Morgunblaðið - 06.02.1994, Qupperneq 15

Morgunblaðið - 06.02.1994, Qupperneq 15
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1994 15 ætlun mín varð að engu. Ég hafði nokkurn áhuga á sögu og tungu- málum, en stærðfræðin var hin versta pína. Það var síðan í fjórða bekk í MR að ég finn litakassa uppi á háalofti heima og bytja að mála myndir. Pensillinn virtist leika í höndum mér og ég hef varla sleppt honum síðan. Fór ég svo í hinn ágæta Myndlista- og handíðaskóla íslands og þaðan til Listaakadem- íunnar í Kaupmannahöfn." Islenskir listamenn taka seint át ároska Einhvers staðar hefur því verið fleygt að Magnús sé utangarðs- maður í íslenskri myndlist. Ég spyr hann hvort eitthvað sé hæft í því: „Ólíklegasta myndlist getur glatt mig, verk einstaklinga ekki hópa. Ég hefi til að mynda engan sérstakan áhuga á málaralist ein- göngu, ég hef áhuga á manninum, geði hans og eiginleikum til þess að bijótast áfram og tjá sig á þann hátt sem hann velur sér. Ég ber fulla virðingu fyrir tjáningarfrelsi. Listin er frelsi, lítið tungl í höfði mannanna, sem varpar birtu á hugsanir þeirra, skýrir þær og mótar. Hún er á ystu mörkum mannlegrar hugsunar og mótar manninn meira en nokkurt annað afl. Ég hef ekki átt samleið með neinum hópi myndlistarmanna, hef fetað mína leið, í hugum sumra mína tvístruðu leið. Eg hræðist örlítið sjónarmið hóps, sjónarmið er mótast gjarnan af tíðaranda hveiju sinni. Ef til vill trúi ég því pínulítið að heiðarleg list sjái í gegnum tíðarandann. Ef til vill er þetta minn misskilningur, ef til vill ekki, ég er í öllu falli ekki fé- lagslega utangarðs og á marga vini meðal myndlistarmanna.“ - En víkjum talinu að sýning- unni þinni á Kjarvalsstöðum. Nú veit ég ekki hvort hægt er tala um að myndlistarmenn „slái í gegn“, en svo virðist af umtali manna um sýninguna að hún gæti markað ákveðinn vendipunkt á þínum ferli. Hvemig skynjar þú þetta sjálfur? „Það má vera að hún verði vendipunktur. Að vissu marki varpar hún ljósi á fyrri myndgerð mína, ef menn vilja nota hana á þann veginn. Á þann veg má skoða hið „existansíalíska“ viðhorf mitt: Myndlist sem atferli manns, far- vegur fyrir mannlega dynti og hugdettur, farvegur fyrir jafnt al- varlegar sem og léttvægar hug- myndir. Stílleysa, stílbrot, myndlist minni má líkja við gíraffa í hest- húsi. En ég er þakklátur fyrir góð- ar viðtökur, ég hef fengið sím- hringingar, skeyti og fleira þess háttar, sem gleður mig, þar sem ég er að snudda á vinnustofunni." - Hvað hugsaðir þú þegar þú varst að hengja upp málverkin. Áttirðu von á svona jákvæðum við- brögðum? „Ég hugsaði um að hengja sýn- inguna vel upp. Verkin voru mín einlægustu til þessa, en jafnframt kannski einnig þau afkáralegustu til þessa. Afkáralega einlæg, þau minntu mig á fyrstu verk mín frá menntaskólaárunum. Hlutu að vekja viðbrögð." - Sérðu fyrir þér verkið í heild áður en þú byrjar að mála? „Það get ég ekki sagt. Veiðimað- urinn, sem rær til fiskjar, veit ekki hvað hann mun draga upp úr sæn- um, áralöng reynsla og útsjónar- semi kemur honum til góða. Þann- ig er og um málaravinnuna. Hægt og rólega dregst allt saman í einn punkt, ákveðnar stemmningar kallast fram, hugurinn verður sem tónaflóð, eða rigning, að stökkva upp á rennustein með tónsprota í hönd og stöðva rigninguna, eitt augnablik, það er myndlist. Og það er þetta eina litla augnablik, sem fellur inn í huga þinn, eins og steinninn fellur í djúpan brunn. Þetta augnablik er algleymi. Annars vaxa myndlistarmenn seint á íslandi, eins með þá og trén. Þeim fjölgar einnig ört, eins með þá og trén!