Morgunblaðið - 05.07.1997, Síða 8

8 LAUGARDAGUR 5. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
KIRKJAN OG
MÓÐURMÁLIÐ
PRESTASTEFNA, sem háð var á Akureyri á dögunum,
hvatti presta Þjóðkirkjunnar til að vanda málfar sitt
og framburð í predikunarstóli
Sláttur hafinn víða um land
Morgunblaðið/Halldór Gunnarsson
SLÁTTUR hófst fyrir nokkru að Ásóifsskála í Vestur-Eyjafjallahreppi. Sigurður Grétar Ottósson, yngri
bóndinn á bænum, sagði aðspurður að vegna þurrka yrði að fara að slá, tún á sandrækt væru að þorna upp.
Heyfengur varla
nema í meðallagi
Samgönguráðuneytið
Afstaða til
Gullinbrú-
ar eftir
tvö ár
í SVARI samgönguráðuneyt-
isins til borgarráðs vegna
framkvæmda við Gullinbrú,
kemur fram að væntanlega
verði tekin afstaða til fjár-
framlaga til verksins að tveim-
ur árum liðnum.
í bréfi ráðuneytisins, sem
lagt hefur verið fram í borgar-
ráði, er vísað til vegaáætlunar
sem samþykkt var á Alþingi í
vor til tveggja ára. Bent er á
að áætlunin verði endurskoðuð
að þeim tíma liðnum og að í
þeirri endurskoðun verði vænt-
anlega tekin afstaða til fjár-
framlaga til verkefnisins.
SPRETTA er í seinna lagi víða
um land bæði á ræktuðum túnum
og í úthaga, einkum vegna kulda
og næturfrosta í júní. Vorið var
með þeim köldustu í áratugi og
segir Ólafur Dýrmundsson, ráðu-
nautur hjá Bændasamtökum ís-
lands, það gott ef heyfengur nær
því að vera í meðallagi.
„Vorið var kalt og næturfrost
í júní voru afdrifarík víðast hvar
og seinkuðu sprettunni. Hún er í
ár hægari, skárri á ræktuðu landi
en í úthaga og hefur þurrlendi
verið sérstaklega seint á ferðinni.
Þetta er því með verstu vorum,“
segir Ólafur.
Kal og grasmaðkur
skerða heyfeng
Sums staðar hefur tún kalið,
m.a. á Suðurlandi, og segir Ólafur
það skerða heyfeng talsvert og
að grasmaðkur hafi einnig sett
strik í reikninginn bæði í túnum
og úthaga. Segir Ólafur hann
ekki síður en kalið alvarlega ógn-
un. Sláttur er hafinn bæði á Suð-
urlandi og I Eyjafirði, að minnsta
kosti á bestu túnunum, ekki síst
á þeim bæjum þar sem fé var
ekki beitt á tún í vor.
„Sauðfjárbændur neyddust til
að vera með fé óvenju lengi á
túni vegna þess hve seint spratt
í úthaga. Kúabændur standa bet-
ur að þessu leytinu og hafa þeir
frekar hafið slátt og líklegra er
að þeir geti einnig náð seinni
slætti. Heyfengur ræðst síðan af
tíðarfari og hvernig gengur að
verka heyið en ég kalla það gott
ef hann verður í meðallagi. Það
er það mesta sem við getum
vænst,“ segir Ólafur Dýrmunds-
son.
Ný bók um mælingar á veikri geisiavirkni
Yerk sem brýnt
var að vinna
Páll Theodórsson
NÝLEGA er komin
út bókin „Meas-
urement of Weak
Radioactivity“ sem gæti
útlagst á íslensku: Mæling-
ar á vægri geislavirkni.
Bókin er eftir Pál Theod-
órsson og er að hans sögn
ætluð sérfræðingum í ýms-
um greinum raunvísinda,
sem glíma við þann vanda
að mæla veik geislavirk
sýni. „Verkefni þessi tengj-
ast einkum umhverfisrann-
sóknum þar sem fylgst er
með dreifíngu bæði nátt-
úrulegra og manngerðra
geislavirkra efna. Mann-
gerðu efnin leita iðulega
inn í fæðukeðju manna og
dýra og er því nauðsynlegt
að fylgjast grannt með
þeim. Þau hafa dreifst um
alia jörðina, frá vetnis-
sprengjum, kjamorkuver-
um og vegna slysa í kjarnorkuiðn-
aði eins og t.d. slysinu í Tsjernóbyl
árið 1988. Veikgeislamælitæknin
er einnig notuð í margvíslegum
jarðfræðilegum og jarðeðlisfræði-
legum verkefnum, t.d. í aldurs-
greiningum með geislakoli og til
að afla upplýsinga um heit og köld
grunnvatnskerfi, loftstrauma og
hafstrauma," segir Páll.
- Segðu meira frá efni bókarinn-
ar.
„í bókinni er tegundum kjarna-
geislunar lýst, geislavirkum efn-
um og útbreiðslu þeirra í náttúr-
unni. Þessi efni geta, ásamt geim-
geislum, haft truflandi áhrif á
mælitækin. Eitt meginviðfangs-
efni tækninnar er að draga sem
mest úr þessum áhrifum, helst að
útiloka j>au að fullu frá mælitækj-
unum. Itarlegri greining á þessum
truflandi þáttum en áður hefur
verið unnt að gefa er kynnt sem
mun geta leitt til endurbóta á eldri
tækjum og hönnunar á nýjum og
betri mælitækjum.
