Morgunblaðið - 04.12.1994, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 04.12.1994, Blaðsíða 14
14 SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1994 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ Nýjar bækur • ÚT ERU komnar fímm bækur í bókaflokknum Skemmtilegu smá- barnabækurnar. Mamma er best. Höfundur er Juanita HviII og teiknari Amy Aitken. Aðalsögupersónan, Dóra, á dótakassa með nokkrum grímum í og ýmsum fatnaði. Með því að smeygja grímunum á höfuð sér getur hún á svipstundu breytt sér í fugl, apa eða þvottabjörn. Þannig leikur hún á mömmu sína og þykist vera allt annað en hún sjálft. Bókin er litprentuð í Prentverki Akraness. Dísa litla kemur nú út í þriðju útgáfu. Höfundur er Benny Fons og teiknari Iben Clante. Bókin er prentuð í Odda hf. Hjá afa og ömmu kemur nú út í annarri útgáfu. Höfundur mynda og texta er Lawrence DiFiori. Prentsmiðjan Oddi hf. sá um prent- unina. Stefán Júlíusson rithöfund- ur hefur íslenkað framangreinda þijár bækur. Kötturinn Branda kemur nú út í annarri útgáfu. Höfundar eru Kathryn og Byron Jackson. Teiknari er Leslie MoriII. Bókin er prentuð í Prentverki Akraness hf. Litla rauða hænan kemur út í annarri útgáfu. Teikningar gerði Lilian Obligado en sagan er al- kunn. Prentsmiðjan Oddi hf. prent- aði bókina. Sigurður Gunnarsson, fyrrverandi skólastjóri þýddi bók- ina. Hann þýddi einnig Köttinn Bröndu. Útgefandi Skemmtilegu smábarna- bókanna er Bókaútgáfan Björk. Verð hverrar bókar er 171 kr. • ESJUSVEITIR, rita- og heimilda- skrá Kjósarsýslu hinnar fornu: sveit- arfélaganna umhverfis Esju: Mosfell- bæjar, Kjalarnes- og Kjósarhreppa sem Guðjón Jensson hefur tekið saman er komin út. Undanfarin áratug hefur Guðjón Jensson safnað heimildum um Kjal- ames, Kjós og Mosfellsbæ. Þær varða sögu, náttúrufræði, umhverf- ismál, heilbrigðismál, atvinnumál og samgöngur þessara héraða, ásamt félagsmálum, tómstundum, íþróttum og æviþáttur Kjósarsýslunga að fomu og nýju. Útgefandi er Sögufélag Kjalarnes- þings. Ritið er l 42 bls. Dúkrista á kápu er eftir Úrsúlu Jiinemann. • ALLT í einu er myndskreytt sögubók fyrir börn eftir Colin McNaughton. Bókin segir frá grisinum Orra sem lendir í ýmsum ævintýram á leiðinni heim úr skólanum því að úlfurinn liggur í leyni. Utgefandi erlðunn. Þórgunnur Skúladóttir þýddi bókina setn er 28 bls. prentuð á Ítalíu. Verðhennar er 880 kr. • BARA við tvö er ný unglingabók eftir Andrés Indriðason en hann hefur hlotið ýmsar viðurkenningar og verðlaun fyrir bækur sínar og • þær hafa jafnan fengið góðar viðtök- ur gagnrýnenda og lesenda: I kynningu útgefanda segir m.a.: „í bókinni Bara við tvö segir frá Geira sem er ekki fyrr byijaður í nýjum skóla en hann fellur kylliflat- ur fyrir Maríönnu, sætustu stelpunni í bekknum, en það þarf meira en venjuleg klókindi til að krækja í hana.