Morgunblaðið - 05.06.1996, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1996
FRÉTTIR
4
MORGUNBLAÐIÐ
Málefni fatlaðra rædd á Alþingi
Ekkí áætlað
að beita flötum
niðurskurði
Morgunblaðið/Sverrir
Bibbi-di-babbi-di-bú
STARFANDI félagsmálaráðherra,
Guðmundur Bjarnason, lýsti því yfir
í utandagskrárumræðu um málefni
fatlaðra á Alþingi í gær að fiatur
niðurskurður á framlögum til með-
ferðarstofnana fyrir fatlaða væri
ekki fyrirhugaður við undirbúning
fjárlaga næsta árs og leitast yrði
við að tryggja þessum stofnunum
nægilegt fjármagn til að halda nauð-
synlegum rekstri gangandi. Ýmsir
þingmenn stjórnarandstöðunnar
gagnrýndu ríkisstjórnina fyrir hafa
engin úrræði til að tryggja fötluðum
meðferð og aðstöðu við hæfi og töldu
ófremdarástand ríkja vegna rekstr-
arvanda meðferðarstofnana.
Óttast frekari niðurskurð
Rannveig Guðmundsdóttir, Al-
þýðuflokki, hóf utandagskrárum-
ræðuna og sagðist óttast frekari
niðurskurð til þessa málaflokks.
Raunar sagði hún að ef flötum nið-
urskurði yrði beitt til að ná hagræð-
ingu í rekstri samkvæmt tiimælum
stjómvalda þýddi það endalok
margra meðferðarstofnana. Lýsti
hún vonbrigðum með það að félags-
málaráðherra, Páll Pétursson, hafi
ekki séð sér fært að vera viðstaddur
umræðuna heldur hlaupið frá óþægi-
legri umræðu.
Rannveig rakti nokkur dæmi því
til stuðnings að mikillar óvissu gæti
í stefnu stjórnvalda í málefnum fatl-
aðra. Vegna lágra fjárframlaga
stæðu nokkrar meðferðarstofnanir
frammi fyrir því að takmarka þjón-
ustu verulega eða loka. Þessi óvissa
væri ekki síst óþolandi fyrir aðstand-
endur. Hún minnti á að aðeins í
Reykjavík biðu rúmlega 200 manns
eftir að komast að á meðferðarstofn-
un.
Guðmundur Bjarnason viður-
kenndi að minna yrði úr umræðu
um þessi mál vegna fjarveru félags-
málaráðherra en vísaði jafnframt á
bug að hann hefði hlaupist frá
óþægilegri skyldu. Hann sagði að
ekki ríkti ágreiningur um að tryggja
meðferðarkosti fyrir þennan samfé-
lagshóp. Jafnframt yrði þó að gæta
aðhalds í rekstri í samræmi við þá
meginstefnu stjórnvalda að ná halla-
lausum fjárlögum. Hann sagði enn-
fremur að unnið væri að því að stytta
biðlista og meðal annars yrðu tvö
ný sambýli opnuð í ár í því skyni.
Tilmæli ekki fyrirmæli
Jón Kristjánsson, formaður fjár-
laganefndar, sagði að jafnvel þótt
forstöðumenn stofnana hefðu fengið
tilmæli um að reyna draga saman
rekstrarkostnað væri ekki þar með
sagt að sú verði raunin í stofnunum
sem fást við málefni fatlaðra. Hann
sagði að í fjárlaganefnd ríkti skiln-
ingur á rekstrarvanda meðferðar-
stofnana og reynt yrði eftir fremsta
megni að koma í veg fyrir lokun
þeirra.
Kristín Halldórsdóttir, Samtökum
um kvennalista, sagði ljóst að allar
aðgerðir ráðherra í málefnum fatl-
aðra, s.s. varðandi niðurskurð til
meðferðarstofnana, væru ekki hugs-
aðar til enda. Á síðustu mánuðum
hefði framtíð og hlutverk ýmissa
meðferðarheimila verið í uppnámi
og vinnubrögð ráðherra væri til
vansa. í grófum dráttum snerist
ákvörðunarferlið í hringi. Fyrst
lækki ráðherra framlög, þá takmarki
forstöðumenn þjónustu eða loki
heimilum, síðan mótmæli aðstand-
endur og að síðustu lýsi ráðherra
því yfir að aldrei hafi staðið til að
loka né takmarka þjónustu, lofi úr-
bótum og fái fyrir vikið blómvönd
frá aðstandendum.
Ríkisstjórn gefi þingi skýrslu
Ásta B. Þorsteinsdóttir, Alþýðu-
flokki, minnti á að fý'órði hver íslend-
ingur þyi-fti að takast á við fötlun,
ýmist eigin fötlun eða nákomins
ættingja. Hún sagði að fatlaðir ættu
sér tæpast málsvara í ríkisstjórn
miðað við það hvernig stjórnvöld
héldu á málum. Ásta skoraði á ríkis-
stjórnina að gefa Alþingi skýrslu um
málefni fatlaðra sem lögð yrði fram
eigi síðar en í haust.
