Morgunblaðið - 17.02.1995, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
SMIÐJAN
FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995 B 27 é
8kipulag
Hvers vegna hefur ekki veríð opnuð ökuleið frá
Hjónagörðum um gömlu Njarðargötu? Það er mik-
ið nauðsynjamál, segir Bjarni Olafsson, þar sem
hann fjallar m. a. um skipulag háskólahverfísins.
HORFT frá Ingólfstorgi til austurs á vetrarsíðdegi.
AUGU okkar eru næm fyrir fögru
umhverfi, það verður huga okkar
sem kærkomin næring er við
lítum bjarta og fagra fjallasýn eða
fjarlægð sem ljómar í birtu
þannig að fegurðin njóti sín með
viðeigandi skuggum og litrófi.
Fólk sem býr utan þéttbýlis nýtur
stöðugt þeirrar sálar næringar
sem náttúrufegurð og víðátta
veitir okkur.Trúlegt er að við í
þéttbyggðu bæjunum höfum
ríkari þörf til þessa en aðrir sem
hafa þá fegurð sífellt fyrir
augum. Ég hygg að af þessari
ástæðu veiti það mér meiri á
nægju að ganga eftir einni götu
en eftir annarri. Ég get nefnt sem
dæmi hve það gleður mig ávallt
að ganga Suðurgötuna. Þar blasir
við augum Reykjanesfjallgarður
með Keili fyrir miðju og þegar
komið er á Grímsstaðaholtið
bætist útsýn út á fjörðinn við
þessa dýrð.
Allir hljóta að skilja það að
ekki geta allar götur legið
þannig að við augum blasi fögur
fjallasýn eða önnur náttúrufegurð.
Sumar götur geta verið fallegar
vegna þeirra bygginga og mann-
virkja sem við
þær eru eða garð-
anna og gróðurs-
ins. Það er t.d.
fallegt að horfa
eftir Laugavegin-
um í Reykjavík,
þ.e.a.s. frá vissum
sjónarhornum. Á
sama hátt þykir
mér fallegt að ganga upp Skóla-
vörðustíg þegar rokkið er og kirkj-
an blasir við augum upplýst efst
á holtinu. Ég get nefnt fleiri dæmi
máli mínu til stuðnings, t.d. ef
horft er frá Laugavegi niður
Vatnsstíg, þar sér til Esjunnar og
út á sundin og er það víðar við
ströndina t.d. þar sem Snorrabraut
liggur í átt til sjávar, Kringlumýr-
arbrautin, Ægisgatan og Hring-
brautin. Mér varð einnig litið frá
Ingólfstorgi á björtum vetrardegi
austur eftir Austurstræti, þá
fannst mér blasa við augum falleg
gata með nokkrum fallegum hús-
um og á miðri myndinni stóð hlað-
ið steinhús úr tilhöggnum grá-
steini. Hvað hafði þau áhrif á mig
að mér skyldi fínnast þessi sjón
falleg? Var það e.t.v. af því að ég
hefí búið hér alla ævi? Þetta er
bærinn minn og ég hefi séð hann
vaxa.
Innilokun
Sum hverfi eru skipulögð með
það fyrir augum að þau séu lok-
uð, götur e.t.v. lagðar í bogum og
svonefndir botnlangar útfrá meiri
umferðaræð. Ég skil tilganginn
sem liggur að baki þess skipulags.
Þar er stefnt að því að veita fjöl-
skyldunum friðsælt umhverfi,
fjarri umferðaþunga og mengun.
Víða hefur þetta þó mistekist, að
nokkru sökum nálægðar mikilla
umferðaræða sem eru stundum
aðeins handan við limgerðið sem
er umhverfis íbúðahúsin. Sjálfum
er mér þannig farið að mér líður
ekki vel í slíku íbúðahverfi, fínnst
of langur krókur að aka heim. Þar
kemur á móti að mér fínnst leiðin
betri þegar ég er fótgangandi, þá
er oftast gönguigið út úr hverfinu,
sem er mun styttri en akleiðin.
Þetta snertir e.t.v. eitthvað þá til-
fínningu að vilja nota bíl sem
minnst, sökum mengunar.
