Morgunblaðið - 17.09.1995, Qupperneq 40

40 SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Sérsaumuð dragt
á kr. 19.950
úr ullamaberdíni. Komdu oa veldu lit.
Vefnaðarvöruverslunin.
textil line
Faxafeni 12, s. 588 1160
Hvernig eykur þú orku þína
Lærirað vinna úr neikvæðum tilfinningum
og nota jákvæða hugsun ^'osun
Helgarnámskeið á Snæfellsnesi .Jtál‘fsþekkln9
.•Ortcuj
Gisting, fullt fæði og námskeið: 17.400 kr.
Leiöbeinandi: Bryndís Júlíusdóttir, kinesiolog.
FERÐAÞJÓNUSTA BÆNDA
símar 562 3640, 562 3643, fax 562 3644.
AUKIN
URÉTTIN
Námskeið til
aukinna ökuréttinda
hefst miðvikudaginn
20. september kl. 18
Upplýsingar í síma 567 0300
frá kl. 13 - 20 alla virka daga.
OKUSKOLINNIMJ
^arabakka 3, Mjóddinni, símj^f 0300
NISSAN-DEILDIN í HANDBOLTA
í KVÖLD KL. 20.00
KR - KA
í LAU GARDALSHÖLL
KR - ingar með Rússa,
KA með Kúbumann.
Rútuferð frá KR-húsi kl. 19.15 og frá
Höllinni strax að leik loknum að
KR-húsi (frítt í rútuna).
SjÁUMST - ÁFRAM KR!
I DAG
SKÁK
Umsjón Margeir
Pétursson
HVÍTUR leikur og vinnur
Við sáum í gær hvemig
Úkraínumaðurinn Malanjúk
(2.580) brenndi af í
fyrri atskák sinni við
landa sinn Ivantsjúk 8
(2.740) í London um
mánaðamótin. í seinni 7
skákinni tók ekki
betra við: Malanjúk *
var með hvítt og átti s
leik: Skákin fékk
óvæntan endi:26. <
Rxg6?? - Rxe3 27.
Hxe3 - Df6 28. 3
Rge5?? (Leikur sig 2
beint í mát. 28. Re7+
var þvingað) 28. - ’
Dxf2+ og hvítur gaf
því mátið blasir við. í
staðinn fyrir þessi ósköp átti
hvítur örugga vinningsleið:
26. Rg4! - Rxe3 27. Hxe3
og svartur tapar drottning-
unni, því 27. - Df5 er auðvit-
að svarað með hjónagafflin-
um 28. Rh6+.
Það er mikið í gangi í
skákheiminum um þessar
mundir. Hér heima er Frið-
riksmótinu nýlokið en fram-
kvæmd þess tókst langt
framar vonum._ Undanrásir á
atskákmóti íslands fara
fram í vikunni og Haustmót
Taflfélags Reykjavíkur hefst
næsta sunnudag. íjölmarga
áhorfendur á Friðriksmótinu
er vafalaust farið að klæja í
fmgurna eftir að fá að tefla
sjáifir og geta ekki kvartað
undan skorti á verðugum
verkefnum.
ORÐABÓKIN
Ausandi
Frá því var sagt fyrir
nokkru í morgunfréttum
Ríkissjónvarpsins kl.
átta, þegar forseti okkar
var á ferð í Kína, að
hann hefði daginn áður
lent í ausandi rigningu.
Ég hnaut um þetta lo.
ausandi, enda hafði mér
verið bent á það í skóla
sem dönskuslettu og
með öllu óþarfa í mál-
inu. í dönsku er talað
um osende regn, og það-
an mun orðið ausandi
komið í móðurmál okk-
ar. Hálftíma síðar var
svo fréttin endurtekin í
RÚV, en þá talaði þulur
um úrhellisrigningu.
Svo var aftur sagt frá
þessu kl. níu eða tíu, og
þá var ausandi rigning
aftur komin í fréttina.