Jóhanna Sigurðardóttir, Þjóð-
vaka, sagði að samstaða þingmanna
um að standa vörð um hag fatlaðra
hefði brostið með því m.a. að tekjur
framkvæmdasjóðs fatlaðra hefðu
verið skertar og hluti þeirra látinn
standa straum af kostnaði við rekst-
ur meðferðarstofnana.
BRÚÐUBÍLLINN frumsýndi
leikritið Bibbi-di-babbi-di-bú í
Hallargarðinum við Fríkirkjuveg
SJÓMANNAFÉLAG Reykjavíkur
sendi í gær Ögurvík hf. og Granda
hf. bréf þar sem farið er fram á
greiðslu sektar vegna þess að skip
útgerðanna, Freri, Vigri og Þerney,
voru við veiðar á sjómannadaginn.
Jónas Garðarsson, formaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, sagði að
farið væri fram á um 300 þúsund
krónur á hvert skip í sekt. „Ég á
nú von á að þeir hafni því en þá fer
þetta bara í mál,“ sagði hann,
I kjarasamningum sjómanna eru
ákvæði um frí á sjómannadag með
tilvísun til laga um sjómannadag. í
lögunum segir í 1. grein að fyrsti
sunnudagur í júní skuli vera almenn-
í gær. Fjöldi leikskólabarna
fylgdist með og lifði hópurinn sig
mjög inn í atburðarásina.
ur frídagur sjómanna með þeim und-
antekningum sem um getur í lögun-
um, en beri hvítasunnudag upp á
fyrsta sunnudag í júní skuli sjó-
mannadagur haldinn næsta sunnu-
dag á eftir. í 5. grein laganna segir
að „öll fiskiskip skuli liggja í höfn
á sjómannadag og hafa komið til
hafnar eigi síðar en kl. 12 á laugar-
degi fyrir sjómannadag og láta ekki
úr höfn fyrr en kl. 12 á hádegi
næsta mánudag. Skipveijar skuli
ekki vera skyldaðir til vinnu við skip-
ið eftir kl. 12 á laugardegi fyrir sjó-
mannadag nema öryggi þess sé í
hættu.“
6. grein laganna er svohljóðandi:
Tvískött-
un milli Is-
lands og
Kina hætt
FRIÐRIK Sophusson, Ijármálaráð-
herra, undirritaði samning um afnám
tvísköttunar milli íslands og Kína í
Kína á mánudag. Hann hefur orðið
var við mikinn áhuga kínverskra
stjórnvalda á þátttöku íslenskra fyr-
irtækja í Kína, s.s. á sviði nýtingar
jarðhita, fiskvinnslu og umhverfis-
vænni tækni, að því er fram kemur
í frétt frá íjármálaráðuneytinu. Stað-
festur hefur verið áhugi Kínveija á
áframhaldandi athugun á hag-
kvæmni þess að reisa álver á íslandi.
Liu Zhaongli, fjármálaráðherra
Kína, bauð Friðriki að sækja hann
heim til að undirrita samninginn um
afnám tvísköttunar milli landanna.
Samningur kínverskra og íslenskra
stjórnvalda um skiptingu á skatt-
lagningu fyrirtækja og einstaklinga,
sem starfa í löndunum, er sá fyrsti
sem íslensk stjórnvöld gera utan
Evrópu og Norður-Ameríku. ísland
hefur til þessa gert 19 samninga við
önnur ríki, en Kína hefur gert 50
slíka samninga.
Auðveldara að hasla sér völl
Samningar sem þessir auðvelda
fyrirtækjum að hasla sér völl erlend-
is, að því er fram kemur í fréttinni
frá_ ijármálaráðuneytinu.
í heimsókninni á Friðrik fundi með
seðlabankastjóra Kína, viðskiptaráð-
herra og orkumálaráðherra auk ann-
arra ráðamanna.
„Ákvæði 1. málsgreinar eru frávíkj-
anleg ef um er að ræða skip sem
ætlað er að sigla með afla sinn á
erlendan markað, enda sé skipshöfn
kunn sú fyrirætlan áður en veiðiferð
hefst. Einnig má víkja frá ákvæðum
1. mgr. ef mikilvægir hagsmunir eru
í húfi og samkomulag tekst þar um
milli útgerðar og skipshafnar."
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu í gær telur Gísli Jón Her-
mannsson hjá Ögurvík hf., sem ger-
ir út Frera og Vigra, að engin lög
hefðu verið brotin þar sem áhöfn
Vigra hefði skrifað undir samkomu-
lag um veiðarnar og ekki væri ólík-
legt að Vigri sigldi með aflann.
Veiðar þriggja skipa á sjómannadaginn
Sektargreiðslu krafist
Utandagskrárumræða á Alþingi um fjárhagsstöðu og sumarlokanir sjúkrastofnana
Deilt um áhrif
sumarlokana
HARÐAR deilur spunnust um sumarlokanir
sjúkrastofnana og ijárhagsstöðu þeirra í
umræðum utan dagskrár á Alþingi í gær.