í mörgum íbúðahverfum er tek-
ið tillit til ýmissa þátta eins og
alltaf hlýtur að vera þörf á að
gera en ég verð að segja að mér
finnst ég innilokaður í einangruð-
um íbúðahverfum. í þessu sam-
bandi vil ég t.d. nefna vel og fal-
lega skipulagt svæði út frá Haga-
torginu.
Geislar
Ef við lítum t.d. á Hagatorgið
á korti, eða út um glugga á
Bændahöllinni, blasir við augum
sérlega fallegt og vel heppnað
skipulag. Nokkrar götur ganga
eins og geislar út frá hinum stóra
hring sem myndar Hagatorgið.
Næst þessum hring eru stórar
byggingar, Bændahöllin næst
torginu að austanverðu, suðuraf
torginu Háskólabíó og byggingar
Raunvísindadeilda Háskólans,
suðvestur af torginu Hagaskóli,
Neskirkja og síðan norðuraf því
Melaskólinn.
Göturnar sem ganga út frá
torginu eins og geislar eru Nes-
hagi, Hagamelur, Espimelur,
Birkimelur, Dunhagi sem nær nið-
ur að Ægissíðu með sveig og Forn-
hagi, sem hægt er að horfa eftir
alla leið út á sjóinn, út á Skeija-
fjörðinn. Við götumar eru byggð
stór og smá íbúðahús, háar
ibúðablokkir næst torginu og
lækkandi íbúðahús eftir því sem
nær dregur ströndinni við Ægis-
síðu. Það eykur mikið gildi þessa
svæðis að lagður hefur verið gang-
stígur meðfram sjávarbakkanum
all langa leið svo að hægt er að
ganga með sjónum alla leið að
Nauthólsvík. Hinsvegar er ekki
mikið af göngu- og hjólastígum
innan þessa svæðis, en þeir eru
nokkrir, þar sem gangandi eða
hjólandi vegfarendur geta stytt sér
leið á milli húsa.
Umferð
Einn þáttur er illa leystur eða
e.t.v. óleystur enn varðandi þetta
sérstaka svæði sem ég hefí talið
ýmislegt til ágætis, það er umferð
í gegnum þetta svæði, sem er of
mikil. Vel má vera að menn þeir
sem skipulögðu háskólasvæðið og
Nessókn hafi ekki getað séð fyrir
þá þróun sem hefur átt sér stað
varðandi bílafjölda og umferðar-
þunga. Hvernig átti menn að
gruna að Háskóli íslands mundi
þurfa allt það svæði sem nú þarf
undir bílastæði stúdenta sem nám
stunda þar? Ég minnist þess að
þegar Miklabrautin var í byggingu
svona breið og dýr urðu margir
til að hneykslast. Til hvers að
grafa svo djúpt fyrir undirstöðum
götunnar? Hversvegna að hafa
fjórar akreinar á götunni? Þetta
er eins og í stórborg í útlöndum.
Það var upp úr 1960-62.
Ég hygg að ekki hafí verið
hugsað nógu vel fyrir akbrautum
fyrir allt svæðið vestan Kapla-
skjólsvegar. Þar hefur risið mikil
íbúðabyggð, Skjól og Grandar og
þar við bætist fjölmennt bæjarfé-
lag, Seltjarnamesið. Þegar komið
er inn á bæjarmörk Seltjarnamess
verða á vegi okkar öflug fyrirtæki
á Eiðistorgi með Hagkaup og svo
Bónus. Þangað og þaðan rennur
þung umferð. Umferð til og frá
Seltjarnarnesi og Skjólum hefur
runnið um Mela- og Hagasvæðið,
mikið af þeirri umferð liggur með
Ægissíðu og um íbúðahverfin. Ég
vil með þessum orðum benda á
að betur þarf að sjá fyrir umferð
að og frá Háskóla íslands, það
vita þeir sem þurfa að fara vestur
Hringbraut um klukkan átta á
morgnana. Ég spyr: Hversvegna
hefur ekki verið opnuð ökuleið frá
Hjónagörðum um gömlu Njarðar-
götu þar sem eitt sinn var starf-
rækt Tívolí? Það er mikið nauð-
synjamál. Háskólasvæðinu fylgir
ótrúlega mikil bílaumferð. Þegar
sú umferð bætist við umferð auk-
innar íbúðabyggðar vestar á nes-
inu hljóta menn að sjá að þar er
þörf á að opna fleiri æðar og greið-
færari.
