Morgunblaðið - 19.12.1993, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1993
í
fylkingar
brjósti
Ráðamenn á
Reykjalundi
1987. Frá
vinstri Þengill
Oddsson, yfir-
læknir Heilsu-
gæslustöðvar,
Oddur Ólafs-
son, formaður
Vinnuheimilis-
stjórnar, Björn
Ásmundsson
framkvæmda-
stjóri og Hauk-
ur Þórðarson,
yfirlæknir
Reykjalundar.
SUÐURNESJAMAÐURlNN
Oddur QJafsson var kominn af
atkvæðamiklum útvegsbændum
og aflasælum sjóvíkingum. Ung-
ur ætlaði hann sér að feta í fór-
spor þeirra og gerast formaður.
Órlögin höguðu því þó svo að
hann gekk menntaveginn en í
miðju læknanámi veiktist hann
af berklum og komst í návígi
við „hvíta dauðann". Lífið sigr-
aði í þeirri viðureign. Oddur
varð læknir og gerðist brátt for-
ystumaður I hópi þeirra sem
áttu sér þá hugsjón að styðja til
sjálfsbjargar. Oddur stóð í fylk-
ingarbrjósti í sigursælli baráttu-
sveit. Sú saga er rakin í bókinni
Þegar hugsjónir rætast sem Isa-
fold gefur út. Gils Guðmundsson
hefur tekið bókina saman en
Guðrún Guðlaugsdóttir hefur
tekið viðtöl við ýmsa af sam-
ferðamönnum Odds. Hér á eftir
er gripið niður í frásögn Ragn-
heiðar, konu Odds, þar sem hún
lýsir manni sínum:
Oddur keypti yfirleitt ekki í
matinn og ef hann gerði það
var viðbúið að það mistækist. Hann
keypti þá kannski alltof mikið af
einhveiju en ekkert af öðru sem
mig vantaði. Hann var bara ekki
inni í slíkum málum. Ég var eins
og skipstjórafrú, hafði heimilið og
krakkana alveg á minni könnu.
Hann mat þetta líka við mig og
sagði oft að hann hefði ekki getað
sinnt sínu starfi og áhugamálum
ef hann hefði ekki átt konu eins
og mig. Ég var vön sjálfstæðum
atvinnurekstri og að þurfa að taka
ákvarðanir. Það þurfti að hafa
töluvert fyrir hlutunum á þessum
árum. Þvottavél fékk ég ekki fyrr
en ég átti fjórða barnið. Venjulega
þurfti Oddur eina skyrtu á dag,
og skyrtumar þurfti að stífa í þá
daga. Svo komu nylonskyrturnar
og þá þóttust konur hafa himin
höndum tekið. En sú sæla stóð
ekki lengi hjá mér. Oddur fékk
tvisvar sinnum lungnabólgu með
skömmu millibili. Þá áttaði ég mig
á að nylonskyrturnar voru slæmar
fyrir þá sem veilir voru í lungum,
þær héldu að raka og menn kóln-
uðu fljótt í þeim. Oddur lét alltaf
skraddarasauma föt sín. Það var
nauðsynlegt af því að önnur öxlin
á honum var lægri en hin. Það
voru afleiðingamar af berklameð-
ferðinni. Svo voru þau föt líka fal-
legri og betri en þau sem fengust
tilbúin. Oddur var gamansamur á
sinn hátt, talsvert stríðinn. En
hann hafði ekki hinn fína og létta
húmor sem einkenndi pabba hans.
Hann líktist meira móður sinni,
hún var umtalsfróm kona og Odd-
ur talaði aldrei illa um nokkra
manneskju. Mörgum fannst galli á
Oddi hvað honum lá gott orð til
alls fólks. Hann fann alltaf ástæð-
ur fyrir öllu og gerði lítið úr ávirð-
ingum fólks. Honum fannst lítil
fremd í því að slá sér upp á mis-
gjörðum annarra. Ég held að Odd-
ur minn hafi að mörgu leyti líkst
Brot úr bókinni
Þegar hugsjónir
rætast - ævi Qdds
á Reykjalundi
Fjórir forystumenn
Reykjalundar og SÍBS, talið
frá vinstri: Árni Einarsson,
Oddur Ólafsson,
Þórður Benediktsson
og Kjartan Guðnason.