Fulltrúar ríkisstjórnar og stjórnarandstöðu
vísuðu hvorir tveggju í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um áhrif sumarlokana máli sínu til
stuðnings. Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra benti á að Ríkisendurskoðun teldi
sumarlokanir ekki hafa teljandi áhrif á starf-
semi spítalanna og fullyrti að sumarlokanir
væru óhjákvæmilegar, m.a. vegna sumar-
leyfa og viðhaldsframkvæmda. Stjórnarand-
staðan efaðist á hinn bóginn stórlega um að
lokanirnar skiluðu sparnaði eins og stefnt
væri að og vísuðu í því efni í niðurstöður
Ríkisendurskoðunar.
Ekki má loka augunum
Ásta B. Þorsteinsdóttir, Alþýðuflokki, hóf
umræðuna og lýsti þungum áhyggjum yfir
því ófremdarástandi sem þegar hefði mynd-
ast á sjúkrahúsum í Reykjavík vegna lokana
deilda. Hún sagði að lokuðum legudögum
hefði fjölgað hratt á síðustu árum. Sérstakar
áhyggjur hefði hún af lokunum geðdeilda en
hún fullyrti að fjöldi lokaðra legudaga, miðað
við heildarfjölda legudaga, hefði tífaldast frá
árinu 1991. Ásta krafði heilbrigðisráðherra
svara um fjárhagsvanda sjúkrahúsanna og
hvernig hún hygðist mæta þeim vanda.
Kristín Halldórsdóttir, Samtökum um
kvennalista, sagði sumarlokanir ekki vera
sparnaðaraðgerðir. Nú orðið væri jafnvel gert
ráð fyrir þeim í rekstraráætlunum. Hún vakti
athygli á að við lokanir deilda færðist umönn-
un sjúklinga á herðar heimilanna með tilheyr-
andi fyrirhöfn og kostnaði. Hún taldi nauðsyn-
legt að meta áhrif allra aðgerða sem grípa
þyrfti til vegna niðurskurðar. Ekki mætti loka
augunum um leið og deildunum er lokað.
Villandi umræða
Ingibjörg Pálmadóttir sagði niðurstöður
skýrslu Ríkisendurskoðunar staðfesta að
sumarlokanir sjúkrahúsanna hefðu ekki telj-
andi afleiðingar fyrir starfsemi sjúkrahús-
anna. Óljóst væri hvort endurinnlögnum fjölgi
vegna sumarlokana og aðrir biðlistar en
vegna hjartaþræðinga hafi ekki lengst. Hún
fullyrti að aukins álags á stofnanirnar verði
þannig ekki vart vegna sumarlokana. Þvert
á móti sé um eðlilegan samdrátt á starfsemi
sjúkrastofnana á sumrin að ræða.
Ráðherra upplýsti Alþingi að lokanir
deilda, þ. á m. geðdeilda, væru minni en í
fyrra. í svari við spurningu Ástu sagði hún
að sjúkrahúsin í Reykjavík þyrftu um 400
milljónum króna til að ná endum saman.
Eina leiðin til að leysa fjárhagsvanda þeirra
væri að ná fram skipulagsbreytingum en um
það væru fjölmargir fagaðilar sammála sem
ráðuneytið hefði leitað til.
Jón Kristjánsson, formaður fjárlaganefnd-
ar, kvað umræðuna að mörgu leyti villandi
vegna þess að í málflutningi stjórnarandstöðu
væri ekki greint á milli ólíkra orsaka lokana.
Þær geti verið vegna sumarleyfa, viðhalds-
framkvæmda en vissulega einnig vegna
ónógra fjárframlaga.
Heilbrigðisráðherra sagði ennfremur það
hafa komið á óvart hvernig stjórnarandstað-
an hefði reynt að hindra framgang frum-
varps um heilbrigðisþjónustu sem boðaði
úrbætur í þessum málum, m.a. með naúðsyn-
legum skipulagsbreytingum og aukinni sam-
vinnu sjúkrastofnana. Kvaðst ráðherra lýsa
allri ábyrgð á hendur stjórnarandstöðunni
legðist hún gegn sjálfsögðum skipulags-
breytingum.
Margir þingmenn stjórnarandstöðunnar
brugðust ókvæða við þessum ummælum og
sögðu málflutning ráðherra óveijandi. Kristín
Ástgeirsdóttir vísaði því á bug að stjórnar-
andstaðan hefði stöðvað framgang stjórnar-
frumvarpsins. Kristín sagði að frumvarpið
hefði verið lagt mjög seint fram og stjórnar-
andstöðu aðeins bent á það, í viðræðum for-
manna þingflokka og þingforseta um þing-
lok, að gera þyrfti ráð fyrir góðum tíma í
umræður um svo efnismikið og mikilvægt
mál er varðaði framtíð heilbrigðisþjónustunn-
ar.