Morgunblaðið - 29.01.1997, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 29. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Halldór Ásgrimsaon á ráðstefnu framsóknarmanna
HALTUR leiðir blindan . . .
Borgarstjóri um nefnd um
endurbyggingu Iðnó
Borgarsljórn
samþykkti aldr-
ei nefndarmenn
*
Islands-
rannsókn
forsíðuefni
Nature
GREIN um rannsóknir á möttul-
stróknum undir íslandi var nýlega
forsíðuefni breska vísindaritsins
Nature, en meðal höfunda grein-
arinnar er dr. Ingi Þorleifur
Bjarnason, jarðeðlisfræðingur á
Raunvísindastofnun. Hann stjórn-
ar fjölþjóðlegu rannsóknarverk-
efni um leitina að jarðfræðilegri
uppsprettu íslands, en um er að
ræða brautryðjendarannsóknir á
sviði jarðvísinda.
Fjallað var um rannsóknirnar í
Morgunblaðinu í júlí síðastliðnum,
en þeim er ætlað að auka skilning
á myndun jarðskorpunnar og gera
nákvæmari kort en til eru af hinu
jarðfræðilega fyrirbrigði heitum
reit. Þannig er reynt að átta sig
á því hvar kvika myndast í möttlin-
um og skilja hvemig hún ferðast
frá myndunarstað og upp í jarð-
skorpuna. Langtímamarkmiðið er
að geta fylgst með ferðalagi kvik-
unnar neðanjarðar þannig að
mögulegt reynist að finna svokall-
aða kvikupúlsa og spá um eldgos.
Ingi sagði í samtali við Morgun-
blaðið að birting greinarinnar í
Nature væri vissulega heiður, en
tímaritið, sem fjallar um vísindi
almennt, birtir eingöngu greinar
um rannsóknir sem teljast nýj-
ungar í vísindum.
í SVARI borgarstjóra við fyrir-
spurnum vegna nefndar um endur-
uppbyggingu Iðnó segir að borgar-
stjórn hafi aldrei samþykkt þá ein-
staklinga sem skipaðir voru í
nefndina árið 1992. Borgarstjóri
skipaði einn fulltrúa í nefndina,
verkalýðsfélögin annan og formað-
urinn var sameiginlegur fulltrúi
beggja aðila, en nú hefur hluti
nefndarinnar verið endurskipaður
án umræðu í borgarráði,
í svari borgarstjóra, sem lagt
var fram í borgarráði í gær, segir
ennfremur að verkalýðsfélögunum
sé það í sjálfsvald sett hvem þau
tilnefni í byggingarnefndina. Það
sé borgarstjóra óviðkomandi. Við-
ræður um að tilnefna nýjan sam-
eiginlegan fulltrúa, það er formann
byggingamefndar, hafi oft átt sér
stað að frumkvæði borgarstjóra.
Legið hafí fyrir allt frá vori 1994
að meirihluti borgarstjórnar væri
ósáttur við formennsku Haraldar
Blöndal í nefndinni.
Spurt var hvers vegna borgar-
stjóri hafi ekki orðið við tilmælum
RANNSÓKNARLÖGREGLA ríkis-
ins hefur nú til meðferðar tvær
kæmr á hendur aðilum sem tengj-
ast rekstri bílasölu í Keflavík.
Þriðja kæran á hendur þessari bíla-
sölu, sem er hætt störfum, er til
meðferðar hjá rannsóknadeild lög-
reglunnar í Keflavík.
Kæran sem rannsökuð er í
Keflavík er frá einstaklingi sem
telur sig svikinn í bílaviðskiptum
byggingarnefndar Iðnó um fund
milli borgarstjóra og nefndarinnar
þrátt fyrir að formlega hafi verið
óskað eftir slíkum viðræðum. í
svari borgarstjóra segir að ekki
hafi verið talin sérstök ástæða til
að halda fund. Spurt var hvort eitt-
hvað gagnrýnivert hafi komið fram
í störfum nefndarinnar. í svari
borgarstjóra kemur fram að svo
hafi ekki verið sem orð væri á
gerandi að frátöldum umræðum á
árinu 1994.