Síðasta myndin af
Oddi lækni og Ragn-
heiði konu hans.
talsvert Oddi afa sínum, frá honum
hafði hann áræðnina og hug-
kvæmnina. Oddur minn var
kannski lánsamari í sínum fram-
kvæmdum en afi hans. Flest af
því sem Oddur minn tók sér fyrir
hendur gekk upp, það var lán yfir
flestu sem hann réðst í. Afi hans
var hins vegar kannski of langt á
undan sínum samtíma í mörgum
greinum.
í uppeldismálum hafði Oddur
ákveðnar skoðanir. Hann lagði
áherslu á að drengirnir ynnu sem
mest fyrir sér sjálfir eftir að þeir
náðu aldri til þess. Fjórir drengirn-
ir okkar og dóttirin urðu stúdentar
frá Menntaskólanum á Akureyri.
Það var einfaldara að senda þau
þangað en sækja skóla í Reykjavík
því ferðir hingað upp eftir voru svo
stijálar á þeim tíma. Yngsti dreng-
urinn er stúdent frá,Hamrahlíðar-
skóla. Piltarnir unná mikils til fyr-
ir sínu námi sjálfir með því að
stunda byggingavinnu á sumrin.
Þeir unnu m.a. hjá Bensa á Vallá,
Oddur var með Bensa í að stofn-
setja steypustöðina. Bensi keyrði
vörabíl og Oddur kynntist honum
þegar verið var að byggja Reykja-
lund, þá vann Bensi þar með vöra-
bílinn. Þau kynni leiddu til þess
að þeir komu þessu fyrirtæki sam-
an á stofn. Seinna dró Oddur sig
út úr þeirri starfsemi.
„Mér blöskruðu stundum
hugmyndir hans“
Oddur var fyrst og fremst at-
hafna- og framkvæmdamaður.
Hann las um það efni sem snerti
hans starfssvið og svo las hann
afþreyingarbækur þegar hann vildi
hvíla sig. Hann las stundum Tars-
ansbækurnar og eitthvað slíkt fyr-
ir strákana áður en þeir fóru að
sofa. Stundum fannst mér hann
lesa svo lengi að ég fór inn til að
forvitnast. „Ægilega lestu lengi,
eru strákamir ekki löngu sofnað-
ir?“ / hvíslaði ég.
„Jú, en mér fannst þetta bara
svo spennandi að ég vildi klára
það,“ svaraði hann þá.
Við fórum oft í leikhús en sjald-
an í bíó. í frístundum sínum hafði
hann mest gaman af að planta
tijám og sinna ræktunarstörfum,
sérstaklega seinni árin. Hann
keypti jörðina Kalmanstjörn, hún
var þá komin í eyði. Þar unnum
við hjónin mikið saman að ræktun-
arstörfum. Fjölskylda okkar á Kal-
manstjörn ennþá. Einu sinni ætlaði
Oddur að fara að græða á kartöflu-
rækt suður á Reykjanesi. Við
keyptum hálfan vörabíl af útsæði.
Fyrir þijátíu árum var erfitt að
koma þessu heim á bæinn vegna
vegleysis. Þegar við komum á Stað
í Grindavík með kartöflurnar var
komið 6 stiga frost svo við fengum
að setja kartöflurnar inn í hlöðu
hjá bóndanum á Stað. Svo komum
við nú kartöflunum á áfangastað
og settum þær niður og það var
mikil drift í kartöfluræktinni. Við
gerðum okkur góðar vonir um
þessa ræktun því það er hiti í jörð
í landi Kalmanstjarnar. En við vör-
uðum okkur ekki á því að kartöflur
sem vaxa í heitum jarðvegi verða
harðar við geymslu og slíkar kart-
öflur eru ekki vel útgengilegar á
markaði. Þetta reyndist því ekki
mikill búhnykkur þótt kartöflurnar
kæmu fljótt upp, ekki vantaði það.
