Morgunblaðið - 07.07.1994, Qupperneq 28

28 FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ 1994
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
íslenska skóla-
kerfið í molum
ÞAÐ ER erfítt að
fagna 50 ára afmæli
lýðveldisins og líta
björtum augum á
framtíðina, því mjög
alvarlegir hlutir eiga
^sér stað í íslenska
skólakerfínu. Þegar
við horfum til baka
yfir þetta hálfrar aldar
tímabil, hafa ýmsar
nýjungar litið dagsins
ljós í skólamálum, en
oftast hefur skort ijár-
magn til að fylgja þeim
eftir, því hefur viðun-
andi árangri ekki verið
náð.
Enn í dag erum við með tvíset-
inn grunnskóla og sjáum ekki fram
á örar breytingar næstu árin, því
við höfum enga nothæfa og
raunsæja menntastefnu í skóla-
*' lkerfinu. Það fjármagn sem stjórn-
völd hafa til ráðstöfunar hefur
farið í að standa undir lífsgæða-
kapphlaupi landans í stað þess að
nota peninga skattgreiðenda til
að byggja upp skólakerfí sem er
boðlegt í nútímaþjóðfélagi. ís-
lenska þjóðin hefur kosið að eyða
peningunum i óarðbærar fram-
Birna Björnsdóttir
kvæmdir t.d. dýrar
byggingar frekar en
að fá betri skóla fyrir
börnin.
Ég er nýkomin úr
náms- og kynnisferð í
breska grunnskóla.
Þar varð ég margs vís-
ari um hvernig Bretar
byggja upp metnaðar-
fullt skólakerfi þar sem
skipulagsleysi og
ómarkvisst skólastarf
er litið mjög alvarleg-
um augum, ekki bara
af stjórnvöldum heldur
líka af alþýðunni. Mikl-
ar kröfur eru gerðar
til skólanna, bæði kennara og
stjórnenda þeirra. Það sem breskir
skólar hafa framyfír íslenska skóla
er einkum einsetning grunnskól-
ans, agi og raunsæ menntastefna.
Við þurfum heldur betur að taka
til höndum ef við viljum að börnin
okkar hljóti ágæta menntun.
Einsetning grunnskólans og
lenging skólaársins
í Bretlandi eru flest börn í skól-
anum frá klukkan 8.50-15.30
hvort sem þau eru að stíga sín
' J / Ú
- . - ■ ■ .
LOFTA
PLÖTUR
Nýkomin sending
EINKAUMBOÐ
co Þ.Þ0RGRÍMSS0N & C0
Ármúla 29 - Reykjavík - sími 38640
Framleiðum áprentaða tau-burð-
arpoka. Lágmarkspöntun 30 stk.
Bolir, húfur og svuntur.
Húfu og tauprent,
s sími 91 -887911
40% afsláttur af öllum
uppfærslum. A
Með því að nýta möguleikann á uppfærslu
Novell NetWare fyrir 31. júlí 1994, velur
þú að njóta þess besta sem kerfið býður
upp á hverju sinni. Og þú færð þar að
auki 40% afslátt af listaverði
- í boði Novell og Tæknivals hf.
Tæknival
Skeifunni 17 - Sími (91) 681665 - Fax (91) 680664
fyrstu skref í skólagöngu eða eru
komin lengra á veg. Sumum kann
að fínnast þetta vera langur skóla-
dagur. En í þeim skólum sem ég
heimsótti mátti fínna fyrir mjög
þægilegu andrúmslofti og virtust
nemendurnir vera nokkuð afslapp-
aðir. Þeir voru ekki stressaðir eins
og íslenskir grunnskólanemendur
eru oft á tíðum, þar sem kennarar
þurfa að hafa sig alla við til að
komast yfir sem mest námsefni á
sem stystum tíma. Og í slíku tíma-
hraki gefst lítill tími til að fara
dýpra í námsefnið og að sinna
þörfum einstakra nemenda.
Með einsetningu skólans skap-
ast aftur á móti það rými sem
þarf til að sinna þörfum hvers ein-
staklings og gefst svigrúm til að
hveit barn njóti markvissrar bók-
og verkmenntunar ásamt tíma til
leikja. Það er einnig nauðsynlegt
að lengja skólaárið. Þá gæfist tími
til að bijóta upp hefðbundið skóla-
starf með ferðalögum, þemavinnu
og fleiru. Það gefur börnunum
tækifæri á auknum þroska á hin-
um ýmsu sviðum.
