Morgunblaðið - 31.03.1996, Side 10

10 B SUNNUDAGUR 31. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
EFTIR því sem danstónlistinni hefur vaxið fiskur um hi-ygg
hefur Qölgað ungum mönnum sem heita ekki lengur hefð-
bundnum íslenskum nöfnum heldur allir DJ eitthvað og
þá upp á ensku: dídjei. Þetta sérkennilega fornafn er og
fengið úr ensku og nær yfir þá sem eru plötusnúðar,
þ.e. sjá um að halda stuðinu gangandi á dansiböllum með
því að stjóma plötuspilara. Ekki er staifið reyndar svo
einfalt, því góður plötusnúður, eða DJ, fiéttar saman lög-
um, eykur hi’aða þeiira og hægir á eftir þörfum, skýtur
inn áhrifshljóðum, aukatakti eða hveiju því sem verða
má til þess að magna stuð á staðnum og segja má að
þeir bestu í þessari grein séu í raun tónlistarmenn og
lagasmiðir þótt þeir séu jafnan að vinna með verk annarra.
Fyrir skemmstu var hér á landi fríður flokkur breskra
plötusnúða og annarra tónlistarmanna á vegum verslunar-
innar Hljómalindar. Innan um kraðak af DJ-um og hvað-
eina mátti svo sjá eitt alíslenskt nafn, PS Daði, en PS
er vitanlega skammstöfun á plötusnúð. Daði er aðeins
fimmtán ára gamall, heitir Daði Jörgensson og segist
hafa valið sér heitið PS Daði í stað DJ Daði, meðal ann-
ars vegna þess að hann vildi að fólk tæki frekar eftir
honum og svo var hann orðinn leiður á enskunni. „Ég
Útgerðin kostar sitt
Það kostar sitt að vei'a plötusnúður, því plötuspilaram-
ir sem þari', „það þýðir ekkert að vera með aðra spilara
en Technics 1200/1210“, segir Daði ákveðinn, em segul-
drifnir og kosta um 70.000 kr. stykkið. Daði segir að til
starfans þurfí tvo spilara hið minnsta, en sumir hafi þijá
eða jafnvel fleiri. „Það gefur meiri möguleika á að skjóta
inn töktum eða röddum að hafa fleiri en tvo plötuspil-
ara,“ segir hann, en sá háttur er á að plötusnúðurinn
situr um að komast inn í lag, að finna takt í lagi á plötu-
spilara A sem fellur saman við lag á spilara B. „Það
skiptir eðlilega máli að hitta á rétta taktinn," segir hann,
„en það þarf líka að láta hljóminn passa saman og stefnu
lagsins." Hann segir að algengt sé að menn skjóti inn í
lög sem krydd og til að undirstrika taktinn eða hljóma-
ganginn brotum úr einhveiju allt öðm.
Þegar búið er að kaupa spilarana þarf að kaupa sér
tæki til að leiða rásirnar saman og „krossfeida“ sem
Daði kallar mixer, og það kostar 20—30.000 kr. til viðbót-
ar. Sérstakar hljóðdósir í spilarann með nálum sem slípað-
ar em til að hægt sé að láta spilarann snúast jafnt áfram
Morgunblaðið/Kristinn
gæti líka kallað mig PS DJ eða DJ DJ,“ segir hann og
hlær og vísar í upphafsstafi sína.
Daði segir að mikið hafi verið um tó'nlist á heimili hans
í uppvextinum, en stjúpi hans, sem vann í plötuverslun-
um á árum áður, er mikill djassáhugamaður. Hann seg-
ir þó að það hafi ekki kveikt svo áhuga hans á tónlist,
hann hafi að vísu hlustað á hina og þessa poppara sem
barn en það hafi kveikt í honum að vinna sem liðlétting-
ur í plötusölu með Kristni Sæmundssyni, Kidda í Hljóma-
iind.
Vendipunktur í Kolaportinu
„Þeir
sem ekki
eru
allsgáðir
eru ekki
með.“
„Kiddi leigði hjá pabba á Grenimelnum og ég kynnt-
ist honum þá,“ segir Daði. „Hann var þá að fara af
stað með plötubás í Kolaportinu um helgar og vantaði
aðstoðarmann. Kiddi var óþreytandi að benda mér á
hina og þessa tónlistarmenn," segir Daði, en svo vel
gekk Kolaportssalan hjá þeim Kidda að verslunin Hljóma-
lind varð til og hóf einnig að flytja inn tónlistarmenn.
Daði segir að tónleikar á vegum Hljómalindar hafi ein-
mitt verið vendipunkturinn.
