Morgunblaðið - 05.06.1996, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 5.JÚNÍ1996 31
AÐSEIMDAR GREIIMAR
MINNINGAR
Hægt á ferðinni
til sósíalismans
í BÓKARGREIN
serh Þorsteinn Pálsson
skrifaði árið 1979 sagði
m.a.: „Sjálfstæðisflokk-
urinn þarf að bjóða fólki
skýra kosti. Þegar hann
kemst til valda er ekki
nóg að draga úr hrað-
anum á leið þjóðarinnar
til sósíalismans." Þegar
Þorsteinn ritaði þessa
kjarnyrtu málsgrein var
Skattadagurinn í byrj-
un maí en í ár er hann
7. júní. Á þessum 17
árum hefur hið opin-
bera aukið hlut sinn í
vinnutíma landsmanna
um ríflega heilan mán-
uð. Þegar þessi 17 ár eru skoðuð
kemur í ljós að þegar Sjálfstæðis-
fiokkurinn hefur verið í ríkisstjórn
hefur Skattadagurinn lítið færst til.
Ríkisstjórnir með þátttöku Sjálf-
stæðisflokksins hafa því „hægt á ferð-
inni til sósíalismans" en því miður
ekki reynst okkur sá skýri kostur sem
Þorsteinn Pálsson kallaði eftir fyrir
17 árum. Ríkisstjómir án þátttöku
Sjálfstæðisflokksins hafa hins vegar
tekið til sín æ stærri hluta af vinnu-
tíma fólks. Það bera árin 1981 til
1983 með sér þegar skattadagurinn
færðist frá 10. til 20. maí og einnig
árin 1988 til 1991 þegar Skattadag-
urinn stökk frá 21. maí til 7. júní.
Skattadagurinn
Skattadagurinn er reiknaður út
frá hlutfalli útgjalda hins opinbera
og iðgjalda lífeyrissjóða af vergri
landsframleiðslu. Þannig fæst gróf
mynd af því hversu stóran hluta árs-
ins við erum að vinna fyrir þeim
skyldugreiðslum sem ríki og sveit-
arfélög leggja okkur á herðar. Þó
eru ekki taldar með skyldugreiðslur
afnotagjalds Ríkisútvarpsins og til
verkalýðsfélaga svo dæmi séu tekin.
Ekki er heldur tekið tillit til þess
kostnaðar sem hið opinbera veldur
fólki með innflutningshömlum,
einkaleyfum öðmm
samkeppnishindrunum.
Forsendumar fyrir út-
reikningi á Skattadeg-
inum eru því alls ekki
hafnar yfir alla gagn-
rýni. Meginmálið er hins
vegar að nota sömu að-
ferð á hveiju ári og fá
þannig raunhæfan sam-
anburð á umsvifum hins
opinbera milli ára.
Háir og letjandi
Þeir eru sennilega
ekki margir sem telja
skatta of lága. Þeir eru
heldur ekki margir sem
telja það æskilegt að hið
opinbera safni skuldum. Engu að
síður leggjast öflugir hagsmunahóp-
ar gegn hverri viðleitni til sparnaðar
hjá ríki og sveitarfélögum, sem er
þó forsendan fyrir því að skattar og
Aukin verðmætasköp-
un, segir Glúmur Jón
Björnsson, hefur
fært skattadaginn fram
um nokkra daga
síðan í fyrra.
skuldir geti lækkað. Þessir sömu
hagsmunahópar hafa einnig þrýst á
ríkisvaldið um að hækka jaðarskatta
og nú er svo komið að jaðarskattur
getur farið yfir 80%. Vissir þjóðfélags-
hópar eru því króaðir af og gert mjög
erfitt að auka ráðstöfunartekjur sín-
ar. Ekki er líklegt að slík meðferð á
þeim sem eru tilbúnir til að leggja á
sig mikla vinnu auki áræði og frum-
kvæði í atvinnulífinu.
Þriggja daga frelsisaukning
frá síðasta ári
Skattadagurinn á síðasta ári var
10. júní eða þremur dögum síðar en
í ár. Meginástæðan er aukin verð-
mætasköpun en einnig hefur tekist
að hemja ríkisútgjöldin. Óskandi er
að þessi þróun haldi áfram.
Höfundur er formaður
Heimdallar.