Það sem hefur verið að gerast
á íslandi er tilboð stjórnvalda um
svokallaðan heilsdagsskóla. En
rétt er að benda á að það starf á
ekkert sameiginlegt með einsetn-
um skóla og getur alls ekki komið
í staðinn fyrir hann. Heilsdags-
skólinn er einungis gæsla barna
og er sem slíkur eins og hver ann-
ar dvalarstaður. Starf heilsdags-
skólans er ekki fellt í námsskrá
nemenda þar sem ekki er skylda
að vera í heilsdagsskólanum, auk
þess sem foreldrar þurfa að borga
fyrir veru barnanna þar. Við verð-
um því að vera meðvituð um það,
að þetta tilboð um heilsdagsskól-
ann er einungis tilboð um gæslu
en ekki aukna menntun barnanna
okkar. Ef okkur er annt um vel-
ferð þeirra verðum við að setja
þá kröfu á stjómvöld að gera ein-
setningu skólanna að forgangs-
verkefni.
Eitt af einkennum ís-
lenskra barna er aga-
leysi, segir Birna
Björnsdóttir, og vinna
með agavandamál er að
verða eitt af stærstu
verkefnum skólanna.
Við erum komin svo langt af
leið í okkar skólamálum að það
námsefni sem við erum að bjóða
8 ára börnum hér á landi er sam-
bærilegt við námsefnið í 6 ára
bekk í Bretlandi og það bil helst
upp allan grunnskólann. Enda
hafa margar kannanir á kunnáttu
íslenskra barna miðað við önnur
lönd sýnt svart á hvítu að ýmis-
legt vantar upp á að kunnátta
þeirra sé viðunandi.
Agi
Eitt af einkennum íslenskra
barna er agaleysi og vinna með
agavandamál er að verða eitt af
stærstu verkefnum skólanna.
Hingað til höfum við verið stolt
af börnunum okkar, hversu fijáls
og sjálfstæð þau eru, en við höfum
gleymt okkur. Margir líta á agann
sem neikvætt afl til stjórnunar.
En agi er ekki það að beija barn
til hlýðni, heldur að hjálpa barninu
að lifa í nútímaþjóðfélagi þar sem
ákveðnar reglur gilda og að vinna
í hóp, þar sem nauðsynlegt er að
taka tillit til annarra.
Við kennarar þurfum í auknum
mæli að takast á við ýmis aga-
vandamál innan skólans. Vanda-
mál sem eru fátíð í öðrum löndum.
Þar eru börnin markvisst gerð
meðvituð um að agi og jákvæð
hegðun sé leið til að ná árangri í
lífínu og ber að verðlauna. Við
getum ekki alltaf troðið okkur
fremst í röðina eða hvað?
Margir foreldrar færa sig undan
því að beita bamið sitt aga. Þeir
bíða með það í lengstu lög og
ætlast til að kennarar sjái um hlut-
ina. Það gengur auðvitað ekki
upp. Einn kennari með 24-28
börn í einu, aðeins hluta úr degi,
getur ekki tekið slíkt uppeldishlut-
verk að sér, jafnframt því að reyna
að kenna börnum samkvæmt
námsskrá.
Við verðum að gera foreldra
ábyrga fyrir því að barnið læri að
umgangast aðra og beri virðingu
fyrir öðru fólki og eigum annarra.
Foreldrar verða að vera ábyrgir
fyrir hegðun barna sinna hvort
sem það er í skólanum eða annars
staðar.
Raunsæ
menntastefna
Eins og kom fram hér að fram-
an vantar okkur íslendinga not-
hæfa og raunsæja menntastefnu,
sem nær til barna frá 6-16 ára
aldurs. Eins og staðan er í dag
er hver skóli að pukrast í sínu
horni og lítil sem engin tengsl eru
á milli skólanna. Fólk veit almennt
lítið um hvað er að gerast í hveij-
um skóla fýrir sig og hvaða kröfur
á að gera til gæða skólastarfsins.