Ekkert trúnaðarsamband
Fram kemur í svari borgarstjóra
við spurningu um hvort formaður
nefndarinnar hafí unnið gegn
stefnu borgaryfírvalda varðandi
uppbyggingu Iðnó, að svo sé ekki
svo vitað sé. Spumingunni um hvort
ágreiningur hafí komið upp milli
formanns nefndarinnar og borgar-
stjóra um framkvæmdir og/eða
starfshætti. í svari borgarstjóra
segir að ekkert trúnaðarsamband
hafí verið milli formanns og borgar-
stjóra hvorki til góðs né ills.
sem fram fóru á bílasölunni.
Hjá RLR fengust þær upplýs-
ingar að embættið hefði að ósk
sýslumannsins í Keflavík tekið að
sér rannsókn á kæru vegna
meintra umboðssvika frá bflaum-
boði, sem bílasalan átti umboðsvið-
skipti við, og einnig kæru frá
stjórnarmanni í fyrirtækinu sem
óskar rannsóknar á ætluðu mis-
ferli í tengslum við reksturinn.
Bílasala kærð
Fjölmiðlar og mannréttindi
Fréttamenn fá
oft uppreisn
æru í Strassborg
Margrét Hlöðversdóttir
MARGRÉT segir að
með lögfestingu
Mannréttinda-
sáttmála Evrópu hér á
landi árið 1994 og breyt-
ingu á mannréttindakafla
stjórnarskrárinnar 1995
hafí verið stigið stórt skref
í þessum efnum.
„Tjáningarfrelsi var
gert hærra undir höfði en
hingað til. Ákvæði um
tjáningarfrelsi í sáttmá-
lanum og stjórnarskránni
vemda í rauninni fjölmiðla
sérstaklega án þess að það
sé tekið beinlínis fram.
Fjölmörg mál sem
koma til kasta Mannrétt-
indadómstólsins í Strass-
borg og varða tjáningar-
frelsi tengjast fjölmiðlum
og ærumeiðingum. Fyrir-
ferðarmest eru mál þar
sem fréttamenn hafa verið dæmd-
ir fyrir ærumeiðingar í heimalandi
sínu og fá síðan oft uppreisn æra
hjá Mannréttindadómstólnum.
Hér á íslandi eru ekki til nein-
ar samræmdar reglur í lögum um
ábyrgð fjölmiðla. Lögfræðingur
sem hefur kynnt sér þessi mál
sagði mér nýlega að Danir hefðu
nú sett lög þar sem allar reglur
af þessu tagi hjá ólíkum fjölmiðl-
um væru samræmdar. Þeir ganga
að ýmsu leyti lengra en við hvað.
varðar siðareglur og Danir hafa
auk þess stjórnsýslunefnd sem
úrskurðar hvort fjölmiðlar hafi
brotið á mönnum. Nefndin dæmir
menn ekki í sektir og þess vegna
lenda danskir fréttamenn ekki
eins oft í því að vera refsað og
hér á landi. Hann taldi æskilegt
að við ættum að taka upp sams
konar aðferðir, við værum á eftir
Dönum í þessum efnum og ég er
sammála honum.“
Margrét nefnir sem dæmi um
það hve erfitt geti verið að draga
mörkin að nýlega hafi verið skýrt
frá því í fjölmiðli þegar þáverandi
þjóðgarðsvörður á Þingvöllum
sagði starfi sínu lausu að hann
ætti við áfengisvanda að stríða.
