Morgunblaðið - 05.06.1996, Qupperneq 16

MORGUNBLAPID
16 MtÐVlkubAGbR 5. Júííí;i996
VIÐSKIPTI
ERLENT
Smáþjóðir sam-
keppnis hæfari
en stóru ríkin
Bandaríkjamenn hóta að setja viðskiptabann á Serba
Kosningum í Bosníu
verði ekki frestað
Genf. Reuter.
HAGKVÆMAST er að stunda
erlend viðskipti í þremur smáríkj-
um — Singapore, Hong Kong og
Nýja Sjálandi — og þau eru að
verða samkeppnishæfari en stór-
þjóðirnar samkvæmt úttekt stofn-
unar í Genf, World Economic For-
um.
Bandaríkin eru fjórða sam-
keppnishæfasta ríki heims, Japan
er í 13 sæti og ESB risarnir Þýzka-
land og Frakkland eru ennþá neð-
ar á blaði.
Og þótt Bandaríkin, Japan,
Þýzkaland og Kína muni eiga
mesta hlutdeild í hagvexti heims-
ins til loka næsta áratugar er kom-
izt að þeirri niðurstöðu í skýrsl-
unni að hagvöxtur verði örastur
hjá smáþjóðunum.
Hagkerfi fímm af sex sam-
keppnishæfustu ríkjanna eru lítil
og opin, ríkisbáknið er tiltölulega
lítið og skattar lágir, segir í skýrsl-
unni.
Lúxemborg og Sviss koma rétt á
eftir Bandaríkjanum á listanum,
sem nær til 49 landa.
Önnur stofnun í Sviss, IMD í
Lausanne, hafði sent frá sér
skýrslu um samkeppnishæfni
þjóða nokkrum dögum áður. Sam-
kvæmt henni voru Bandaríkin í
fyrsta sæti, en Singapore og Hong
Kong fylgdu fast á eftir.
Mælikvarði Forum-stofnunar-
innar í Genf á samkeppnishæfni
var „hæfni þjóða til að ná varan-
legum vexti.“ Stofnunin telur ríki
samkeppnishæft á alþjóðamæli-
kvarða ef stefna stofnana þess og
stjórnvalda stuðla að þessu mark-
miði.
ESB að dragast aftur úr
Auk þess sem smáríki í Asíu
og við Kyrrahaf koma vel út úr
könnuninni segir Forum niðurstöð-
urnar sýna að aðildarlönd ESB séu
að dragast aftur úr vegna þess
að velferðarkerfi þeirra séu að
reynast of þung byrði, jafnvel þeg-
ar ríkar þjóðir eigi í hlut.
Bent er á að Þjóðverjar falli í
22. sæti á Iista, þar sem þeir voru
eitt sinn meðal fímm efstu, á sama
tíma og svokallaðir aðilar vinnu-
markaðarins ræði leiðir til að sníða
þýzka velferðarkerfinu stakk eftir
vexti.
Bretland er í 19. sæti á lista IMD
og talsvert á eftir þjóðveijum. Á
Forum-listanum er Bretland í 15.
sæti og einu ESB löndin sem koma
betur út eru Luxemborg og Dan-
mörk. Danir eru í 11. sæti, Finnar
í 16. og Hollendingar í 17. sæti.
í sérflokki
Velgengni Singapore, Hong
Kong, Lúxemborgar og Sviss er
talin sérstök og er bent á að um
sé að ræða lítil og opin þjóðfélög
sem séu sérhæfð í að veita um-
heiminum viðskipta- og fjármála-
þjónustu.
Góð útkoma Nýja Sjálands er
skýrð með því að þar hafi átt sér
stað endurskipulagning og um-
skipti í heilan áratug. Hagkerfið
hafi verð opnað og ríkisútgjöld
skorin niður, einkavæðing farið
fram og fitjað upp á nýjungum á
hinum ýmsum sviðum frá §ár-
málastefnu til bankamála.
Þótt Bandaríkin séu talin sam-
keppnishæfari en önnúr stórsniðin
hagkerfi segir að þau hafi dregizt
aftur úr vegna tiltölulega hárra
ríkisútgjalda og skatta, tiltölulega
lítils sparnaðar og „bullandi
óánægju með dómskerfið."
Japan, sem var í efsta sæti á
sameiginlegum lista Forum og
IMD í nokkur ár til 1993, hafnaði
nú í 13. sæti, aðallega vegna þess
að landið er fremur lokað fyrir
alþjóðaviðskiptum og fjármálum
og á við stöðug fjárhagsvandamál
að stríða.
Spilling sögð mest
íNígeríu, enminnst
á Nýja Sjálandi
Bonn. Reuter.