„Kiddi bauð mér eitt sinn á tónleika sem haldnir voru
í Kolaportinu með bresku hljómsveitinni St. Etienne. Þar
sá ég plötusnúð að verki í fyrsta sinn og vissi um leið
að þetta var það sem ég vildi gera, enda hafði ég aldr-
ei filað þiðina á milli laga; ég vildi hafa þetta allt í sam-
hengi. Ég linnti ekki látum fyrr en ég var búin að kaupa
mér tvo plötuspilara og farinn að æfa mig heima.“ Hann
segir að hvað hafi rekið annað og smám sarnan hafi
hann komist upp á það að spila á böllum svona rétt til
að afla fjár til að geta fylgst með og keypt nýjar og
nýjar piötur.
„Fyrst og fremst hef ég mjög gaman af að spila
skemmtilega tónlist og tek því ekki alltaf peninga fyrir
að spila,“ segir Daði, en bætir við að þeir peningar sem
hann fái þó fyrir að spila geri honum kleift að standa
í þessu. Sérhæfingar er þörf meðal plötusnúða eins og
í flestu öðru og Daði segist sérhæfa sig í breakbeats.
„Ég spila blöndu af techno triphopi og jungle. Það eru
svo margir plötusnúðar sem eru að spila house að sam-
keppnin ræður nokkru en ég hef líka meira gaman að
harðari. tóalÍBt,..house:er. eiginlega poppmúsík."
sem afturábak og kosta 8—10.000 kr. stykkið og góð
heymartól 6—8.000 kr. Ekki er þá allt talið því mikill
peningur liggur í því að kaupa sér plötur. „Þeir sem fylgj-
ast best með þurfa að kaupa sér 20—30 plötur á mánuði
eða jafnvel meira á 900—1.000 kr. stykkið." segir Daði,
en hann segist kaupa sér 10—15 plötur á mánuði og eigi
núna um 500 eintök. „Kiddi í Hljómalind hefur verið mér
mjög hjálplegur og hjá honum fæ ég oft kynningareintök
og góðan afslátt. Skemmtilegast er þegar ég kemst yfir
eitthvað sem enginn annar á, kannski kynningareintak
af einhveiju sem ekki er komið á almennan markað,"
segir Daði og brosir yfír tilhugsuninni.
Þrátt fyrir geisladiskavæðingu vinna plötusnúðar ein-
ungis með vínylplötur og Daði sér ekki að það eigi eftir
að breytast í náinni framtíð. „Það er líka svo allt annað
að vera með vínylplötu í höndunum, hitt er svo óekta."
Hann segir að auðvelt sé að verða sér út um nýjustu
vínylplötumar hér á landi, þær berist hingað hratt og vel
til Hljómalindar og Þrumunnar og ný vínylverslun hafí
verið opnuð í síðustu viku, Elf Records.
Sumum finnst það ekki merkileg iðja að setja plötur
á fóninn en Daði er ekki í vafa um að þetta sé ekki
minni sköpun en flest annað. „Það er mikið mál að verða
góður plötusnúður og tekur langan tíma að læra. Þetta
er list,“ segir hann ákveðinn og bætir við að plötsnúðar
semji oft tónlistarbúta til að bæta inn í og skeyta sam-
an lögum. „Góður plötusnúður er alltaf að leita að ein-
hveiju nýju til að spila eða nota sem innskot eða skraut
og hann hlustar á alla tónlist. Þeir em auðvitað til sem
spila bara það allra nýjasta, en ég verð líka að líta til
þess að ég get ekki keypt allt það nýjasta og verð því
að vera duglegur við að leita að nýjum hugmyndum.
Þegar ég er að vinna er ég að breyta lögum oft mjög
mikið og gera út eitthvað nýtt, ég er að skapa.“ Til
viðbótar við það segir Daði að hann sé að fikta við laga-
smíðar með nokkrum kunningjum, semja techno. „Það
er þó ekki nema til gamans, það kostar svo mikið að
koma sér af stað í því.“
Daði segist velja lög mjög eftir því hvað sé í gangi á
dansgólfinu, hann byijar á að leika tónlistarstefnurnar
þijár sem hann hefur sérhæft sig í og síðan ræðst fram-
haldið af því hvemig gestir taki hverri tónlistarstefnu:
„Mér finnst mjög gaman að vinna mig upp í taktinn,
setja síðan allt á fullt og fara síðan niður með liðið aft-
ur. Svo má alltaf stighækka, getja takinn inn og taka
aftur út til skiptis, margfalda trommurnar og þegar all-
ir eru farnir að hoppa er garnan."
Orðskýringar
í takt við sífellt meiri grósku í danstónlistinni fjölgar
tónlistarheitum og þeir sem ekki fylgjast með verða
snemma utanveltu í jungle, triphop, bass ’n drum, acid
jazz, fönk, house, handbag, techno og hardcore. Daði
tekur því vel að reyna að skýra hugtökin, en tekur fram
að hans skýring sé ekki sú eina rétta og oft sé smekks-
atriði til hvaða tónlistarstefnu eigi að telja eitthvert lag:
„Triphop er margbreytilegir taktar sem raðað er upp
á mismunandi vegu með ólíkum hljómum. Triphop er
yfírleitt hægfara með electrohljóðum og oft getur hljóm-
urinn verið hvellur og harður þó takturinn sé hægur.