“ Útgefandi erlðunn. JakobJóhanns- son gerði kápumynd bókarinnar sem er 152 bls. að lengd prentuð í Prentbæ hf. Verð er 1.680 kr. • FÓLK ogfirnindi er eftir Ómar Ragnarsson. Undirtitill bókarinnar er Stiklað á Skaftinu. í fréttatilkynningu útgefanda segir m.a.: „í bókinni býður Ómar Ragnarsson lesendum með sér í óvenjulegt ferðalag þar sem víða er komið við utan alfaraleiðar og heilsað upp á fólk sem á það sam- eiginlegt að binda ekki bagga sína nákvæmlega sömu hnútum og sam- ferðamennimir." Útgefandi erFróði. Bókin er248 bls. Bókin erprentuð IG.Ben. - Edda Prentstofa hf. Kápuhönnun annaðist Auglýsingastofan Orkin. Verð 3.390 kr. DAUFLEG FERÐ VESTURF ARAN S BÓKMENNTIR Skáldsa }>a VESTURFARINN eftir Pál Pálsson. Forlagið. 1994.114 síður. ÞEIR ERU ekki svo fáir rithöf- undarnir sem hafa skrifað um vorið í Prag og hinn ógurlega vetur sem því fylgdi. Og þó Vesturfarinn, fjórða skáldsaga Páls Pálssonar, gerist að stærstum hluta í Kaup- mannahöfn á voram dögum, þá fyllir Páll nú þann hóp höfunda sem dregist hafa að þessum harm- þrungna þætti í sögu Pragar. Aðal- persóna Vesturfarans, Stephan I. Stephanek, er gamall Tékki sem ásamt konu sinni, Maríu, yfirgefur heimaland sitt þegar vetrar skyndi- lega eftir vorið í Prag. Einkasonur þeirra hjóna, Jan, hafði tekið þátt í mótmælunum og verið fangelsaður fyrir vikið. Þegar Stephan og María fá upphringingu frá ókunnugum þess eðlis, að Jan sé í Kaupmanna- höfn, fara þau þangað en frétta hálfu ári síðar, að einkasonurinn hafi verið skotinn við flóttatilraun. Þau ílengjast í Kaupmannahöfn og lesandinn kemur inn í líf jieirra rúmum tuttugu árum síðar. A bók- arkápu sténdur, að sagan fjalli um gamlan landflótta Tékka búsettan í Danmörku sem, eftir fráfall konu sinnar, ákveður að flytja til systur sinnar í Bandaríkjunum. Mynd á kápu - bandaríski fáninn, Frelsis- styttan, maður með svarta ferða- tösku - undirstrikar lýsinguna. Les- andinn býst því við, að eiginkonan sé dáin í bókarbyijun og gamli Tékkinn með farseðil í hendi. Svo er ekki, því sagan er rúmlega hálfn- uð þegar eiginkonan deyr og ein- ungis 15 síður eftir þegar Stephan stígur um borð í Flugleiðavélina. Þá fyrst byijar sagan sem kynnt er á bókarkápu; saga gamals Tékka sem er á vesturleið, saga Vesturfar- ans. Frásögnin er raunsæisíeg og Páll reynir að draga upp sannfær- andi mynd af umhverfi persóna. Þannig lýsir hann af natni lítilli íbúð hjónanna, nefnir samvisku- samlega þær götur Kaupmanna- höfnar sem persónur fara um og þrengslunum í Irmuverslun á Istedgade. Þetta er allt saman ágætt svo langt sem það nær og gefur frásögninni sannfærandi yfir- bragð. En stundum er Páll full ákaf- ur í staðháttalýsingum, ákafi sem sómir sér vel í ferðabæklinum en getur verið truflandi í skáldsögum. Eins og í sextánda kaflanum, þegar Stephan í sorg sinni eftir lát Maríu, reikar um almenningsgarð, mætir skrautlegum flokkum og tekið er fram að þeir séu, „allir á leiðinni að knattspyrnuvellinum stóra aust- an við almenningsgarðinn, Parken". Stærsti galli Vesturfarans er átakaleysi stílsins og því hreyfa harmrænir atburðir bókarinnar ekki mikið við lesendum. Páli tekst ekki að láta sorgina seytla inni í orðin