Morgunblaðið - 14.05.1998, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 1998 49
Standast allan
samanburð
frábær
vinnuaðstaða
og glæsilegt útlit.
Til afgreiðslu strax á einstöku verði
Yanmar B15 beltagrafa -1.6 tonn
Yanmar C10R beltavagn - 850 kg burðargeta
Skutuvogi 12a Stmi 568 1044
Qý€eimsljós
Suðurlandsbraut 54 (bláu búsin)
Sími 568 9511
matarstell
linífapör
trévörur
haffistell
borÖvínsglös
koníaksglös
líkjörjglös
sérríglös
veggklukkur
borðlampar
o.fl. o.fl...
www.mbl.is/fasteignir
Aldrað fólk hefur lagað sig að
nútíma aðstæðum með því að leita
meðal síns aldurshóps að félags-
skap og afþreyingu. Það á ekki
annarra kosta völ þegar búið er að
svipta það vinnu og jafnframt leysa
það undan vinnuskyldu. Allar þess
stundir verða tómstundir. Margt af
gamla fólkinu unir þessu vel, enda
er ekki um annað að ræða. Svipað á
við um unga fólkið. Því eru mark-
aðir básar í skólum, leikskólum og
jafnvel í fangelsum þangað til því
er sleppt úr í atvinnulífið. Það
þekkir ekki annað og lætur sér
lynda að vera í sínum stíum þar til
því er sleppt út.
Þetta er örugglega öfugþróun
sem hefur orðið til vegna of mikils
hraða í annarri þróun.
En hvemig komum við þessu í
lag? Mér dettur í hug að fyrsta
skrefið auk þess sem áður er sagt
væri að gefa öldruðum og ungum
kost á vinnu við sitt hæfi. Greiða
góð laun án þess að skerða hinar
föstu greiðslur til þeirra. Að þessu
þarf að vinna með stórátaki af
hálfu hins opinbera.
Það er augljóst, fyrir hvern þann
er leggur hugann að þessu máli, að
það er alvarlegur hlutur að þjóðin
skuli skipast í lokaða hópa eftir
aldri fólksins. En þetta hefur orðið
svona í lífi og starfi við hinn ofsa-
lega breytingatíma, og við engan
er að sakast.
Nú skulum við öll hefjast handa
við að koma þessu í lag.
liöfundur er bóndi á Húsafelli.
Nýjar hugmyndir
!
HÉR fer á eftir hug-
leiðing um kjör ungra,
aldraðra og fatlaðra og
úrbætur um stöðu
þeirra í þjóðfélaginu.
Það má segja að
mikið sé gert fyrir
aldraða og annað fólk
sem ekki telst vinnu-
fært. Það er gert með
ýmsum hætti. Flestir
líta svo á að það sé
gert í gustukaskyni og
okkur sem njótum,
finnst það flestum hálf
niðurlægjandi. Þeir
sem eru á góðum laun-
um eru látnir greiða af
þeim í svonefnda líf-
eyrissjóði og fá svo greitt úr þeim
í ellinni eftir því sem launin voru.
Sumir sem vora á góðum launum
fá alveg nóg. En þeir munu vera
fleiri, sem barist hafa í bökkum
um ævina og hafa lítið eða ekkert
sett í lífeyrissjóð. Þeir fá aðeins
ellistyrkinn, sem er alls ekki næg-
ur til að lifa mannsæmandi lífi.
Það er þó fólkið sem mest hefur
þurft að vinna til að draga fram
lífið vegna hins lága kaups. Og
jafnframt eru oft og tíðum erfið-
ustu og nauðsynlegustu störfin
sem það vinnur.
Það sem ætti að gera, væri að
greiða öldraðu og öllu óvinnufæru
fólki laun, sem nægðu til að lifa
sómasamlegu lífi. Þá væru allir
styrkir óþarfir og hægt yrði að
leggja niður alla lífeyrissjóði.
Við eigum að líta á þjóðarbúið
sem einn stóran pott sem til hefur
orðið með athöfnum þegnanna sem
vinnufærir era. Þenna pott á öll
þjóðin. Segja má að hann sé leigð-
ur út til þeirra sem vinnufærir era.
Leigugjaldinu er síðan skipt jafnt á
milli allra. Þeir sem vinnufærir era
taka út úr pottinum sín laun. En
sinn hluta af leigju-
tekjunum láta þeir aft-
ur í pottinn fyrir afnot
af honum við vinnu
sína. Þeir fá engan arð
greiddan út strax. Það
sem vannst við störf
þeirra fram yfir þau
laun sem tekin voru
fer til að viðhalda
pottinum, en í honum
er allt sem þjóðin á,
landið, húsin, skipin,
virkjanirnar og allt
annað. Þetta er það
sem við þau gömlu
Kristleifur höfum verið að strita
Þorsteinsson við alla okkar vinnu-
ævi og eigum flestar
vinnustundir við af öllum. Allir sem
nú era vinnandi fólk eiga líka sínar
vinnustundir og það er þeirra líf-
eyrissjóður, sem þeir fá síðan
greiddan út sem arð eða laun þeg-
ar vissum aldri er náð.
Þjóðarbúið á að vera
sameiginlegur pottur,
segir Kristleifur
Þorsteinsson, og sá
pottur á að tryggja af-
komu allra.
Þegar sá háttur verður tekinn
upp, að borga óvinnufærum sinn
réttláta skref af eign sinni í formi
fastra launa sparast óhemju fjár-
magn sem ríkisstjórn og Alþingi
hefur verið að úthluta til skólakerf-
is, öldrunarþjónustu og heilbrigðis-
kerfis. Við sem þessa njótum þurf-
um ekki lengur að sníkja hana, við
borgum hana sjálf. Við höfum
mörg hver orðið að gjalda vanmátt-
ar okkar með því að vera misskipt
en nú fóram við að biðja um þá
þjónustu sem við óskum eftir og
verður þjónustuframboðið sniðið
eftir því.
Eins og nú er, þá er þessi pottur
alfarið undir umsjá Alþingis og rík-
isstjórnar. Vitanlega þurfa þeir
menn að hafa mikla umsjón með
pottinum og ráðstafa úr honum til
margskonar samfélagslegra þaifa,
sem ekki snerta þetta óvinnufæra
fólk. En mér hefur dottið í hug sér-
stakur tekjustofn sem ætlaður
væri því sérstaklega. Það er auð-
lindaskattur sem lagður væri á þau
verðmæti sem athafnamenn afla
sár án sérstaks tilkostnaðar. Þar
má nefna til veiðar viiltra dýra,
gróða af sérstökum gáfum, svo sem
hugbúnaði, listum, vatns- og hita-
orku o.fl.
Það sem sparaðist, væri hluti af
skólakerfinu, því æskufólkið fer að
velja sér námsgreinar eftir eigin
vali og greiða fyrir sína menntun
með launum sem það fær jafnt og
annað óvinnufært fólk, öldrunar-
þjónustan og hluti af heilbrigðis-
kerfinu eða það sem sneri að
öldraðum. Miklar tekjur kæmu svo
aftur inn í atvinnulífið, bæði störfm
við menntun og öldranarþjónustu,
sem nú væri hvorttveggja stundað
á frjálsum markaði.
Afmæli hjá
UjrfJÍJJ
Höldum upp á 20 ára afmæli
meö Sigrúnu Hjálmtýsdóttur
á Rimini, Ítalíu
25. júlí - 8. ágúst