýskarann fyrir braðl. En þá kom
í ljós að þetta óheyrilega örlæti
hafði kostað um 12.600 krónur.
Hugsa sér, þeir eyða ekki
meira í gjafír en samt era þeir
með miklu hærri laun en við, eru
ekki skattpíndir eins og við,
þurfa ekki að borga okurvexti
af lánum eins og við, hvað þá
verðbætur ofan á okurvextina í
svo til verðbólgulausu þjóðfélagi,
og svo er maturinn ódýrari hjá
þeim, fatnaður, heimilistæki, í
stuttu máli, það er bara dekrað
við þá, og svo gefa þeir ekki
dýrari jólagjafír.
Ég hefði flokkað þetta undir
nísku ef ég vissi ekki betur. Stað-
reyndin er sú að Þjóðverjar eru
sífellt gefandi og færandi fólki
eitthvað. Koma aldrei blómalaus-
ir í heimsókn og eru eilíflega að
gauka einhveiju að manni. Nú
er ekki svo að þessir menn kaupi
ekki dýra hluti, því það gera
þeir og heldur betur. Þeir gera
það bara ekki endilega fyrir jól-
in. Gjafmildi þeirra er skipt niður
á allt árið, meðan gjafmildi okk-
ar brýst út með þunga fyrir jól-
in. Þeir fara sem sagt ekki ham-
föram í desember eins og við.
Þessi gengdarlausa eyðsla
snýst ekki aðeins um jólagjafír
heldur einnig um matinn. Matur
er keyptur inn með slíku offorsi
að halda mætti að við hefðum
soltið allt árið. Og kannski má
rekja þetta desemberkaupæði til
þess tíma er íslendingar áttu
varla ofan í sig. Nema rétt um
jólin. Og þá urðu allir svo góðir
og gjafmildir.
Vinkona mín sagði mér þá
sögu um daginn að óvenjuleg
gjafmildi hefði hellst yfír hana
fyrir jólin í fyrra. Það er að segja,
eftir að nýtt kortatimabil var
hafíð. Hún hefði gengið í jólav-
ímu milli verslana og rétt fram
kortið sitt og kvittað. í febrúar
kom svo reikningurinn, og hún
sagði orðrétt: „Eg hef verið að
greiða hann fram á þennan dag.“
Við gefum ekki aðeins of dýr-
ar gjafir, þær era líka of marg-
ar. Eg held að það sé alveg óþarfí
að gefa systkinabömum og
frændsystkinum um land allt.
Það fylgir því víst nógu mikið
stress að fínna gjafír handa sín-
um nánustu, þótt maður sé nú
ekki að finna gjafír handa böm-
um og fólki sem maður sér ekki
nema stöku sinnum framan í.
Og þótt maður vilji rétta ættingj-
um eitthvert lítilræði, er ekki
auðvelt að fínna lítilræði í ís-
lenskum verslunum.
Og þá er ég komið að því sem
kórónar þennan jólaþunga og
það er okur kaupmanna fyrir
jólin. Aldrei er verðið jafnhátt
og núna. Af kvikindisskap einum
fylgist ég með verði í verslunum
allt árið um kring og ég hef séð
að verð rýkur upp yfír allt vel-
sæmi fyrir jólin. Það á einkum
við um gjafavörar, snyrtivörur,
úr og skartgripi og fatnað. Eink-
um undirfatnað.
Þá blómstrar álagningin.
Enda þekkja kaupmenn veik-
leika íslenskra neytenda í desem-
ber og vita að þeir borga það
verð sem sett er upp þegjandi
og hljóðalaust, eins og þrælar.
Enda komnir af írskum þrælum.
Því eiga menn að byija að
kaupa jólagjafír þegar sumri
hallar. Þá fá þeir ekki á tilfinn-
inguna að þeir. hafi eytt of miklu.
Og þeir sem nota kort fá ekki
taugaáfall í febrúar. Mönnum
fínnst kannski leiðinlegt að
skipuleggja hlutina svona fyrir-
fram, en stundum hafa menn
ekki efni á að skipuleggja ekki
hlutina.
En hin margumrædda gjaf-
mildi er í raun engin gjafmildi,
heldur íslenskur, arfgengur sjúk-
dómur sem nefnist jólabruðl.
Kristín Maija
Baldursdóttir
TÓNLIST
Fjörí
plötuútgáfu
Plötuútgáfa fyrir jólin er blómlegri en nokkra sinni.
