Morgunblaðið - 31.12.1998, Side 53

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 1998 53
HJONAMINNING
HELGA
MAGNÚSDÓTTIR
OG STEFÁNINGVAR
GUÐJÓNSSON
+ Helga Magnús-
dóttir fæddist í
Grófarseli, Hlíðar-
hreppi, 6. septem-
ber 1906. Hún lést
á sjúkrahúsinu á
Egilsstöðum 12.
febrúar 1993.
Stefán Ingvar Guð-
jónsson fæddist á
Þrándarstöðum,
Eiðaþinghá, 8. apr-
íl 1902. Hann lést á
sjúkrahúsinu á
Egilsstöðum 19.
desember síðastlið-
inn og fór útför
hans fram frá Egilsstaðakirkju
30. desember.
Mig langar til að minnast afa og
ömmu með nokkrum kveðjuorðum
nú þegar þau era bæði horfin.
Eg hef margs að minnast þegar
ég horfi til baka og þá ekki síst til
minna bemskuára. Mér fannst gott
að búa nálægt þeim og geta heim-
sótt þau nánast þegar mig langaði
til. Eg er ekki í nokkram vafa um
að það, að hafa fengið að umgang-
ast þau hefur kennt mér að þykja
vænt um eldra fólk.
Ég hef ekki verið há í loftinu
þegar ég man fyrst eftir mér hjá
ömmu og afa. Ég sat á eldhúsgólf-
inu í gamla bænum, fyrir framan
ömmu þegar hún greiddi og flétt-
aði síða fallega hárið sitt. Svo
setti hún flétturnar í tvo hringi
utan um höfuðið og mér fannst
hún með eins konar kórónu á
höfðinu.
Eftir afa man ég fyrst í geymsl-
unni við að búa til hrífur. Sérstak-
lega man ég eftir þegar hann bjó til
fyrsta hrífuskottið mitt, eins og
hann kallaði hrífuna mína. Hann
hafði gaman af hugmyndum barns-
ins um hvernig hrífan skyldi sett
saman. Þá hló afi mikið, hlátrinum
sem mér fannst alltaf skemmtileg-
ur og þótti svo vænt um.
Amma kunni margar vísur og
mörg ljóð. Var það því ósjaldan
sem ég trítlaði heim í DaH með
skólaljóðin og hún hjálpaði mér að
læra það sem fyrir mig hafði verið
lagt. Ef hún kunni ekki lagið við
ljóðið, sem var mjög sjaldan, þá
fann hún lag sem hægt var að not-
ast við og þannig var ég snögg að
læra þau. Amma var afskaplega
tráuð kona og er það eflaust þess
vegna sem mér er minnisstæðast
þegar ég átti að læra: „Víst ertu,
Jesú, kóngur klár“, „Sálin hans
Jóns míns“ og „Son Guðs.“
Amma vai- fyrst og fremst hús-
móðir og var því mikið inni við.
Sennilega er það þess vegna sem
minningarnar um hana era skýrari
en um afa. Afi gekk við staf og not-
aði hann óspart til að stugga við
fénu á vorin og í réttum. A sumrin
var hann alltaf úti á túni að raka.
Ég man þó glögglega eftir þegar
hann kom heim til mín að láta
pabba klippa sig. Afi var mjög tal-
naglöggur maður og var snöggur
að reikna í huganum.
Mikið spilaði ég við ömmu og var
það gaman. Ekki síst á seinni áram
þegar hún vildi breyta reglunum
eftir því hvernig hentaði hverju
sinni, sérlega þó í Kasínu. Ég hef
aldrei efast um að henni hafi fund-
ist gaman að fá okkur barnabömin
til að spila við, eða syngja fyrir,
sem hefur í leiðinni stytt henni
stundirnar.
Ég get ekki látið þess ógetið
hversu spennandi það var að fara
og gista hjá ömmu og afa. En það
var nokkuð sem var alveg spari.
Amma kunni mikið af bænum og
var hún óspör á að kenna okkur
þær. Það var því notalegt að liggja
í rökkrinu, fara með bænirnar með
henni og hlusta á hana raula hin
ýmsu vers.
