Morgunblaðið - 10.08.1994, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 10. ÁGÚST 1994 21
Morgunblaðið/Þorkell
höld með forystumönnum stjórn-
rir
kinn
ingur á vexti upp á við. Ég hef
rætt við forstjóra Þjóðhagsstofnunar
um það hvort þau minnisatriði sem
ég setti fram og kynnt voru fyrir
rúmum mánuði, hafi með nokkrum
hætti raskast. Viðhorf hans í þeim
efnum, er að það sé síður en svo,
að það hafí gerst. Væntingar þær
sem við kynntum þá, hafí frekar
styrkst. Sumir töluðu þá um að við
hefðum verið með óraunhæfa bjart-
sýni, en samkvæmt mati forstjóra
Þjóðhagsstofnunar, þá er flest sem
bendir til þess að við höfum verið
fremur varfæmir í kynningu okkar.
Ég tel því að það sé vaxandi líf og
efnahagsþróttur í þjóðfélaginu, sem
muni skila sér, sem betur fer hægt
og rólega, sem ég tel vera betra
fyrir efnahagslífíð, heldur en í ein-
hverjum kollsteypum, sem stundum
hefur gerst. Það eru flestir þættir
sem eru jákvæðir.
Skynsamlegir kjarasamningar
eiga að mínu mati að geta tekist
upp úr áramótum. Ég er sammála
mati framkvæmdastjóra Vinnuveit-
endasambandsins, að þar gætu
komið til einhvetjar launahækkanir,
en þar verða menn að fara að með
mikilli varúð. Verkalýðshreyfíngin
hefur sýnt mikla ábyrgð. Það hefur
hún ekki gert vegna ríkisstjórnar-
innar, heldur vegna launþegahreyf-
ingarinnar sjálfrar, þar sem hún
------- hefur séð, að það sem
di |ff og gagnast hennar umbjóð-
haQS- endum best, er þessi
* festa og öryggi sem ríkt
IIUF hefur.
Það hefur verið megin-
baráttumál verkalýðshreyfíngar-
innar í undanförnum kjarasamning-
um að ná niður vöxtum. Það hafa
oft verið yfirlýsingar í þá veru af
hálfu stjórnvalda, einnig þeirra sem
voru við stjórn á undan þessari rík-
isstjórn, en árangur í þeim efnum
hefur aldrei náðst fyrr en nú. Það
er auðvitað festan og stöðugleikinn
sem er undirstaða þess árangurs.
Þetta er árangur sem ríkisstjórnin
ein hefur ekki náð, heldur ekki síð-
ur aðilar vinnumarkaðarins og
ábyrg afstaða þeirra og ég trúi
ekki að þeir vilji kasta þeim árangri
á glæ,“ sagði Davíð Oddsson, for-
sætisráðherra.
Norskir fjölmiðlar meta stöðuna í máli togarans Hágangs II í Tromso
SIGUR
FYRIR
ÍSLAND
Sú ákvörðun saksóknara
í Tromse að reyna ekki
að kæra skipstjóra Há-
gangs II fyrir ólöglegar
fiskveiðar á umdeildu
vemdarsvæði við Sval-
barða kom mörgum á
óvart. Kristján Jónsson
kynnti sér umfjöllun
norskra fjölmiðla í gær
Tónninn í norskum fjölmiðl-
um var mikið breyttur í
gær er fjallað var um fisk-
veiðideilur Norðmanna og
íslendinga á Svalbarðasvæðinu. „ís-
lendingar hirtu slaginn“, sagði í
fyrirsögn á frétt Verdens Gang sem
brá fyrir sig máli spilamanna og
taldi að mánudagurinn hefði verið
mikill sigurdagur fyrir íslendinga.
í fyrsta lagi hefðu stjórnvöld ekki
reynt að láta gera Hágang II upp-
tækan fyrir ólöglegar veiðar á
verndarsvæðinu og þar að auki
hefðu yfirvöld í Tromsa hafnað
kröfu lögreglunnar um að stýrimað-
urinn á togaranum, Anton Ingvars-
son, yrði hafður í gæsluvarðhaldi.
í frétt Dagbladet sagði að allt benti
til þess að málið vegna haglabyssu-
skots Antons yrði aftur tekið upp
1. nóvember og þá myndi það eink-
um snúast um það hvort strand-
gæslan mætti framfylgja norskum
lögum á verndarsvæðinu.
Undanfarna daga hefur Verdens
Gang m.a. lýst áhöfn Hágangs með
orðinu „fiskibullur“ og bent á að
sakborningarnir gætu hlotið allt að
þriggja ára fangelsi. Blaðið rakti
þó samviskusamlega útskýringar
Islendinganna á haglabyssuskotinu.