og á það til að eyðileggja fyrir sér með klaufalegu orðavaii. Klaufalegt kalla ég til dæmis þegar María er á spítalanum og Stepahn - frá sér af sorg og ótta - „skellir sér“, í sturtu að morgni, en „hellir ákavíti í staup og skvettir því í sig í einum sopa“, að kveldi. í bókarbyijun er rifjað upp þegar María og Stephan koma til Kaupmannahafnar frá Prag árið 1968. Þau sitja sem oft áður inni á Cafe Prag, vonast eftir að fá fregnir af Jan, þegar vinkona hans kemur inn og segir fréttirnar: Og á meðan María útskýrði hvers vegna þau væru í Kaupmannahöfn, byijaði andlit Olgu að skipta litum; það var ýmist blóðrautt eða náfölt og að lokum fól hún það í höndum sér. Þetta er hræðilegt. Þið vitið þá ekki. . .Nei. . . Olga horfði á þau með tárin í augunum og María Iagði handlegg um skjálfandi axlir hennar. Svona, góða mín. Hann kemur bráðum í leitimar. Nei! Hann er dáinn! Þeir hafa blekkt ykkur! María æpti og Stephan greip báðum höndum um borðbrúnina. Og nú voru það þau sem roðnuðu, fölnuðu og grétu á meðan þau hlýddu á frásögn Olgu af því hvern- ig Jan hefði látið lífíð í djarflegri flóttatilraun..." Síðan kemur stutt frásögn af flóttanum, Jan er skotinn í bakið og eitt vitnanna, helsti vinur hans, „svo ekki var hægt að vefengja sannleiksgildi þessarar skelfilegu fréttar". Ef maður hefur í huga, að Jan er einkabarn hjónanna, hef- ur í huga að í hálft ár era þau búin að þræða götur Kaupmanna- hafnar í leit að honum, þá kallast það ekki mikil stílþfrif að tala um skelfilega frétt. Mér þykir líka ósannfærandi að þrátt fyrir að sorg- in hafi lostið Stephan og Maríu af öllum sínum þunga, þá sitja þau sem fastast áfram, kráargestir streyma að, „votta samúð sína“, og svo spjalla þau við ungan Dana sem útvegar þeim húsnæði og Stephani vinnu. Styrkur bókarinnar er hins vegar hiklaust sú hlýja sem einnkennir frásögnina framanaf. Páli er alls ekki sama hvað verður um persónur sínar og sú væntumþykja skilar sér í einföldum en ljúfum atriðum. En þessi styrkur Páls nægir því miður ekki einn og sér í Vesturfaranum. Og á síðustu síðunum er eins og Páll missi áhuga á Stephani, hlýjan hverfur. Hvort sem káputextanum var um að kenna, þá hafði ég á tilfinningunni að Kaupmannahafn- arþátturinn væri einungis forspil, kynning á persónum. Lát Maríu kom ekki vitund á óvart og ég beið allah tímann eftir því að Stephan yfirgæfi Danmörku og sagan gæti hafist. En þegar það loks gerist, er bókin gott sem búin og flugleið- in Kaupmannahöfn-Keflavík-New York-Keflavík bætir engum víddum við söguna né aðalpersónuna. Stephan flýgur þetta fram og til baka, sagan alltíeinu búin og ég sat uppi með þann grun, að höfundur hafi flýtt sér fullmikið að ljúka sög- unni eða ekki vitað hvernig hann ætti að fylgja Kaupmannahafnar- þættinum eftir. Jón Stefánsson Nýjar bækur • ÚT er komin bókin Birgir og Ásdís eftir Eðvarð Ingólfson. í kynningu útgefanda segir: „Þetta er spennandi saga um ástfangna unglinga, fyrstu sambúðina og mörg þau vanda- mál sem henni geta fylgt. Þegar á reynir kemur fyrst í ljós hve sterkt samband- ið er.