„Ef hlutaðeigandi hefði verið und-
ir áhrifum áfengis við messu hefði
verið hægt að líta á það sem hluta
af opinberri rækslu sem varðaði
almenning. Það orki hins vegar
tvímælis að segja frá áfengis-
vandamáli viðkomandi í tengslum
við uppsögn hans. Þetta er dæmi
um að sama efnisatriðið getur í
annað skiptið verið innan leyfí-
legra marka en í hitt skiptið hafi
umfjöllun ef til vill ver-
ið á gráu svæði.“
Hún segir Mann-
réttindadómstólinn
hafa í úrskurðum sín-
um skilgreint stöðu
fjölmiðla. „Það hefur verið orðað
svo að íjölmiðlar gegni ómissandi
hlutverki varðhunda almennings
og séu það afl í samfélaginu sem
helst veiti stjórnvöldum aðhald."
-En hundar eru nú yfírleitt
tamdir og jafnvel hafðir í keðju.
Hvaða aðhald hafa fjölmiðlar,
annað en lög?
„Við höfum 25. kafla hegning-
arlaganna um ærameiðingar og
friðhelgi, honum er ætlað að
vemda borgarana. Fréttamaður-
inn metur náttúrlega sjálfur hvort
hann heldur sig innan þess laga-
ramma sem er í gildi.
Sumir setja sér strangari siða-
reglur og fjalla þá ekki um ýmis-
legt sem þeir annars myndu taka
fyrir. Á fréttastofu Ríkissjón-
► Mannréttindaskrifstofa ís-
lands gengst í kvöld fyrir mál-
stofu þar sem rætt verður um
fjölmiðla og mannréttindi.
Frummælendur verða tveir.
Páll Þórhallsson, lögfræðingur
og fyrrverandi blaðamaður á
Morgunblaðinu, mun ræða
frelsisákvæði í Mannréttinda-
sáttmála Evrópu og hvort fjöl-
miðlar hér á landi rísi undir því
frelsi. Margrét Hlöðversdóttir,
lögfræðingur og fréttamaður á
Ríkissjónvarpinu, hyggst ræða
um ærumeiðingar í skjóli
fréttamennsku. Mun hún m.a.
velta fyrir sér hvaða takmörk
fjölmiðlar verði að setja sér
þegar þeir fjalla um einstakl-
inga.
varpsins gilda sérstakar siðaregl-
ur og það er í rauninni mjög mikil-
vægt að hafa slíkar innri reglur,
við fylgjum þeim.“
„Hvort eru íslenskir fjölmiðlar
of ágengir eða of ábyrgir?
„Mér finnst alltaf erfitt að al-
hæfa um svona mál. Það era allt-
af einhveijir sem eru of ábyrgir
eða of ágengir, það verður alltaf
misjafn sauður í mörgu fé.“
Margrét segir að aimennt sé
viðurkennt að víðtækt frelsi gildi
í stjómmálaumræðu og stjórn-
málamenn séu hluti af umræð-
unni. „Það má því ganga lengra
í að gagnrýna stjórnmálamenn
en aðra, þeir bjóða sig fram í
kosningum og taka áhættuna.
Fréttamat fjölmiðla er frjálst,
þeir meta sjálfír hvað sé frétt og
hvemig þeir komi
henni frá sér. Það er
síðan dómstóla að
ákveða hvort um sé að
ræða mál sem tengist
þjóðmálaumræðu eða
einkalífsvernd. Fjölmiðlar hafa
því mjög víðtækt frelsi að þessu
leyti. Þetta hefur allt komið fram
í niðurstöðum Mannréttindadóm-
stólsins.
Dómstóllinn segir árið 1994 að
það sé ekki í verkahring dómstóla
að hafa vit fyrir fjölmiðlum varð-
andi frásagnartækni. Fréttaflutn-
ingur sem byggist á viðtölum,
hvort sem þau era klippt og skor-
in eða ekki, sé ein helsta aðferð
fjölmiðla við að gegna varðhunds-
hlutverki sínu. Ef fréttamanni
verði bannað að breiða út fullyrð-
ingar annars manns í viðtali
myndi það leggja alvarlegar höml-
ur á framlag fjölmiðla til umræðu
um málefni sem varða almenn-
ing.“
Má gagnrýna
stjórnmála-
menn harðar