Óljós réttindi
Blöð vitnuðu í gær í ummæli
Eiríks Sigurðssonar skipstjóra á
Hágangi II sem hvetti starfsbræður
sina á Islandi til að sigla norður og
heíja veiðar á svæðinu umdeilda þar
sem nú væri orðið ljóst að Norð-
menn hefðu eng.an lagalegan rétt
til að stöðva þá. Einnig var haft
eftir Kristjáni Ragnarssyni, fram-
kvæmdastjóra LIU, að framvegis
gæti orðið „auðveldara" að stunda
veiðar á svæðinu. Sagt var frá
áhyggjum norskra hagsmunaaðila
í sjávarútvegi vegna niðurstöðunnar
í Tromso og vitnað í sérfræðinga
sem viðurkenndu að réttindi Norð-
manna til að stjórna fískveiðunum
væru óljós.
Dagbladet sagði að flest væri
þokukennt í máli Hágangs og stað-
hæfing stæði gegn staðhæfingu,
hvort sem væri fjallað um hagla-
byssumálið, réttarfarslega stöðu
eða reglur um fískveiðistjórnun.
Arbeiderbladet sagði að 19 togarar,
flestir íslenskir, væru að veiðum á
verndarsvæðinu og hífðu þeir sam-
stundið trollið þegar norsk strand-
gæsluskip nálguðust.
„Lögin og reglurnar eru svo óljós
að ég hef einfaldlega komist að
þeirri niðurstöðu að við myndum
varla vinna málið ef við reyndum
að sekta togarann fyrir ólöglegar
veiðar. Á þessum forsendum ákváð-
um við að takmarka málið og láta
lögreglumál nægja“, sagði Tormod
Bakke, saksóknari í Troms og Finn-
mörku, við Verdens Gang.
Hvorugri sæmandi
f forystugrein Dagbladet í gær
sagði að ástandið í samskiptum
Norðmanna og íslendinga _ væri
hvorugri þjóðinni sæmandi. „í nor-
rænu samstarfí eiga menn hvorki
að skjóta púður- eða kúluskotum á
hvorn annan. Vandamálin eru leyst
með rólegum samræðum og með
stillingu, þegar verst lætur frammi
fyrir dómstólum".
Blaðið fordæmir „þorskastríðið“
sem nú sé háð á verndarsvæðinu
við Svalbarða og segir ríkisstjórnir
beggja landanna verða að binda
enda á árekstrana. Norðmenn með-
höndli málið nú eins og hreinrækt-
aða hernaðaraðgerð þar sem varn-
aramálaráðherrann sé með yfir-
stjórnina. íslensk stjórnvöld hafi á
hinn bóginn valið þann kost að
skipta sér ekkert af málinu og láta
útgerðarmennina, sem hugsi um
það eitt að krækja í sem mestan
físk, um að leysa vandann á sinn
hátt. Ekkert sé gert til að reyna
NORSKI þingmaðurinn Mimmi
Bæivi segir í viðtali við blaðið
Finnmark Dagbiad í gær að
Norðmenn ættu að sýna grönn-
um sínum á íslandi meiri skilning
og veita þeim veiðiheimildir við
næstu úthlutun á verndarsvæð-
inu við Svalbarða. Hún fordæmir
veiðar íslensku skipanna núna
en bendir á að fáir viðurkenni
yfirráð Norðmanna á svæðinu.
„Gera verður fslendinga sam-
ábyrga fyrir því sem gerist á
svæðinu, fyrir verndun auðlinda
sem eru í grennd við þeirra eig-
ið land“, segir þingmaðurinn.
Bæivi telur að aldrei verði
hægt að framfylgja verndar-
stefnu á veiðisvæðunum nema
samningar gildi um svæðið er
allir hagsmunaaðilar virði, þar á
meðal Islendingar.
Bæivi er jafnaðarmaður, situr
á stórþinginu og hefur einnig átt
sæti fyrir hönd þings Sama í
nefnd sem setur reglur um fisk-
veiðistjórnun.Hún segir engin
önnur ríki en ísland geta krafist
veiðiheimilda á jafn sterkum for-
sendum og fái þeir þær sé ekki
verið að búa til fordæmi. „Að
sjálfsögðu hlýt ég að fordæma
framferði íslensku togaranna á
að leysa málið á bak við tjöldin með
viðræðum embættismanna. „Stjórn-
völd sem hefðu átt að vinna daga
og nótt þar til friðsamleg lausn
fyndist eru annaðhvort farin í frí
eða vísa málinu frá sér. Þetta er
fullkomlega óviðunandi og ábyrgð-
arlaust".