“ - Eru einhverjir sérstakir málarar sem þú hefur dálæti á umfram aðra? „Já, málarar og ekki málarar, þeir eru mörg hundruð, þúsund. Walt Disney var sleipur í „konsept- inu“, sömuleiðis Ágúst Petersen. Ég elska andlitsmyndir hans. Marg- ir vondir málarar eru og sleipir." - Ertu að segja að vont málverk geti höfðað til þín ...? „Kæri vinur, vond málverk eru ætíð albestu málverkin. Vond mál- verk eru mikið gagnlegri en góð, þau hreyfa við þér og fá þig til að vilja betrumbæta helst allan heiminn. Freista þín til þess að byija að hugsa, jafnvel íhuga, breyta þér í gáfumann. Lengra kemst listin ekki. Verk án inntaks er auðvitað alvont og ber vart að nefna. Síðan eru auðvitað einnig til algleymislega vond verk, þau hef ég aldrei séð á íslandi en hef heyrt um. Viltu kaffi?“ Gerí ráð fyrir að selja mikið hinum megin - Hefurðu selt eitthvað á þess- ari sýningu? Magnús signir sig! „Nei, ekki ennþá en ég geri ráð fyrir að selja mikið hinum megin.“ Hann lækkar róminn: „ Nútímaverk seljast ekki vel á íslandi og eru ekki notuð nema helst sem gjafavara. Engum dettur í hug að nútímalist eigi að hafa áhrif á nútímafólk, þess vegna er haugur af nútímalistaverkum út um alla Reykjavík að rykfalla. „Jóf mólarar og ekki mól- arar, þeir eru mörg hundruó, þúsund. Walt Disney var sleipur í „konseptinu", sömuleiðis Ágúst Petersen. Ég elska andlitsmyndir hans. Margir vondir múlarar eru og sleipir." Kannski verða þau dregin fram eftir svo sem 20-25 ár og sýnd sem einhvers konar vegvísir á þró- unarferli viðkomandi listamanns, það er að segja ef hann þykir markverður þá. Þetta er svipað því að menn gæfu fyrst út plötuna hennar Bjarkar eftir tuttugu ár, út í hött og heldur „trist“. Músíkin hennar lifir og hefur áhrif í dag og vonandi einnig eftir tuttugu ár! Hið sama gildir ekki Um nútíma- myndlist. Fjárfestingarsjónarmiðið hefur fælt menn frá eðlilegum kaupum og spekúlasjónum á henni. Fjárfestingarsjónarmiðið segir: Kauptu öruggt, óumdeilanlegt, kauptu óvefengjanleg listaverk meistara. Það segir jafnframt: Taktu ekki áhættu, ekki hugsa upp á eigin spýtur, treystu ekki þínu persónulega mati, treystu ekki hjarta þínu. Kauptu þig undan því að taka ábyrgð á samtíma þínum, treystu ekki nútímalist, treystu ekki þínum eigin tíma. Og „Nýju fötin keisarans“ eftir H.C. Anders- en, þessi frábæra saga, missir allt inntak í höfði þessa íslendings, sem vill kannski vel með listaverka- kaupum sínum.“ - Hefur þér einhvern tíma dott- ið í hug að flytja til útlanda og reyna fyrir þér þar, eða til dæmis að reyna að koma þessari sýningu á framfæri erlendis? „Hinn nærri þúsund ára gamli „Miklagarðsdraumur" íslendings- ins hefur stundum færst yfir mig sem jioka, þó öllu minna hin síðari ár. Ég er eins og flestir íslenskir myndlistarmenn, „próvinsíal" lista- maður, bý og starfa í nokkurra kílómetra fjarlægð frá fæðingar- stað. Örlög mín eru um margt svip- uð og örlög langalangalangafa míns (skilgetinn), þjóðskáldsins frá Bægisá. Sagt er að hann hafi snar- að ljóði Miltons yfir á frábæran hátt, texti hans hafi jafnvel tekið frumtextanum fram. En hann var aðeins próvinsíal kotbóndi og hafði alls ekki sömu þjóðfélagslegu og huglægu forsendur og enska þjóð- skáldið og heimsmaðurinn hafði, til þess að geta slíkt hugarins þrek- virki af sér. Það minnkar hann ekki sem listamann. Við getum aðeins notað sögu hans til að hug- leiða þá annmarka sem fylgja því að vera listamaður lengst á norður- bakka Evrópumenningar. Ég á auðvitað örlítinn draum um