Giúmur Jón
Björnsson
Skattalækkun er
besta vopnið gegn
skattsvikum
í ÁR vinna lands-
menn 157 daga til þess
eins að greiða skatta.
Það má kannski fagna
því að þetta er þremur
dögum skemur en á síð-
asta ári. Ætli flestir séu
þó ekki sammála því að
það er algjör óhæfa að
fólk sé tæplega hálft
árið að vinna fyrir
skyldugreiðslum til hins
opinbera.
Samkvæmt skoðana-
könnunum myndu 75%
aðspurðra svíkja undan
skatti ef þau hefðu
þann möguleika. Með
tilliti til þessa má álíta
að skattbyrðin er einfaldlega orðin
alltof mikil. Ýmsar tilgátur hafa
komið fram varðandi umfang skatt-
svika en í flestum tilfellum er verið
að ræða um milljarða króna árlega.
Flestir telja það ekki stórmál að
svíkja undan skatti og nota tækifær-
in óspart sem til þess bjóðast.
Ríki og sveitarfélög hafa gengið
svo hart fram í skattheimtu að al-
menningur telur skattsvik nauðvörn.
Virðisaukaskattur er til dæmis með
því hæsta sem þekkist
og er því freistandi að
sleppa honum þegar
færi gefst. Bent hefur
verið á að ef virðisauka-
skatturinn væri lækkað-
ur úr 25% í 15% og allar
undanþágur afnumdar
mætti vænta þess að
tekjur ríkissjóðs stæðu
nánast í stað þar sem
skil á skattinum bötnuðu
verulega. Sjálfsagt á
þetta við um fleiri
skatta.
Það skýtur því
skökku við að stjóm-
málamenn sem hneyksl-
ast mest á skattsvikum
eru einmitt þeir sem krefjast sífellt
aukinna útgjalda hins opinbera. Þessi
útgjaldaárátta stjórnmálamanna
leiðir fyrr eða síðar til aukinna skatta
og því aukast stöðugt ástæður til
skattsvika. Besta vopnið gegn þess-
ari þróun er lækkun skatta sem leið-
ir til þess að vinnudögum fyrir hið
opinbera fækkar.
Höfundur er stjórnarmaður í
Heimdnlli.
Steinunn
Þórðardóttir
SIG URGRIMUR JONSSON
UNNUR JÓNSDÓTTIR
+ Unnur
Jónsdóttir
var fædd 1.
janúar 1895 að
Ishóli, Bárðar-
dal, og ólst upp
á Jarlsstöðum
í sömu sveit.
Móðir Jóhanna
Katrín Sig-
ursturludóttir
frá Vatnsenda,
Ljósavatnshr.,
móðir Anna
Sigurðardóttir
systir Jóns Sig-
urðss., Gaut-
löndum. Faðir Jón Þorkelsson
bóndi Ishóli og síðar Jarlsstöð-
um, Bárðardal. Jón var frá Víði-
keri, bróðir séra Jóhanns dóm-
kirkjuprests. Alsystkin Unnar
voru 6, hún var fjórða í röðinni.
Sigurgrímur Jónsson var
fæddur 5. júní 1896 að Holti,
sonur Jóns Jónssonar, f. 13.9.
1849, Jórvík, Sandv.hr., bóndi í
Oddagörðum og Holti frá 1888-
1921. Kona hans var Ingibjörg,
f. 17.4.1853, frá Gljákoti, Gríms-
dóttir b. Gljákoti Jónssonar og
Guðfinnu Sigurðardóttur b.
Gljákoti. Börn Jóns voru: Ingi-
mundur bóndi og kaupmaður,
Keflavík, Ingibjörg húsfreyja,
Fjalli, Skeiðum, og Sigurgrímur
yngstur. Börn Unnar og Sigur-
gríms voru 9. 1) Jón, f. 7.5.1922.
Giftur Jónu Ásmundsdóttur, f.
14.11. 1936, þau eiga sex börn.
2) Hörður, f. 29.6. 1924. Giftur
Önnu Guðrúnu Bjarnardóttur,
f. 14.4. 1933, þau eiga fimm
börn. 3) Ingibjörg Þóra, f. 17.7.
1924. Gift Sveinbirni Guð-
mundssyni, Stokkseyri, f. 23.11.