Þetta var eitt af því sem Oddi datt
í hug að gera. Þegar Kotvogurinn
var til sölu skömmu seinna vildi
Oddur endilega kaupa hann en það
var ekki hægt, mér fannst það of
mikið í ráðist, hann var þá nýlega
búinn að kaupa ættaróðalið Kal-
manstjörn eins og fyrr sagði. Mér
blöskruðu stundum hugmyndir
hans en líklega hefði orðið stór-
gróðafyrirtæki að kaupa Kotvog-
inn, þar hefur hann verið framsýnn
eins og í fleiru.
Seinna keypti Oddur jarðir í
Vopnafirðinum þar sem voru veiði-
réttindi. Hann eyddi sumarfríum
sínum þar við að koma upp laxa-
stiga. Oddur var mjög tryggur sínu
fólki og reyndi að létta foreldrum
sínum lífið þegar þau tóku að eld-
ast. Hann var yngstur barna
þeirra. Steinunn tengdamóðir mín
giftist og eignaðist sitt fyrsta barn
16 ára gömul og var búin að eiga
fimm börn 22 ára. Eftir það eign-
uðust þau yngsta barnið, Odd.
Næstyngst var Eva sem var for-
eldrum sínum stoð og stytta alla
tíð. Eftir að tengdafaðir minn dó
kom Steinunn tengdamóðir mín til
okkar Odds og var hjá okkur þar
til hún dó, en það var ekki langur
tími. Eva mágkona mín var hins
vegar til heimilis hjá okkur mjög
lengi. Hún var nánast eins og
amma yngri barnanna minna.
Oddur las ekki mjög mikið utan
við sitt áhugasvið. Hann las þó
allar bækur sem komu út eftir
Halldór Laxness, hann var alltaf
ógurlega spenntur þegar ný Lax-
nessbók kom út, keypti hana og
gaf mér hana kannski í jólagjöf.
Hann gaf mér líka Ur landsuðri,
eftir Jón Helgason. Oft báðu þeir
sem gáfu út bækur hann að kaupa
og hann gerði það oftast. Þá voru
bækur oft óinnbundnar. Eggert
blessaður Stefánsson kom til hans
með bók sína Lífið og ég. Oddur
keypti held ég nærri allt upplagið
af honum! Oddur var svo hjálpsam-
ur. Erling Túliníus, vinur Odds sem
hann las mikið með í skóla, var
læknir úti í Danmörku. Hann var
frístundamálari og hafði sýningu
úti. Hann skrifaði Oddi og spurði
hvort hann héldi að nokkur tök
væru á að selja myndir hér heima.
Já, góði besti komdu bara með
þetta heim, sagði Oddur. En hann
reyndi ekki að selja þessi málverk,
sem voru fjögur eða fimm, hann
bara keypti þau. Eitt þeirra var
ansi fallegt. Við eignuðumst smám
saman talsvert af málverkum, ein
átta málverk fékk Oddur þegar
hann varð fimmtugur. Oddur bauð
einu sinni á uppboði í málverk eft-
ir Mugg af kirkjunni á Sauðafelli
sem var sóknarkirkja pabba míns
og gaf mér það málverk. Dóttir
okkar keypti eitt sinn málverk eft-
ir Svavar Guðnason á sýningu sem
hann hélt. Það kostaði að mig
minnir 70 þúsund. Seinna þurfti
hún að selja málverkið og setti það
á sölusýningu. Oddur vissi af þessu
og fór á sýninguna og keypti mál-
verkið og gaf henni.
Bókartitill: Þegar hugsjónir
rætast — Ævi Odds á Reykja-
lundi
Höfundur: Gils Guðmundsson
Viðtöl: Guðrún Guðlaugsdóttir
Útgefandi: ísafold
Útgáfudagur: Komin út
Verð: 3490.-