sýn- ingu erlendis, en þó frekar þann stóra draum að ganga til móts við íslenskan raunveruleika, eins og hann kemur mér fyrir sjónir og leggja hönd mína á plóginn við að halda honum sýnilegum. Einangruð smáþjóð getur vart af sér snillinga í kippum. Stundum er farið með sýningar til útlanda, um þær hefur verið lofsamlega skrifað í blöð. Staðreyndin er hins vegar sú að á þessar sýningar mæta fáir aðrir en íslendingafélag- ið á staðnum, sem notar tækifærið til að fara á dúndrandi fyllerí og allir eru sammála um að þetta hafi verið vel lukkað. En það kem- ur bara aldrei neitt út úr því og þetta á kannski almennt við um sölumennsku okkar erlendis.“ Alltaf verið að krossfesta fólk Sýning Magnúsar á Kjarvals- stöðum hefur yfir sér trúarlegt yfirbragð, svo sem nöfn verkanna benda til: Upprisa, Boðun Maríu, Altaristafla, Föstudagurinn langi og svo framvegis. Á einni mynd- inni, Kirkjusandi, er verið að reisa Krist á krossinum fyrir framan SÍS-húsið. - Hvert er samhengið og afhverju eru trúarbrögðin þema sýningarinnar? „Eðlilega spyr ég sjálfan mig: Hver er ég, hvernig hugsa ég, hvaðan kemur þessi hugsun, hvert fer hún, hvað stýrir? Og hver er þessi stóra vagga hugsunar minnar, þessi kristni, hefur hún eitthvert gildi, þessi ótrúlega kristni? Og allt sem ég get er að færa þessa hluti nær mér í tíma og rúmi til að geta betur virt þá fyrir mér. Dreg þá upp sem nú- tímamaður, málaragepill og spyr eins og hún Rauðhetta litla: Hvers vegna eru augun svona stór amma? Ekkert svar, en ég sé, er ég horfi á krossfestingarmyndina mína, að það er ekki þar sem verið er að krossfesta mann, því þetta er áð- eins mynd, heldur allt um kring. Það ert þú sem ert krossfestur daglega, til að mynda með skila- boðum. Þetta skaltu gera, þetta kaupa, vera svona eða hinseginn. Tíu útvarpsstöðvar negla þig niður allan daginn, alla daga með skila- boð, skilyrt hamingja sem sé. Vönt- un, skortur, neikvæðni, hin heilaga þrenning nútímamannsins. Hvern- ig er hægt að vera til og hugsa í svona tíma? Ég andvarpa og segi: Guð hjálpi mér!“ - Magnús, viltu gera mér þann greiða að útskýra örlítið blokk- flautumyndina, „Boðun Mariu"? „Ég legg það ekki í vana að út- skýra myndir en þó skal ég nú gera undantekningu: Blokkflautan er tákn sem vekur hjá mér kennd- ir, fínlegar, bemskar, saklausar, hreinar. Myndin er tvískipt, fyrri myndin er kvíði og ótti Maríu, augu hennar era lokuð, Gabríel erkieng- ill stendur andspænis. Áhorfandinn, sem stendur andspænis verkinu, getur þá vel verið í hlutverki.Gabrí- els. Seinni mynd er roði, vitundin, blóðið, boðskapurinn til skila kom- inn. Opin augu Maríu, blokkflautan í enni hennar, Gabríel horfinn á braut. í dag er mín túlkun svona, á morgun, hver veit? “ - Aðeins eitt að lokum, ertu trú- aður? Andartak situr listamaðurinn þögull í grárri skímunni og snjáð- um vinnugallanum og segir síðan: „Ég á engan mælikvarða annan en sjálfan mig þegar ég velti þess- ari spurningu fyrir mér. Hvernig get ég mælt það hvort ég er trúað- ur eður ei. Get ég miðað við þig? Getur þú gefið mér svar? Hvað merkir annars orðið trúaður, getur þú sagt mér það?“ ...hirslur í geymsluna, kjallarann GATAPLÖTUR Með verkfæra- höldurum Járn 110x85 KR. 1.850 6 stk. - KR. 1.250 Minni gerð - 9 stk. - KR. 900 VERKFÆRASKÁPUR M/læsingum , 3 hurðir, úr stáli - KR. 5.900 PLAST- | SKÚFFUR ÁVEGG STALHILLA 60 cm - KR. 490 Hvít - 6 hillur - 180x75x30 - KR. 3.550 o veröil SIMI 677332 Opið mánud. til föstud. 9-18 Laugard. 10-16

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.