SPILLING er mest í Nígeríu, Pa-
kistan og Kenýa samkvæmt reynslu
kaupsýslumanna af viðskiptum við
54 lönd í heiminum að því er fram
kemur í úttekt stofnunar í Berlín,
sem berst gegn spillingu, Transpar-
ency Intemational (TI).
Höfundar skýrslunar taka fram
að margþjóða fyrirtæki stuðli oft
að ólöglegum viðskiptaháttum í
þróunarlöndum og að lög í iðnríkj-
um hvað þetta varðar séu ekki nógu
ströng.
Bandaríkin eru eina Iandið, þar
ströng viðurlög eru við alþjóðlegum
mútum, sagði formaður TÍ og fyrr-
verandi bankastjóri Aiþjóðabank-
ans; Peter Eigen.
Uttektin er byggð á upplýsingum
úr 10 skýrslum um mat starfs-
manna margþjóðafyrirtækja og
stofnana á spillingu í löndum sem
þeir starfa í
Nígería 0,69, Nýja-Sjáland 9,43
Gerspillt lönd fá einkunnina 0,
en lönd sem er algerlega laus við
spillingu fá 10. Nígería fékk 0,69,
Pakistan 1,00 og Kenýa 2,21.
Á hinn bóginn fékkNýja-Sjáland
beztu einkunn fyrir heiðarleika af
54 löndum, sem athugunin náði til,
9,43. Danmörk, Svíþjóð, Finnland,
Kanada og Noregur fylgdu fast á
eftir.
Kínveijar stóðu sig verst af stór-
þjóðunum og höfnuðu i 50. sæti.
Rússár lentu í 47. sæti og Indveijar
í 46. sæti.
TI benti á að athyglinni hefði
verið beint að mútuþegum í inn-
flutningslöndum, en ekki þeim sem
byðu mútur.
TI segir athyglisvert að traust
kaupsýslumanna á Portúgal, sem
er í 22. sæti, og Indónesíu, sem er
í 45. sæti, hafí aukizt á undanföm-
um 15 árum, en sagt er að spilling
fari vaxandi í Argentínu, Kína og
Rússlandi.
Singapore lækkar
Borgríkið Singapore stóð sig bezt
af Asíuríkjum og er í sjöunda sæti,
en einkunn þess hefur lækkað í
8,80 úr 9,26 í fyrra þegar það var
í fimmta sæti.
Af sjö helztu 'iðnríkjum heims
öðrum en Kanada lenti Bretland í
12. sæti, Þýzkaland í því 13.,
Bandaríkin í 15., Japan 17., Frakk-
land 19. og Ítalía í 34. sæti.
Berlín, Genf. Reuter.
EMBÆTTISMENN Bandaríkj-
anna, Rússlands og helstu Evrópu-
ríkja sögðu í gær að standa yrði
við áætlanir um kosningar í Bos-
níu i september, þrátt fyrir út-
breiddar efasemdir um hversu
sanngjarnar kosningarnar geti
orðið.
Klaus Kinkel, utanríkisráðherra
Þýskalands, sagði í yfirlýsingu að
loknum fundi utanríkisráðherra
ríkja tengslahópsins, svonefnda,
að áhersla væri lögð á að leiðtogar
Bosníu-Serba skyldu láta áf völd-
um og skyldu dregnir fyrir dóm-
stóla, svo sem kveðið væri á um í
friðarsamningnum sem undirritað-
ur var í Dayton í Bandaríkjunum.
Nauðsynlegt væri að kosningar
yrðu haldnar, þrátt fyrir vand-
kvæði vegna skerts ferða- og
fjölmiðiafrelsis, heimflutnings
flóttafólks og þaulsætni Radovans
Karadzics, leiðtoga Bosniu-Serba.
„Tengslahópurinn samþykkti að
allt skyldi gert til að skapa
ákjósanlegar aðstæður fyrir kosn-
ingar,“ sagði einnig í yfirlýsingu
Kinkels.
Vestræn ríki telja mikilvægt að
kosningarnar fari fram á'tilsettum
tíma. Það sé eina leiðin til að koma
á eðlilegri samfélagsskipan, þrátt
fyrir erfiðar aðstæður. Enn fremur
séu kosingar nauðsynlegar til að
hægt verði að flytja 60.000 friðar-
gæsluliða frá Bosníu í desember.
Oryggis- og samvinnustofnun Evr-
ópu tekur síðar í mánuðinum af-
stöðu til þess hvort kosningarnar
eigi að fara fram í september.
Christopher hótar
viðskiptabanni
Warren Christopher, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, sagði á
sunnudag að viðskiptabann kynni
að verða sett að nýju á Júgóslavíu,
sambandsríki Serbíu og Svart-
fjallalands, ef Slobodan Milosevic,
forseti Serbíu, tryggði ekki að tveir
af leiðtogum Bosníu-Serba færu
frá og yrðu framseldir til stríðs-
glæpadómstólsins í Genf.