Öllum tegundum geislanema,
sem notaðir eru við mælingar af
þessu tagi er lýst og þeim kerfum
sem tengjast mælinemunum. Loks
er helstu meginverkefnum veik-
geislatækninnar lýst, þeim tækj-
um sem þar eru notuð og næm-
leika þeirra.“
- Hvað kom til að þú skrifaðir
bók um þetta efni?
„Ég hef lengi unnið við þetta
svið og eftir að hafa starfað í
Danmörku fór ég m.a. út í sjálf-
stætt þróunarstarf sem leiddi m.a.
af sér að ég smíðaði nýtt afbrigði
af geigerteljara sem danska kjarn-
orkunefndin fékk síðan einkaleyfi
fyrir. Ég var við mælingar og
þróun mælitækja um árabil. Hafði
viðað að mér miklu af gögnum,
skrifað margar greinar um eigin
mælingar og annara. Það sem
ýtti á mig var að það hefur ekki
verið skrifuð bók um þetta efni í
áratugi og því brýnt að bæta úr
því. Þegar ég flutti fjóra fyrir-
lestra á Spáni árið 1992, sem
voru yfirlit yfir þessi mál sem
fylltu 60 blaðsíður í bók með fyrir-
lestrum sem þar voru
fluttir, fann ég að ég
var kominn af stað
með verkefni sem ég
mátti til með að klára.
í ársbyijun 1993 var
ég svo kominn með
samning við útgáfufyrirtækið."
- Hvað kemur til að bók af þessu
tagi er ekki skrifuð svo áratugum
skiptir, erþað ekki með ólíkindum?
„Jú, eiginlega. Satt að segja
hugleiddi ég það oft og fann eng-
in svör nema ef til vill það, að
menn verða að hafa góðan tíma.
Hvað mig snerti, fann ég allt í
einu að ég var kominn með efni-
viðinn í hendurnar og þá var að
► Páll Theodórsson er fæddur
í Reykjavík 4. júlí 1928. Hann
var stúdent frá MR árið 1947
og stundaði nám við verkfræði
til ársins 1950, er hann söðlaði
um og tók sér fyrir hendur nám
í eðlisfræði. Því námi lauk hann
1955 og fór þá til starfa hjá
dönsku kjarnorkunefndinni.
Þar var hann til ársins 1958,
en þá kom hann til starfa við
HÍ til ársins 1961. Þá stofnaði
hann ásamt öðrum og rak um
tveggja ára skeið fyrirtækið
Rafagnatækni, eða til ársins
1963, en þá tók hann enn til
starfa við Raunvísindastofnun
HÍ og hefur verið þar síðan.
Páll er kvæntur Svandísi Skúla-
dóttur deildarstjóra í mennta-
málaráðuneytinu og eiga þau
fjögur uppkomin börn.
gefa sér tíma, vinna úr honum og
skrifa bókina.“
- Þú hefur haft nógan tíma?
„Nei, ekki segi ég það. Ég
bætti á mig mikilli vinnu, en ég
losaði mig við eitt og annað og
gaf mig að verkefninu. Var m.a.
tvisvar í sex mánuði í senn í Dan-
mörku við skriftir, en þar hafði
ég aðgang að góðum bókasöfnum.
Það var langur og strangur vinnu-
dagur, frá klukkan átta á morgn-
anna til tíu á kvöldin. Á endanum
varð bókin 348 blaðsíður sem var
stærra rit en ég átti von á. En
það hjálpaði mér mikið að vera í
góðu vinnuumhverfi og hvarvetna
hafa menn verið boðnir og búnir
til að leggja mér iið.
- Hvernig stenst svona rit tímans
tönn?
„Um það bil helmingur bókar-
innar er grundvallarefni sem
breytist hægt og stendur lengi
fyrir sínu. Annað efni gæti úrelst.
Margt verður úrelt eftir fimm ár
og eftir áratug gæti bókin verið
orðin safngripur. Nema þá að ég
skrifi hana upp á nýtt og bæti inn
nýjum upplýsingum."
- Að lokum Páll, hver gefur bók-
ina út og til hve stórs lesendahóps
höfðar bókin?
„Bókin er gefin út
af World Scientific,
sem er umfangsmikið
útgáfufyrirtæki á
sviði raunvísinda.
Bókin er bæði ætluð
vísindamönnum sem
eru að heQa rannsóknir á þessu
sviði, og sem uppsláttarrit fyrir
starfandi sérfræðinga. Þetta er
því ansi sérhæfður hópur. Ég
gæti trúað að það væru nokkur
þúsund einstaklingar sem bókin á
beint erindi til og annar eins fjöldi
af hugsanlegum lesendum í jaðrin-
um. Dreifing og kynning gæti
farið fram á ráðstefnum þessara
hópa, en það er svona ein ráð-
Það hefur ekki
verið skrifuð
bók um þetta
efnií áratugi