Hefur gengið á með útgáfutónleikum og kynning-
um á plötum allan desembermánuð. Hér era svipmynd-
ir frá nokkram þessara atburða, m.a. frá útgáfuhátíð
sjálfstæðra útgefenda á Hótel Islandi, þar sem vel á
annað þúsund manns komu saman til að hlýða á og
horfa.
Móeiður Júníusdóttir söng gamla slagara með
mjúkri sveiflu.
Bjarni Arason og Sverrir Stormsker tóðu upp ssaman.
Ljósmynd/Björg Sveinsdóttir
Súkkat hélt útgáfutónleika í Borgarleikhúsinu.
James Olsen söng trúarsöngva með aðstoð kórs.
YNGSTIFORSÆTISRAÐHERRA HEIMS í SAMTALIVIÐ MORGUNBLAÐIÐ
Stefnir að þremur kjörtíma-
bilum og nýju starfi um fertugt
Lichtenstein. Frá Önnu Bjarnadóttur fréttaritara Morgunbladsins.
DR. Mario Frick, 28 ára forsæt-
isráðherra Liechtenstein, er
sjálfsöruggur án þess að vera sjálfs-
ánægður. Hann lauk doktorsritgerð
í lögfræði við viðskiptaháskólann í
St. Gallen í Sviss í fyrra og hugðist
halda til Englands eða Bandaríkj-
anna á þessu ári til að öðlast reynslu
og bæta sig í ensku. „En þá kom
þetta upp á,“ sagði hann og leit í
kringum sig í forsætisráðherra-
skrifstofunni í stjómarbyggingunni
í Vaduz. „Nú stefni ég að því að
halda þessu embætti í 12 ár. Þijú
kjörtímabil er nógu langur tími. Ég
get enn hafið lögfræðistörf eða náð
árangri á einhveiju öðra sviði um
fertugt."
Ríkisstjórnin í Liechtenstein
minnir einna helst á framkvæmda-
stjórn fyrirtækis. Ráðherrarnir
fimm eiga ekki sæti á þingi. Stjórn-
arflokkarnir tilnefna þá og þingið
kýs ríkisstjórnina. Hún sér um ríkis-
reksturinn. 25 manna þingið kemur
aðeins saman í tvo til þijá daga í
mánuði, leggur línurnar og afgreið-
ir lög og reglur sem þarf að sam-
þykkja.
Stóru stjórnarflokkarnir tveir,
Föðurlandsbandalagið (VU) og
Borgaralegi framsóknarflokkurinn
(FBP), hafa verið saman í ríkis-
stjórn síðan 1938. Hans Brunhart
hafði verið forsætisráðherra VU í
fimmtán ár þegar flokkurinn missti
meirihlutann í þingkosningum í
febrúar. Hann neitaði að gegna
aukahlutverki í ríkisstjórn Markus-
ar Búchel, forsætisráðherra FBP,
og VU varð að fínna annan varafor-
sætisráðherra.
Gamalgróin verkaskipting
kynjanna
Mario Frick varð fyrir valinu.
Hann hafði verið í sveitarstjóm
Balzers-héraðs í tvö ár og staðið
sig vel. „Ég þáði ráðherraembættið
eftir að hafa borið það undir kon-
una mína,“ sagði hann. „Við viljum
ekki að aukið vinnuálag hafi áhrif
á hjónabandið og leysum það með
því að ég tek frá tíma fyrir hana í
dagbókinni minni eins og fyrir aðra
sem ég þarf að hitta."
Konan hans er Þjóðverji. „Það
sætta sig allir við það, kannski af
því að hún er frá Bæjaralandi og
talar svipaða mállýsku og við. Hún
er mjög aðlaðandi og ég veit að það
hjálpar mér í stjórnmálunum." Þau
eru barnlaus og hún starfar sem
apótekari. „Mér finnst sjálfsagt að
hún geri það þangað til við eign-
umst börn. Þá tekur hún sér frí frá
störfum til að sinna þeim.“
Frick var varamaður Buchels í
ríkisstjórninni þangað til í haust.
FBP ákvað þá að skipta um forsæt-
isráðherra. Búchel var óreyndur
stjórnmálamaður og þótti ekki
standa sig sem skyldi. Hann missti
endanlega traust flokksins þegar
hann gekk fram hjá flokksbróður