1922, þau eiga þrjá syni. 4)
Áslaug, 30.7. 1927. Gift Guðjóni
Ólafssyni, f. 24.10. 1936. Hún á
eina dóttur. 5) Jóhann Vern-
harður, f. 23.1. 1929. Giftur
Gyðu Guðmundsdóttur, f. 19.12.
1932, þau eiga fimm börn. 6)
Skúli Birgir, f. 11.4. 1931. Gift-
ur Elínu Tómasdóttur, f. 12.9.
1935, þau eiga fimm börn. 7)
Ragnheiður, f. 21.11. 1933, var
gift Pétri Behrens, þau eiga tvö
börn. 8) Grímur, f. 16.8. 1935.
Giftur Elínu Frímannsdóttur,
f. 26.11. 1935, þau eiga fjögur
börn. 9) Hákon Gamalíel, f.
15.8.1937. Giftur Unni Stefáns-
dóttur, f. 18.1. 1951, þau eiga
þrjú börn.
Um þessar mundir er öld liðin
frá fæðingu þessara merku hjóna.
Það er vel við hæfi að þeirra sé
minnst á þessum tímamótum svo
mjög sem þau settu svip á samtíð
sína og nánasta umhverfi sitt til
framfara. Þau bjuggu að Holti í
Stokkseyrarhreppi í fulla hálfa öld
og gerðu þar garðinn frægan, og
Sigurgrímur var víðkunnur af for-
ustu í félagsmálum á Suðurlandi.
Sigurgrímur vann í æsku öll all-
menn störf til lands og sjávar með
þeirra tíma verklagi sótti þá m.a.
sjó á opnum árabátum. Hann nam
við Bændaskólann á Hvanneyri og
lauk þaðan prófi 1915, var síðan
um fá ár barnakennari í sveit sinni.
Hann gekk til liðs við ungmennafé-
lögin sem þá voru virk og mörgum
ungum manni góður skóli og var
m.a. formaður UMS Skarphéðins
um skeið.
Unnur Jónsdóttir átti æskuheim-
ili sitt að Jarlsstöðum í Bárðardal.
Hún nam við Kvennaskólann í
Reykjavík og útskrifaðist þaðan
1914. Hún dvaldi þá langdvölum á
heimili föðurbróður síns, sr. Jó-
hanns Þorkelssonar dómkirkju-
prests, og batt miklar tryggðir við
heimili hans.
Að námi loknu gerðist Unnur
barnakennari um nokkur ár, fyrst
á Siglufirði en síðar í Gaulveijabæ.
Þar tókust kynni með henni og Sig-
urgrími Jónssyni og gengu þau í
hjónaband vorið 1921 og tóku þá
við jörð og búi í Holti. Þetta reynd-
ist þeim gæfuráð, þau voru sam-
hent í ævistarfinu og höfðu mikið
barnalán, eignuðust 9 börn sem öll
báru foreldrum sínum gott vitni.
Þau bjuggu góðu búi í Holti en
tímarnir voru erfiðir, kreppa í land-
inu og þurfti mikla forsjá að hafa
fyrir svo stóru heimili. Þegar tækni-
bylting hélt innreið sína í sveitum
hófst stórbúskapur í Holti bæði í
ræktun og byggingum og lagðar
voru við jörðina nálægar eyðijarðir.
Sigurgrímur var kvaddur til forystu
fyrir landbúnaðinn, hann var um
áratugi fulltrúi bænda í sveit sinni
hjá flestum þeim samtökum sem
þeir áttu aðild að og um leið í for-
ystu fyrir búnaðarfélagi hreppsins.
Sigurgrímur var um skeið fulltrúi
á aðalfundum stéttarsambands
bænda og Sambands ísl. samvinnu-
félaga. Hann sat einnig Búnaðar:
þing sem fulltrúi Sunnlendinga. í
fasteignamatsnefnd Árnessýslu var
hann tvisvar. Sigurgrímur Jónsson
var einn af hvatamönnum að stofn-
un Mjólkurbús Flóamanna og þar
í stjórn í 43 ár og þar af form. í 7
ár. Hann var einnig lengi í stjórn
Mjólkursamsölunnar og form. þar
nokkur ár. Má hiklaust telja Sigur-
grím einn af helstu forystumönnum
við uppbyggingu nútíma mjólkur-
iðnaðar hér á landi. Sem betur fór
ritaði hann hjá sér minningar frá
stofnun og fyrstu starfsárum Mjólk-
urbúsins urðu þær siðar með fleiru
stofninn að merku 60 ára afmælis-
riti þess. Sigurgrímur Jónsson var
í hreppsnefnd Stokkseyrarhrepps í
30 ár og oddviti í 16 ár. Var þá
ráðist í margar framkvæmdir sem
kauptúnið býr, enn að, má þar nefna
m.a. barnaskólahús og rafveitu.
