Morgunblaðið - 19.07.1994, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚLÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Grettir
Sjáðu, ég keypti nýja
tegund af hundamat
handa þér.
Hún heitir Svo þú veist að þú færð Hrjngdu á auglýsinga-
„Samaganda „sömu gömlu lummuna" í stofuna áður en það er
lumman". kvöldmat á hveiju kvöldi. of seint.
BREF
HL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 691100 • Símbréf 691329
Er íslenski draumurinn
breskur sjúkdómur?
Frá Gunnari A.H. Jensen:
INNAN hagfræðivísindanna er
gjarnan talað um hinn sk. „Breska
sjúkdóm“ þegar hagstjórnaraðferð-
ir og árangur þeirra hefur borið á
góma. Stafar þetta af þeirri stað-
reynd að á þeim bæ sem þær aðferð-
ir hafa verið notaðar hefur árangur-
inn verið hvað lélegastur á Vestur-
löndum. Enda engin furða þegar
blandað er saman sk. frjálshyggju
og stéttaaðgreiningu eða bara ein-
faldlega lénshyggju eins og það
heitir á mannamáli. Þannig blanda
leiðir að sjálfsögðu til þeirrar niður-
stöðu að þorri almennings er fijáls
til að lifa í örbirgð eða þá í þjón-
ustu iénsherranna. Slíkt getur
gengið ef allur umheimurinn er á
efnahagslegri uppleið en allt öðru
máli gegndi ef slíkt sambland eða
slíkt fyrirkomulag gilti í öllum efna-
hagskerfum öllum stundum. Niður-
staðan yrði að sjálfsögðu dauði
einkaframtaksins og efnahagslegt
hrun að lokum.
Því er varla furða að íslenskt
atvinnulíf sé ekki burðugt þegar
það var yfirlýst stefna núverandi
stjómvalda, a.m.k. í upphafi kjör-
tímabilsins, að hinn íslenski draum-
ur væri hinn breski sjúkdómur. En
eitthvað virðist sannfæringin vera
farin að riðlast þegar tekið er til
við að halla höfði að þýskum barmi.
Nýbreytni
En er allt sem virðist? Sömu
menn eru við stjóm með sömu öfl
á bak við sig sem enn hafa sömu
hagsmuna að gæta. Og enn skal
níðst á þeim sem minnst mega sín
og hlaupið á eftir dyntum hinna fáu
stóru sem hafa auga en ekki augu
og verða því að haga fjárfestingum
sínum á þann veg að gleypa allt
það sem fyrir er og sýnt hefur sig
að vera gulltrygg fjárfesting á sk.
markaði þar sem allar athafnir
manna eru sagðar fara fram á en
ekki nokkursstaðar annarsstaðar.
Öll nýsköpun hverfur þannig en
einungis er ráðist í nýbreytni.
En því miður eru markaðir þeim
leiða eiginleika gæddir að þeir
mettast og að lokum er sk.
stærðarhagkvæmni náð og þá er
ekkert annað eftir en að byija að
reka mannskapinn og hagræða
rekstrinum. Og þegar slíkt ,er orðin
meginreglan í þjóðfélaginu þá
dregst öll lands- og
þjóðarframleiðsla saman sem svo
kallar á enn meiri hagræðingar og
brottrekstra. Þannig hefst
vitahringurinn og ekkert er hægt
að gera annað en að elta skottið á
næsta manni og vonast eftir því að
nógu ömurlegt atvinnuleysi leysi
úr læðingi þann nýsköpunarkraft
sem einungis fer fram á markaði
þó viðkomandi sé ekki á
markaðinum eða er
atvinnuleysinginn á markaðinum
eða hvað?
Nýsköpun
Svarið er einfalt, nýsköpun hefur
aldrei farið fram á markaði.
Nýsköpun er þannig eftirspurn-
arhliðarinnar en ekki framboðshlið-
arinnar í hagkerfinu. Nýsköpunin
er þannig áhugamennskunnar en
nýbreytnin ein er atvinnumennsk-
unnar.
En hvað eru þá hagfræðingar
að gera annað en að leika sér að
stærðfræðiþrautum?
Reyna að hafa vit fyrir sérhags-
mununum.
Reyna að hámarka notagildi
manna af þeim gæðum og tækifær-
um sem raunveruleikinn býður upp
á.
En falla þeir þá ekki í sömu gildru
eins og allir aðrir, þ.e.a.s. þá gildru
að hið gefna, raunveruleikinn, fær
alla áhersluna? Það skyldi þó ekki
vera að hinn dæmigerði hagfræð-
ingur væri haldinn ofurást á ný-
breytni, hagkvæmni og framleiðni
en beinlínis fjandsamlegur nýsköp-
un sem ekki fer fram á markaði
eða þá í besta falli á eftirspurnar-
hlið hans?
Svar óskast.
GUNNAR A.H. JENSEN,
Grensásvegi 14, Reykjavík.
U mhugsunarver ðar
tölur um verslunarvið-
*
skipti Islands og Noregs
Hverra er hagurinn?
Frá Einari Vilhjálmssyni:
EFTIRFARANDI tölur eru fengnar
úr Hagtíðindum Hagstofu íslands:
1990
Innfl...........4.869.700.000 kr.
Útfl............1.348.900.000 kr.
Mism............3.520.800.000 kr.
1991
Innfl...........5.571.900.000 kr.
Útfl............1.449.900.000 kr.
Mism............4.122.000.000 kr.
1992
Innfl..........14.114.000.000 kr.
Útfl............1.957.000.000 kr.
Mism.............12.157.000.000
1993
Innfl............11.299.000.000
Útfl............3.187.000.000 kr.
Mism............8.112.000.000 kr.
Á þessum fjórum árum er við-
skiptahalli okkar við Noreg orðinn
27.911.800.000 krónur.
Undrar nokkurn þótt almennt
sé farið að ræða þessi óhagstæðu
viðskipti þjóðanna og spyija hvað
valdi. Þessi fjögur ár eru aðeins
dæmi um margra áratuga við-
skiptahalla okkar gagnvart Noregi,
þar sem minkarækt, laxeldi og
skipaiðnaður koma mjög við sögu.
Það er kominn tími til þess að
íslendingar velji sér forystu með
viðskiptavit og þekkingu á atvinnu-
málum, en noti járnkakalla til við-
eigandi verka.
EINAR VILHJÁLMSSON,
frá Seyðisfírði. Smáraflöt 10.