Um kvöldið var síðan
minnzt á þessa óhemju-
rigningu í Kína, og þá
var talað um úrhellis-
rigning
rigningu. Ljóst virðist
af þessu, að sá fréttá-
maður, sem fyrst skrif-
aði fréttina, hafi talað
um ausandi rigningu, en
þulur kl. hálfníu vænt-
anlega breytt þessu í
úrhellisrigningu. Hér vil
ég nota tækifærið og
vara við því að tala um
ausandi rigningu, enda
höfum við mörg önnur
orð, sem lýsa ágætlega
þessu fyrirbæri í veðr-
áttunni. Segja má, að
þar verði no. úrhelli efst
á blaði um mjög mikla
rigningu og svo sam-
setningin úrhellisrign-
ing um hið sama, en hún
kom einmitt fram í frétt-
inni. Þá má minna á
heilirigningu 0g helli-
skúr, og steypiregn og
steypiskúr. Nokkur blæ-
munur er samt á þessum
orðum.
J.A.J.
VELVAKANDI
Svarar í síma 569 1100 frá 10-12 og 14-16
frá mánudegi til föstudags
Slæm þjónusta
EINAR Þórðarson
hringdi og vildi lýsa
óánægju sinni yfir frí-
merkjaþjónustunni , hjá
Pósti og síma. Hann þarf
stundum að kaupa
frímerki og hefur núna
tvisvar sinnum m.eð
stuttu millibili lent í því
að ekki séu til algeng-
ustu gerðir frímerkja,
þ.e. 30 kr. og 40 kr.
frímerki. í þessum
tilfellum þarf þá að
kaupa tvö frímerki í stað
eins og fínnst honum
þetta vera ófullnægjandi
þjónusta og undarlegt að
ekki sé hægt að hafa
þessi mál í lagi.
Villandi
upplýsingar
á mjólkur-
fernunum
INGIBJÖRG Elín Sigur-
bjömsdóttir hringdi og
vildi lýsa undrun sinni á
því sem birt er aftan á
mjólkurfernum. Til
dæmis stendur á nýlegri
mjólkurfernu skýring á
orðinu örverpi. Þar er
orðið skýrt svo að átt sé
við síðasta barn í fjöl-
skyldu — þykir Ingi-
björgu þetta ekki nógu
nákvæm iýsing og vil-
landi þar að auki. I orða-
bók Blöndals segir:
„Eggert Ólafsson segir,
að þá fuglar eru afgaml-
ir, verpi þeir seinast dá-
litlu eggi, sem eiginlega
kallast örverpi . . Af
þessu má sjá að ekki er
skýringin nákvæm á létt-
mjólkurfernunni. Annað
dæmi er þegar skrifað
var aftan á mjólkurfernu
„hafðu góða helgi“ og
bent á að betra væri að
segja’ „njóttu helgarinn-
ar“. Þetta þykir Ingi-
björgu ekki góð íslenska
og bæti aðeins gráu ofan
á svart því rétt sé að
segja „góða helgi“. Ef
þetta framtak er til að
örva máltilfinningu
barna og unglinga þá er
eins gott að rétt sé með
farið. Eru þetta íslensku-
fræðingar eða málfræð-
ingar sem sjá um þessi
skrif?
HÖGNIHKEKKVÍSI
Víkveiji skrifar...
GÍFURLEGT harðindaskeið
gekk yfír land og þjóð um
miðja 18. öldina. Harðindin voru
af ýmsum toga, m.a. veðurfarsleg-
um. Skaftáreldar (1783) kórónuðu
hörmungarnar. Níu þúsund manns,
tæplega fimmtungur þjóðarinnar á
þeirri tíð, féllu á árunum 1783-
1785.
Hundrað árum síðar var veðurfar
enn og aftur sérdeilis kalt í land-
inu. Tvo síðustu áratugi 19. aldar
fluttust 10-15.000 manns úr landi
til Ameríku. Það var hátt hlutfall
þjóðarinnar á þeim tíma, þegar
landsmenn voru innan við 50.000
talsins. Trúlega býr fleira fólk af
íslenzku bergi brotið í Ameríku en
heima á Fróni!