Takmarkað eftirlit er með skólun-
um og eina aðhaldið er á sviði fjár-
mála, annað virðist skipta litlu
máli. Skólar eru t.d. ekki skyldað-
ir til að birta námsskrá og þróun-
aráætlun fyrir hvert ár, hvernig
þeir ætli að starfa, hvaða mark-
miðum þeir hyggjast ná og hvern-
ig þeir ætla að fara að því að ná
þeim markmiðum. Margir skólar
senda reyndar námsskrá heim til
nemenda sinna, en þar koma ein-
ungis fram markmið og námsefni
hverrar greinar eða árgangs, en
ekki hvernig skólinn sem heild,
ætlar að fara að því að ná þessum
markmiðum eða gefí almennt mat
á því hvernig til hefur tekist und-
anfarin ár.
Það vantar mikið upp á fagleg-
an metnað skólanna og markviss-
ari vinnu þannig að enginn tími
fari til spillis. Við megum ekki
bjóða börnunum upp á eitthvað
námsefni, námsefnisins vegna, við
verðum að vera meðvituð um til-
gang og markmið og hvaða leiðir
eru bestar til að skila þeim árangri
sem við viljum ná.
Framundan eru tímar mikillar
óvissu í íslensku skólakerfi, þ.e.
tilfærsla skólanna yfir til sveitar-
félaganna. Ég fæ ekki séð hvernig
lítil sveitarfélög eigi að standa
undir svo miklum rekstri. Sérstak-
lega ekki í landi þar sem skólakerf-
ið þarfnast jafn mikillrar endur-
skoðunar eins og hjá okkur. Ég
held það væri nær að stjórnvöld
reyndu að vinna að markvissri
uppbyggingu skólakerfísins og
koma á einsetnum grunnskóla í
stað þess að velta allri ábyrgðinni
yfir á misjafnlega félítil sveitarfé-
lög.
Höfundur er kennari í Reykjavík.
Hagsmunir starfsmanna
Keilis verði tryggðir
SÚ FRÉTT birtist
á baksíðu Morgun-
blaðsins 29. júní sl.
að ákveðið hefði verið
að segja upp bílstjór-
um hjá varnarliðinu á
Keflavíkurflugvelli og
bjóða störf þeirra út.
Jafnframt kemur
fram í fréttinni að
uppsagnirnar hafi
komið viðkomandi
starfsmörinum á
óvart.
Ef draga þarf sam-
an í umsvifum og
mannahaldi hjá aðil-
um af þeirri stærð
sem hér um ræðir, þá er ekki óeðli-
legt að álykta sem svo að ákvarð-
anir sem þessar séu teknar í
nokkru samráði og með fullri vitn-
eskju þeirra starfsmanna sem eiga
það á hættu að missa atvinnuna.
Starfsmenn sem hafa starfað jafn-
vel óslitið í 40 ár við sama starfið
hjá sama aðila eiga að mínu viti
þennan móralska rétt.
Við þær aðstæður sem nú hafa
Kristján Pálsson
skapast í stöðu þessara
manna tel ég öll rök
hníga að því, að stjóm-
völd, sem geta haft mik-
il áhrif á hvernig lyktir
þessa máls verða, beiti
sér fyrir því að hags-
munir þessara starfs-
manna verði tryggðir.
Ég hvet því utanríkis-
ráðherra eindregið, sem
æðsta eftirlitsaðila í
þessu máli, til að gera
aðilum í bílstjórafélag-
inu Keili mögulegt að
taka þetta verkefni í
sínar hendur í eigin
hlutafélagi.
Með því móti væru hagsmunir
þessara starsfmanna best tryggðir
og varnarliðið náð sínu fram um
útboð á akstrinum.
Ég hvet utanríkisráðherra einn-
ig til þess að taka til sérstakrar
athugunar að þegar útboð og
breytingar á starfsháttum ein-
staklinga og fyrirtækja eru nauð-
synlegar í kringum þá miklu starf-
semi sem er hjá varnarliðinu á
Utanríkisráðherra er
hvattur til þess af Krist-
jáni Pálssyni, að gera
bílstjórum í Keili mögu-
legt að taka að sér akst-
ur fyrir vamarliðið í
eigin hlutafélagi.
Keflavíkurflugvelli, að hafa
ákvarðanir það tímanlegar að þær
þurfi ekki að koma þeim sem
málið varðar á óvart í uppsagnar-
bréfi.
Sú starfsemi sem þarna er
krefst ekki svo tafarlausra úr-
lausna yfirleitt, að ekki vinnist tími
til langrar skipulagningar og að-
lögunar fyrir starfsmenn sem þeir
geta sætt sig við. Ég tel að slík
vinnubrögð væru öllum að skapi.
Höfundur er fv. bæjarsljóri í
Njarðvík.