Dagbladet benti á að réttindi
Norðmanna á verndarsvæðinu nytu
ekki alþjóðlegrar viðurkenningar og
málið væri eins og tifandi tíma-
sprengja, einnig gagnvart ríkjum
Evrópusambandsins. Vandi Norð-
manna væri sá að veittu þeir ís-
landi veiðiheimildir áður en þjóðar-
atkvæðið um inngöngu Noregs í
ESB færi fram í nóvember myndi
verndarsvæðinu. í þeim efnum
má ekki láta undan. En ísland
ætti að vera eitt þeirra landa sem
hafa veiðiréttindi á verndar-
svæðinu. íslendingar hafa að
minnsta kosti sama rétt á því og
Grænlendingar, Færeyingar og
sumar þjóðir Evrópusambands-
ins - sem hafa slík réttindi",
segir Bæivi.
„íslendingar hafa engan rétt“
Blaðið segir að Bæivi hafi með
orðum sinum fleygt „logandi
kyndli" inn í deilurnar um veiði-
réttindi á Barentshafinu. Flokks-
bróðir hennar í Finnmörku, stór-
þingsmaðurinn Karl-Eirik
Schjott-Pedersen, vísar skoðun-
um Bæivi harðlega á bug í sam-
tali við Finnmark Dagblad. _
„Auðlindavanda sinn verða ís-
lendingar að leysa sjálfir með
eigin kvótareglum“, segir hann.
Schjott-Pedersen telur að rétt-
indi annarra þjóða en Norð-
manna til veiða á verndarsvæð-
inu byggist ávallt á hefðarrétti
og enginn grundvöllur sé fyrir
því að breyta reglunum. íslend-
ingar hafi þar engan rétt og
stöðva beri veiðar togara
þeirra.
það mælast illa fyrir meðal sjó-
manna. Einnig yrði um að ræða
fordæmi fyrir ESB-ríkin og fleiri
lönd. Hentugast væri fyrir Norð-
menn að láta málið fara fyrir al-
þjóðadómstólinn í Haag.
r
Islendingar hófu leikinn
Arbeiderbladet segir að íslend-
ingar hafi ýtt deilunni úr vör með
því að hefja ólöglegar veiðar utan
kvóta á verndarsvæðinu. Það hafi
verið eðlilegt og óhjákvæmilegt að
norska strandgæslan skipti sér af
íslensku skipunum. Ella hefði floti
af skipum undir hentifána fljótlega
ógnað auðlind sem menn hefðu lagt
sig fram um að styrkja af þolin-
mæði og margar þjóðir með sögu-
legan rétt til veiða á svæðinu teldu
vænlega til nýtingar.
„En það verður einnig að segja
að það er ekki góð lausn á deilunni
til langframa að ráðast um borð hjá
erlendum togarasjómönnum, skjóta
á skipin og taka þau. Þótt sum ís-
lensku skipanna noti hentifána eru
þau flest skráð á íslandi. Ef norsk
strandgæsluskip eiga áfram að sýna
fiskiskipum frá litlu grannlandi,
sem er mjög háð sjávarútvegi,
klærnar mun það skaða mjög sam-
skipti þjóðanna tveggja sem þegar
öllu er á botninn hvolft eiga svo
mikið sameiginlegt, þetta mun einn-
ig verða slæmt fyrir álit Noregs á
alþjóðavettvangi“.
Blaðið bendir einnig á að réttur
Norðmanna á svæðinu sé óljós og
minnir á þau ummæli sérfræðings-
ins Geirs Ulfsteins að ekkert ffé
hægt að fullyrða um það hvort ■
Norðmenn fái nokkurn tíma alþjóð-
lega viðurkenningu á sjónarmiðum '
sínum. Ulfstein telji að Noregur
gæti tapað kæmi málið fyrir al-
þj'óðarétt.
Pólitísk lausn
„Einmitt þess vegna ættu Norð-
menn að reyna að finna pólitíska
lausn í samvinnu við íslendinga og
þær þjóðir sem eiga söguleg rétt-
indi til veiða á svæðinu umdeild^,.
Helsta markmiðið ætti að vera að
öll ábyrg ríki viðurkenni nauðsyn
þess að auðlindin og söguleg veiði-
réttindi á svæðinu séu varin. Þá
væru aðstæður miklu betri ef til I
þess kæmi öðru hveiju að stöðva •
þyrfti hreinræktaðar sjóræningja- ?
veiðar“.
Þingmaður frá Finnmörku vill stefnubreytingii
íslendingar verði sam-
ábyrgir - og fái kvóta