Christopher sagði á blaða-
mannafundi eftir að hafa rætt við
Milosevic í Genf að serbneski for-
setinn hefði ekki gert nóg til að
tryggja að Radovan Karadzic, „for-
seti“ Bosníu-Serba, og Ratko
Mladic, yfirmaður hers Bosníu-
Serba, létu af embættum sínum
eins og kveðið er á um í Dayton-
samningunum.
Á fundi þeirra vísaði Milosevic
til fyrri loforða sinna um að
Karadzic færi frá en Christopher
kvaðst hafa sagt honum að það
dygði ekki. „Við viljum sjá raun-
verulegar aðgerðir," sagði hann.
Christopher sagði að ef alþjóð-
legir milligöngumenn kæmust að
þeirri niðurstöðu að Serbar hefðu
ekki staðið við Dayton-samning-
ana myndi viðskiptabannið á Serb-
íu öðlast gildi að nýju „nánast sjálf-
krafa“.
Vilja kosningar
í september
Christopher átti fund með Mil-
osevic, Alija Izetbegovic, forseta
Bosníu, og Franjo Tudjman, for-
seta Króatíu, í Genf á sunnudag
til að ræða horfurnar á því að stað-
ið yrði að fullu við Dayton-samn-
ingana, einkum ákvæðið um kosn-
ingar í allri Bosníu í september.
Stjórnarerindrekar sögðu að sam-
þykkt hefði verið á fundinum að
kosningarnar yrðu á tilsettum tíma
þótt aðstæðurnar væru ekki full-
komnar. Áður hafði Izetbegovic
sagt að skilyrðum fyrir fijálsum
kosningum hefði ekki enn verið
fullnægt.
Vopnahlés-
viðræður
hafnar
RÚSSNESKIR embættismenn
hófu í gær viðræður við fulltrúa
tsjetsjenskra aðskilnaðarsinna
um framkvæmd vopnahléssamn-
ingsins, sem tók gildi á föstu-
dagskvöld, og fangaskipti sem
eiga að hefjast innan tveggja
vikna. Viðræðunum var frestað
vegna átaka sem blossuðu upp í
Tsjetsjníju daginn eftir að samn-
ingurinn tók gildi. Vjatsjeslav
Míkhailov, sem fer með málefni
þjóðarbrota í rússnesku stjórn-
inni, kvaðst telja að það ætti að
ráðast í dag hvort hægt yrði að
binda enda á stríðið í Tsjetsjníju.
Á myndinni heilsar tsjetsjenskur
skæruliði einum af foringjum
tsjetsjensku aðskilnaðar-
sinnanna, Sharvani Basajev, þeg-
ar hann kom til viðræðnanna í
rússneska bænum Nazran í gær.
Reuter
Bretar ósáttir þrátt
fyrir nokkurn sigur
Lúxemborg. Reuter.
BRETAR héldu í gær áfram þrá-
tefli sínu við Evrópusambandið
(ESB), þrátt fyrir að hafa haft
nokkurn sigur þar eð að líkindum
verður slakað á banni við útflutn-
ingi á breskum nautgripaafurðum.
Á mánudagskvöld greiddu níu
landbúnaðarráðherrar ESB at-
kvæði með því að aflétt yrði banni
við gelatíni, fitu og sæði, en sex
greiddu atkvæði á móti. Úrslit
atkvæðagreiðslunnar dugðu ekki
til að banninu yrði aflétt, en Franz
Fischler, landbúnaðarstjóri ESB,
sagði að allar líkur vera á því að
banninu yrði aflétt í dag.
*★★★* .
EVRÓPA^
Bretar voru ekki ánægðir með
þennan árangur. „Þetta er skref
í rétta átt, en það þarf að taka
fleiri skref í þessa sömu átt, þann-
ig að viðhorf mitt er enn hið
sama,“ sagði Michael Howard,
innanríkisráðherra Bretlands við
fréttamenn í Lúxemborg í gær.
Bann var lagt við útflutningi
nautakjöts frá Bretlandi í mars
vegna gruns um að neytendum
kynni að stafa hætta af kjöti af
nautgripum sýktum af kúariðu.
Undanfarinn hálfan mánuð hafa
breskir embættismenn hamlað
starfsemi ESB til þess að mót-
mæla því hversu seint sambandinu
sækist að fá banninu aflétt.
Bretar sögðu í gær að þeir
myndu koma í veg fyrir að teknar
yrðu nokkrar ákvarðanir á fundi
dóms- og innanríkisráðherra sem
haldinn var í Lúxemborg.