OPIÐ og skemmtilegt skipulag bæjarhverfis, Hagatorg.
eftir Bjorna
Olafsson
Byggmga^rirtækí
flýju (i'á Rússlandi
Önnur verða um kyrrl, en draga úr iimsvifliim
Vín.
AUSTURRÍSK bygginga-
fyrirtæki voru fyrstu vestrænu
fyrirtækin, sem notfærðu sér
hrun járntjaldsins til þess að
tryggja sér markaði í austri. Nú
hafa erfiðleikamir í Rússlandi
komið hart niður á þessum fyrir-
tækjum og nokkur þeirra eru að
flytja starfsemi sína úr landinu.
Vegna upplausnarinnar og
vegna áhrifa mafíunnar, verður
æ erfiðara að reka fyrirtæki
þar með hagnaði,.
rjú stærstu austurrísku bygg-
ingafyrirtækin eru á förum.
Bau-Holding hyggst auka umsvif
sín í Póllandi og hinum nýju fylkj-
um Þýskalands.
Maculan er í þann veginn að
ljúka við umfangsmesta verkefni
sitt: byggingu um 4.500 íbúða
handa hermönnum úr Rauða hern-
um og fjölskyldum þeirra. Porr
hyggst fara vegna þess að lítið
er orðið um vinnufrið í Rússlandi.
Verndargjald
Fyrirtækin draga ekki dul á að
rússneska mafían sé orðin hættu-
leg. Að sögn eins byggingafyrir-
tækisins fékk það tilboð um að
eitt vinnusvæði þess yrði „vernd-
að.“ Talsmaður fyrirtækisins segir
að ekki sé lengur hægt að komast
hjá að greiða verndargjald, því að
ella sé lífi verkamannanna stefnt
í hættu og erfitt geti reynst að
ljúka verkefnum sem unnið er að.
Þó segir Thomas Winkler, upp-
lýsingafulltrúi Maculan-fyrirtækis-
ins, að fyrirtækið hafí ákveðið að
verða um kyrrt.
„Maculan hefur hingað til kom-
ist hjá því að greiða verndargjald,
því að fyrirtækið hefur starfað
fyrir herinn og ekki verið með
umsvif í stórborgum á borð við
Moskvu, St. Pétursborg og Kíev,
þar sem mafían lætur einkum að
sér kveða.“ Fyrirtækið vill ekki
fórna þeirri miklu reynslu sem það
hefur aflað sér síðan það tók til
starfa í Rússlandi 1985.
En Maculan býst einnig við því
að verulega muni draga úr umsvif-
um þess í Rússlandi á næstu árum.
Staðan gæti breyttst ef í boði verða
verkefni, sem aðilar í Vestur-Evr-
ópu greiða beint.
Þannig greiddu Þjóðvetjar til
dæmis fyrir íbúðirnar handa Rauða
hernum til þess að losna við rúss-
neska hermenn frá Þýskalandi.
Einnig væri hugsanlegt að al-
þjóðlegar tryggingar væru veittar
fyrir íjárfestingum í Rússlandi.
Horft í austur
í fyrra voru 9% allra umsvifa
Maculans í Rússlandi og tekjurnar
af þeim námu 1,4 milljörðum aust-
urrískra schillinga. Framvegis
verða þær 300-500 milljónir á ári.
Maculan beinir einnig sjónum
sínum að nýju þýsku fylkjunum í
austri. Þar hefur fyrirtækið haft
um 52% af verkefnum sínum, en
það beinir einnig athyglinni að
Ungveijalandi og Slóvaitíu - þeim
mörkuðum sem mestar vonir eru
bundnar við. Winkler leggur þó
áherslu á að fyrirtækið muni ekki
hörfa frá lýðveldum Sovétríkjanna
fyrrverandi.
„Næsti bær í Úkraínu er nær
Vín en næsti bær í Sviss,“ sagði
hann. „Við höfum eðlilegan mark-
að í austri og einnig í Rússlandi
og nágrannalöndum þess. Hingað
til hafa hráefnaskortur, birgða-
erfiðleikar og seinkanir valdið okk-
ur meiri vandkvæðum en starfsemi
mafíunnar og það mun varla
breytast á næstu árum.