Morgunblaðið - 20.02.1994, Page 10

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 1994
10
hafstraumum um Atlantshafið.
Þekktasta dæmið um slíkt er seltulág-
markið sem Dickson o.fl. lýstu árið
1988. Þessi bylgja af köldum seltulitl-
um sjó fór um N-Atlantshafið og olli
tveggja til þriggja ára harðæri þar
sem það fór um. Á sama hátt berast
hlýsjávarbylgjur um hafið (sbr mynd).
Margt hefur einnig verið rætt og rit-
að um áhrif umhverfisskilyrða á dýra-
stofna sjávarins. Hins vegar hefur lít-
ið verið gert af því að tengja saman
líffræðilega þætti á ólíkum hafsvæð- ,
um þrátt fyrir það, að ef skilyrðin
færast á milli hafsvæða ættu áhrifin
á dýrastofnana að gera það einnig.
En hvernig komust ofangreindir fiski-
fræðingar á sporið? Þórólfur Antons-
son segir: „í grein okkar um þetta
bendum við á tengsl líffræðilegra
þátta milli Barentshafs og íslandsm-
iða, með skírskotun tit sjávarskilyrða
og hafstrauma. Við rannsóknir okkar
á miklum sveiflum í laxastofnum á
Norðausturlandi, tókum við eftir því,
að sams konar sveiflur voru í laxa-
stofnum á Kólaskaga. Við gengum
út frá 2-3 ára tímamismun á milli
þessara hafsvæða líkt og Dickson og
fleiri sýndu fram á árið 1988. Síðan
VÍSINDAMENN VID VEIDIMÁLASTOFNUN
LEIDA RÖK AD NÁNUM TENGSLUM ÍSLANDSMIÐA OG BARENTSHAFS
ækjan hefur sótt sig, einnig
loðnan og laxinn. Síðastur
kemur þorskurinn langlífi, en
eftir því sem sjómenn um land
allt segja, þá er þorskstofninn enn
fremur að koma verulega til og al-
mennt ástand sjávar verið með besta
móti. Þeir félagar spyija í niðurstöð-
um sínum: Hvernig má það vera, að
lífríkið á hafsvæðum sem eru 2.500
kílómetra hvort frá öðru geti sýnt
svo sterkt samband? Þeir svara því
með skírskotun til sjávarskilyrða og
hafstrauma og segja: „Ef þessar nið-
urstöður standast gagnrýni, þá er
augljóst að þær gætu haft mikil áhrif
á forsendur fyrir nýtingu fiski-
stofna“.
Liðið var nokkuð á þessa öld þegar
megindrættir í straumakerfí Norður-
Atlantshafsins höfðu verið kortlagðir.
Allt frá því að leiðangur Helland-
Hansens og Nansens árið 1909 setti
fram tilgátu um tilfærslu haffræði-
legra þátta með straumum, hefur
vitneskja á þessu sviði verið að auk-
ast og um áhrif straumakerfisins á
árferði, sérstaklega á norðlægum
slóðum. Hlý- eða kaldsjávarbylgjur
sem vara í nokkur ár ferðast með
Sigurður
Þórólfur
Guðni
HAFSVÆÐA
ÍUPPSVÐHU
eftir Guðmund Guðjónsson, Ljósmynd Árni Sæberg,
Línurit og teikning eftir Guðmund Ó. Ingvarsson
Er til betri viðbót í fiskveiðistjórnun þessa lands sem byggir
allt sitt á sjávarútvegi, en að geta séð fyrir með tveggja til
þriggja ára fyrirvara hvort uppsveiflu sé að að vænta í ástandi
fiskistofna? Nú, eða niðursveiflu? Þrír fiskifræðingar, þeir Þórólf-
ur Antonsson, Guðni Guðbergsson og Sigurður Guðjónsson hjá
Veiðimálastofnun hafa að undanförnu fengist við úrvinnslu á
gögnum sem hafa fært þeim athyglisverðar niðurstöður. Þeir
hafa borið saman eðlis- og líffræðilega þætti í Barentshafi
ákveðin ár við sömu þætti á íslandsmiðum 2 til 3 árum síðar
og fundið svo ekki verður um villst, að marktæk fylgni er þar
á milli. Við skoðum þetta nánar hér á eftir, en markverðasta
útkoman fyrir landsmenn er í stuttu máli sú, að uppsveiflan
sem verið hefur hjá fiskistofnum í Barentshafi síðustu
ár, og á sér ýmsar samþættar orsak-
ir, er nú að teygja sig til
íslandsmiða.