“ Eðvarð Ing- ólfsson var rúm- lega tvítugur þegar hann samdi söguna. Hann hefur ritað átta unglingabækur og hafa marg- ar þeirra orðið metsölubækur. Skáldsaga hans, Meiriháttar stefnumót, hlaut verðlaun Skóla- málaráðs Reykjavíkur sem besta frumsamda barna- og unglingabók- in 1988. Birgir og Ásdís kom fyrst út 1982. Hún er sjálfstætt framhald bókarinnar Gegnum bernskumúr- inn. Útgefandi erÆskan. Bókin er 159 bls. íDemi-broti. Anna Þorkelsdótt- ir teiknaði kápumynd. Ofsetþjón- ustan hf. braut bókina um ogmynd- aði á plötur. Prentsmiðjan Oddi hf. prentaði og batt. Bókin kostar 1.690 krónur. • MEÐ bómull í skónum er barnabók eftir Iðunni Steinsdótt- ur og segir þar frá sömu krökkum og komu við sögu í bók Iðunnar Skuggarnir af fjallinu, en þetta er þó algjörlega sjálfstæð saga sem gerist í litlu þorpi um miðbik aldar- innar. í kynningu segir m.a.: „í þorpinu undir bratta fjallinu sést ekki til sólar yfir háveturinn. Og stundum þarf ekki mikið til að ímyndunar- aflið fari á flug hjá krökkunum. En raunveruleikinn getur líka verið furðulegt ævintýri þar sem skipt- ast á skin og skúrir, gleði og sorg- ir.“ Iðunn Steinsdóttir hefur áður sent frá sér allmargar bækur fyrir börn og unglinga. Útgefandi erlðunn. Brian Pilking- ton gerði kápumynd á bókina sem er 145 bls., prentuð íPrentbæ hf. Verð er 1.680 kr. Sagan um Korku Þórólfsdóttur BÓKMENNTIR Skáldsaga NORNADÓMUR eftir Vilborgu Davíðsdóttur. Mál og menning, 1994 -177 síður. FYRIR EINU ári kom út bókin Urðarbrunnur, Sagan um Korku Þórólfsdóttur, ambáttardóttur, sem á sér mikil örlög. Hún hefur hlotið í vöggugjöf skyggnigáfu sem gerir henni kleift að lesa rúnir og segja fyrir um óorðna hluti. Eftir ævin- týralega frásögn lýkur þeirri sögu er Korka siglir með bjargvætti sínum Atla til Suðureyja, til heimkynna hans. Þegar sagan Nornadómur hefst eru þau Atli og Korka á siglingu yfir hafið í átt til fyrirheitna lands- ins. Á siglingunni tekst Korku að lægja stórsjói með rúnagaldri og hlýtur fyrir það aðdáun skipveija. Á skipinu játar hún fyrir Atla hver hún sé í raun og hver hennar saga hafi verið þar til fundum þeirra bar sam- an. Þótt þau hafi elskast og hann hafi keypt hana og síðar leysi úr ánauð vissi hann ekki deili á henni. Eftir skamma dvöl á Suðureyjum við mismikinn fögnuð ættmenna Atla, taka þau ákvörðun um að sigla til íslands og setjast þar að með nokkra húskarla og það sem nauð- synlegt má teljast til landnáms. Sigl- ingin tekst vel og þau nema land á Vestfjörðum í nágrenni við Gunn- hildi hálfsystur Korku. Nornadómur er að vissu leyti tvær aðskildar frásagnir og ekki jafn- góðar. Frásögnin frá Suðureyjum, af samskiptunum við Péttana og að- dróttunum um ástarsamband Atla við ambátt föður síns, er einhvem veginn úr tengslum við söguþráðinn. Engu er líkara en höfundur hafí ver- ið búinn að afla sér svo mikilla upp- lýsinga um þennan tíma að þurft hafi að koma því að í bókinni á ein- hvem hátt. Torf-Einar jarl