Það er mikill djassblær á triphopi.
Acid jazz og triphop eiga mikið sameiginlegt, en sjald-
an er sungið í acid jazz og einleikskaflar hljóðfæra, til
að mynda saxófóns, eru oft fyrirferðarmiklir. Þessar
tónlistarstefnur geta skarast svo að erfítt getur verið
að meta hvort lag sé triphop eða acid jazz.
Jungle er samansafn af mjög mörgum töktum, en það
sem fólk tekur kannski fyrst eftir er þessi rosalega hraði
taktur, sem getur samt verið afslappandi. Það er yfir-
leitt keyrt á takti sem er 160 slög á mínútu en í sama
laginu er líka taktur sem er í kringum 80 slög, reggí-
taktur. í junglelögum eiga menn líka til að hægja á
laginu og setja inn triphoptakt. Sumir gera það líka að
spila 33 snúninga triphopplötu á 45 snúningum og þá
ertu kominn með jungle. Það er mest að gerast í jungle
í dag og það er að vinna sig upp.
House er létt danstónlist, minnir stundum á diskó sem
allir kannast við, en það er minna fönk í house. Oft eru
söngkonur í houselögum með ljúfar raddir til að undir-
strika fegurðina í laginu, í house er ekkert ljótt eða
slæmt.
Techno er mjög hörð danstónlist, ekki eins fjölhæf
og triphop. Yfirleitt er sami takturinn út í gegn, kannski
í danstónlistinni hefur orðið til
ný stétt tónlistarmanna, plötu-
snúða, sem vinna með verk ann-
arra, sníða þau til og breyta eftir
því sem dansgólfíð krefst. Flestir
kalla þeir sig DJ eitthvað en
Ami Matthíasson hafði tal af
plötusnúðnum PS Daða, sem seg-
ir það list að vera plötusnúður.
undirstrikaður með einhveijum þéttari takti. Mikið um
electrohljóð og raddir eru harðari, jafnvel illkvitnislegar
og oft notaðar til að undistrika ljótleika eða til að lemja
fólk áfram í dansinum.
Ambient er bara hljómarnir, rólegir og mjög hægur
og djúpur taktur sem bergmálar jafnvel."
Fjölmargar hljómsveitir hafa notið vinsælda undanfar-
in misseri sem leita á dansmið, til að mynda 2 Unlim-
ited og Culture Beat, en Daði gefur ekki mikið fyrir þá
tónlist, „það er bara evrópopp", segir hann og vill ekki
ræða það frekar.
Dóp og dans
Það má segja að danstónlist og hiphopp hafi tekist
það sem grungerokki og þungarokki tókst ekki, að skilja
á milli foreldra og barna í tónlistinni. Kynslóðir sem ól-
ust upp við rokkið og þurftu jafnvel að takast á við for-
eldra sína sem skildu ekkert nema Hauk og Ragga
Bjarna, standa nú í stappi við börnin sem eru að leika
þungt rapp eða geggjað jungle sem eldri en þrítugir
skilja almennt ekki. Daði segist hafa orðið var við for-
dóma í garð danstónlistar en hann tekur því létt; „það
er ekkert við því að gera, þetta endurtekur sig aftur og
aftur.“
Hluti af fordómum gegnvart danstónlist er að spyrða
saman dans og dóp, sem átti reyndar nokkra stoð í upp-
hafi danstónlistarbylgjunnar á Bretlandi. Daði segist
vera algjörlega óreyndur í slíkum málum og taki kannski
síður eftir því fyrir vikið, „en ég hef það á tilfinning-
unni að þetta sé að minnka mikið,“ segir hann. „Ég sé
ekki eins mikið af furðulegu fólki að dansa og var til
dæmis fyrir ári. Vonandi er þetta að ganga yfír. Þegar
breski plötusnúðurinn Tony Sapiano kom hingað í vetur
var ég að spjalla við hann um þetta og hann sagði að
í Bretlandi væri orðið hallærislegt að vera í dópinu. Þeir
sem ekki væri allsgáðir væru ekki með.“
Daði á önnur áhugamál en tónlistina, segist hafa mik-
ið gaman af landafræði, en hann er líka í knattspyrnu,
æfír með KR. Hann segir að skólinn sé fyrirferðarmest-
ur, 50%, tónlistin 30% og knattspyrnan sé 20%, en eftir
smá umhugsun bætir hann við að ekki megi gleyma
kærustunni, hún eigi líka sinn skerfí