Víkveiji rifjar þessa sagnfræði
upp í tilefni fjölmiðlafárs um land-
flótta annó 1995, aðallega til Dan-
merkur, Noregs og Svíþjóðar.
Raunar hafa 10-15 þúsund Islend-
ingar verið við nám og vinnu að
meðaltali í Skandinavíu síðustu ára-
tugina. En það er önnur saga.
xxx
IFORY STU GREIN Frjálsrar
verzlunar segir m.a.: „Á fyrstu
átta mánuðum ársins hafa hvorki
fleiri né færri en 1.658 íslendingar
flutt úr landi, en sú tala svarar til
allrar íbúatölu meðalstórra kaupt-
úna í landinu."
Ástæður? Að hluta til atvinnu-
leysi (sem raunar er meira annars
staðar á Norðurlöndum en hér).
Magnús Hreggviðsson, höfundur
greinarinnar í Fijálsri verzlun, ger-'
ir því og skóna, að hár framfærslu-
kostnaður og háir skattar, einkum
jaðarskattar, hreki fólk af skerinu.
Tekjutengingaráráttan, nýr „tízku-
sjúkdómur“ íslenzkra stjórnmála-
manna, veldur því m.a., að ungt
Ijolskyldufólk, sem þarf að vinna
mikið til að standa undir háum
framfærslukostnaði, ítem hús-
næðis- og námsskuldum, uppsker
umtalsverða skerðingu, jafnvel nið-
urfellingu, ýmiss konar almanna-
bóta. Eftir því sem það vinnur
meira, sýnir meiri sjálfsbjargarvið-
leitni, hlýtur það meiri og meiri
bótaskerðingarrefsingu!
Niðurstaða: Atgervisflótti. Far
vel Frón! Og gúrkufjölmiðlarnir
standa á öndinni, einn ganginn enn.
xxx
LANDSFEÐUR mata krókinn
þessa dagana, ef marka má
fjölmiðla. Mikið vill meira. Og hvað
höfðingjamir hafast að, hinir ætla
sér leyfist það. Færri velta vöngum
yfir hvernig hægt sé að stækka þá
margfrægu þjóðarköku, sem til
skiptanna er hveiju sinni.
Áuðlind sjávar er fullnýtt, ef
ekki ofnýtt. Búvörur hlaðast upp í
kjötfjöll og skerða kökuna fremur
en stækka. Eftir stendur óbeizluð
orkan í jarðvarma og fallvötnum. -
Orkufrekur iðnaður? Þangað má
trúlega sækja umtalsverða kökus-
tækkun, ef okkur tekst að leggja
snörur fyrir erlent áhættufjármagn.
Raforka um sæstreng? Minnir dulít-
ið á útflutning óunnins hráefis. Og
spurning er, hvort markaðsverð
ytra risi undir fjalldýrum flutnings-
kostnaði. Skoðunarvert samt.
Fleira kemur til. Ferðaiðnaður
lofar góðu. Hugvit á tölvuöld geym-
ir og marga matarholuna. En lykill-
inn að gæfudyrum framtíðarinnar
er aðeins einn: menntun, meiri
menntun. Menntun, þekking, rann-
sóknir, þróun!
xxx
ER EKKI tímabært fyrir ASÍ,
BSRB, VSÍ og aðrar skamm-
stafanir að reikna út fáein framtíð-
ardæmi? Hvað ber sjávarútvegurinn
mörg störf og hve há laun næstu
10-20 árin? Hvað bera ferðaþjón-
ustan, landbúnaðurinn, iðnaðurinn,
orkubúskapurinn, verzlunin. skat-
tekjur ríkissjóðs o.sv.fv. mörg störf-
og há laun? Lífskjör verða nefnilega
ekki til við samningaborð karphúsa,
heldur í atvinnulífinu.
Og er ekki kominn tími til að
starfsstéttir og landsfeður hæstvirt-
ir leiti svara við spurningunni, hvað
getum við gert fyrir íslenzkt samfé-
lag? í stað síbyljunnar í þjóðarsál-
inni, hvað getur samfélagið gert
fyrir okkur?