og önnur stórmenni sem gera tilkall til landa á Suðureyjum koma sögunni lítið við og bæta litlu við persónusköpun sög- unr.ar og þróun hennar. Rán Pétt- anna á Korku og björgun hennar er í hasarstíl sem er eiginlega ekki sam- boðinn þessari sögu þar sem björgun- armaðurinn skýlir sér með alblóðugu höfuðleðri eins af Péttunum sem hann hefur nýlega drepið og fláð. Þama er enn fleiri þáttum ofaukið eins og til dæmis mannfóminni sem Korka verður vitni að og lesandinn fær ekki minnstu skýringu á. Seinni hluti bókar- innar er sagan um land- nám Korku og Atla og fyrstu búskaparár þeirra. Korka er eftir sem áður burðarásinn í sögunni. Hún er stolt, baldin, hrokafull og ófeimin við að fá vilja sínum frangengt. Hún er einnig hvatvís svo að til vandræða horfir á stundum en ráðagóð og raungóð. Atli er dreginn mjúkum línum og elskar Korku mjög. Hann fyr- irgefur henni alla henn- ar bresti og besti hluti sögunnar er samspil þeirra. Hann leggur sig fram um að gleðja hana og fá úr henni þóttann þegar henni fínnst sér misboðið. Frá- sögnin af landnáminu, húsbygging- um, búskaparháttum og því sem snertir líf Iandnemanna er skemmti- leg og skýr. Sagan um Korku Þórólfsdóttur er dæmi um sagnagleði góðs höfund- ar og Vilborg Davíðsdóttir er góður stílisti. í þessari sögu era þó fleiri veikir punktar en í þeirri fyrri. í fyrsta lagi er alltof mikið lagt upp úr skefjalausri grimmd og blóð flýt- ur ótæpilega um síður sögunnar svo að til skaða má telja. Mörg grimmd- arleg atvik koma hér fram sem ekki eru beinlínis sprottin upp úr sögunni og óþörf. Lýsingar í smáatriðum á drápi og misþyrmingum era of fyrir- ferðarmiklar. Fyrir utan mannfórn- ina sem áður er nefnd, er þrællinn Hrafn drepinn í rúmi sínu og blóð hans spýtist yfir litla barnið hans. Svíni er fórnað til að friðmælast við goðin, slátran þess lýst í smáatriðum og blóði skvett um veggi til að helga skálann Frey. Bardagar eru miklir og af höggnir limir og menn ótæplega stungnir á hol. í öðru lagi er farið offari í lýs- ingum á ofbeldi. Ofbeldi Gunnbjörns gagnvart konu sinni er mjög öfgakennt og engin haldbær skýring gefin á hegðun hans. Jafnvel þótt hann grunaði hana um græsku er hér farið offari. Hann er í augum höfundar bara ótrúlegt illmenni sem nauðgar og misþyrmir og virðist ekki eiga neitt gott til. Grimmd og ofbeldi tilheyrir þeim tíma sem sagan gerist á en fara verður með lýsingar með varúð til þess að þær skemmi ekki söguna að öðru leyti. Nornadómur er mjög dramatísk saga og spennandi og endar á skelfi- legan hátt með bijálæði, dauða og tortímingu, en líka barnsfæðingu svo í raun virðist horfa til betri vegar fyrir söguhetjunum í sögulok. í heild er síðari hluti sögunnar vel saminn og rökrétt framhald af fyrri bókinni en veiku hliðar sögunnar eru ofbeld- ið og allar blóðsúthellingarnar sem gera það að verkum að sagan verður ekki eins hrífandi og sannfærandi og fyrri bókin. Sigrún Klara Hannesdóttir Vilborg Davíðsdóttir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.