Auk þess sinnti hann fjölda annarra
starfa fyrir sveitarfélagið og stofn-
anir þess, kvað þar langmest að
útgerðarmálum. Hann hafði forystu
um félagslega útgerð á Stokkseyri
bæði á fjórða og sjötta áratugnum
og voru þá í tvígang keyptir nýir
bátar frá Danmörku. Þá var Sigur-
grímur í nærri tvo áratugi i stjórn
Hraðfrystihúss Stokkseyrar, sem
var þá stórfyrirtæki í útgerð og
fiskverkun. Sigurgrimur Jónsson
var einkar farsæll félagsmálamað-
ur. Höfuðeinkenni skapgerðar hans
voru eðlisgróin prúðmennska en um
leið fastur vilji til þeirra málefna
sem hann vildi láta fram ganga.
Sigurgrímur var heiðraður fyrir
störf sín með riddarakrossi fálka-
orðunnar og kjörinn heiðursborgari
Stokkseyrarhrepps. Það gefur
augaleið að hlutur Unnar í ævi-
starfi þeirra hjóna er stór þar sem
bóndi hennar sinnti svo mörgu utan
heimilis.
Unnur og Sigurgrímur voru
gæfusöm í lífinu. Þau fengu í
vöggugjöf gott atgjörfi til líkama
og sálar sem þeim entist langa
ævi. Þau hlutu stuðning annarra til
forystu í þeim málum sem þeim
voru hugleikin og sáu í elli sinni'
afkomendurna taka upp merkið.
Nútíð og framtíð sækja næringu sína
til fortíðar, því skal þeim sem braut-
ina ruddu vottast virðing og þökk.
Helgi ívarsson.
HANNES ÞORIR
HÁVARÐARSON
+ Hannes Þórir
Hávarðarson
var fæddur í
Reykjavík 28. ágúst
1934. Hann lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 25. maí síð-
astliðinn og fór út-
förin fram frá Foss-
vogskapellu 3. júní.
Mig langar í örfáum
orðum til að minnast
kærs vinar sem nú er
látinn.
Það er sárt að horfa
á eftir góðum vini.
Þrátt fyrir að læknar væru búnir
að tilkynna Hannesi að hann ætti
stutt eftir kom fregnin um andlát
hans sem reiðarslag. Aðdragandinn
að veikindum Hannesar var stuttur.
Þessi vinur minn lifði hratt og háði
stutt en erfitt dauða-
stríð. Ég geymi margar
skemmtilegar mintj-
ingar um Hannes sem
var hvers manns hug-
ljúfi. Hann bjó yfir
mikilli greind, var allt-
af í góðu skapi og það
var skemmtilegt að
vera í návist hans.
Húmorinn var hans
aðaleinkenni. Þegar ég
hitti Hannes í síðasta
skipti var þessi lífsglaði
maður kominn á hækj-
ur og orðinn mjög veik-
ur.
Minningin um góðan dreng lifir.
Elsku Hilmar Þór, Ragnar Þorkell,
Dagbjört og aðrir ástvinir, við Frissi
vottum ykkur okkar dýpstu samiífc?
Hvíl í friði, kæri vinur.
Guðrún Þórðardóttir.
t
Eiginkona mín, móðir okkar og dóttir,
HELGA KRISTÍN JÓNSDÓTTIR,
Æsufelli 4,
Reykjavík,
sem andaðist í Sjúkrahúsi Reykjavikur
30. maí, verður jarðsungin frá Hallgríms-
kirkju fimmtudaginn 6. júní kl. 15.00.
Ólafur Ingibjörnsson,
Lísa Ólafsdóttir,
Linda Ólafsdóttir,
Anna G. Helgadóttir,
Jón Sveinsson.