Amma kom ekki oft gangandi
frameftir, en þegar við systkinin
urðum þess vör að hún var að
koma var hlaupið á móti henni,
henni ákaft fagnað og sjálfsagt
deilt um hver skyldi leiða hana
hverju sinni. Að sjálfsögðu var
komið við í búinu og henni sýndur
bústofninn og allt annað sem búinu
tilheyrði.
Eftir að amma og afi fluttu í
Egilsstaði þá hitti ég þau sjaldnar,
alltaf fannst mér gott að koma í
litlu íbúðina þeirra og spjalla við
þau. Eftir að ég fór til Reykjavíkur
fékk ég að gista hjá þeim, þegar ég
var á ferðinni, ef eitthvað fór úr-
skeiðis með flugið. Afi sá um að
unglingurinn vaknaði á réttum
tíma til að fara í vélina.
I seinni tíð hef ég verið sjaldnar
á ferðinni. Það var því orðið nokk-
uð langur tími frá því ég hafði hitt
ömmu, þar til ég kvaddi hana í
febráar 1993. Afa hafði ég hitt
tvisvar sinnum síðan og nú síðast í
sumar og áttum við góða stund
saman. Mér fannst á honum, að
honum fyndist hann vera búinn að
vera hér nógu lengi. Þess vegna
var ég viss um þegar hann veiktist
núna, að hann fengi hvfldina því
hann var tilbúinn fyrir hana. Efast
ég ekki um að þau amma hafi sam-
einast að nýju, ásamt sonum sínum
tveimur sem hrifnir vora í burtu
langt á undan þeim.
Að lokum vil ég þakka ykkur, afi
og amma, fyrir allar þær góðu
samverastundir sem ég fékk að
njóta með ykkur og ég veit að ykk-
ar er vel gætt á Guðs vegum.
Ásdís.
t
Hugheilar þakkir til allra, nær og fjær, fyrir
samúð og hlýhug við andlát og útför föður
okkar, tengdaföður, afa og langafa,
ARA JÓSEFSSONAR,
Hraunbæ 5,
Reykjavík.
Kristín Aradóttir, Guðmann Sigurbjörnsson,
Ómar K. Arason, Áslaug Pétursdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
_______AÐSENDAR GREINAR_
Um störf kennara,
liðleskjur og fleira
HINN 26. nóv. sl.
birtist í Morgunblað-
inu greinin „Liðleskj-
umar við krítartöfl-
una“ efth- Þórð Rrist-
jánsson kerfisfræðing.
Sá sem þetta ritar ætl-
aði að gera þá þegar
nokkrar athugasemdm
við þessa grein, en
hafði ekki tök á því
sökum anna fyrr en
nú. í henni era gamal-
kunnar árásir á kenn-
arastéttina, en slíkar
dylgjur era algengar í
blöðum hérlendis, og
þessi skrif era oft
heldur fátækleg. Hér
verður nú vikið að liðleskjutalinu
og síðan fjallað um sitthvað fleira,
sem varðai’ skólamál.
Hugum hér fyrst að þeirri ein-
kunn, sem kei’fisfræðingurinn gef-
ur kennarastéttinni, þ.e. „liðleskj-
ur“. Samkvæmt Islenskri orðabók
Menningarsjóðs þýðir þetta orð
„duglaus maður, lélegur verkmað-
ur, verkleysingi, ónytjungur". Og
samkvæmt Islenskri samheita-
orðabók er orðið „liðleskja“ sam-
heiti orðanna „aumingi“ og „mann-
leysa“. Kerfisfræðingurinn, sem
líklega hefur áður fengið menntun
á ýmsum skólastigum, telur við
hæfi að viðhafa slíkt orð um kenn-
ara, m.a. kennara sína frá liðnum
áram. Hann minnist á lág laun
kennara og gefur einfalda og skýr-
ingu á því, en ástæðan „er sáraein-
föld: þeir vinna svo lítið.“ Síðan
fylgja heldur óframlegar fullyrð-
ingar um vinnutímann hjá „lið-
leskjunum", þ.e. „að sumarfríið er
um þrír mánuðir, páskafríið rám
vika og jólafríið aldrei styttra en
tvær vikur, oftast nær það þó
þremur til fjórum". Þessari grein-
ingu fylgja svo tillögur til úrbóta
og um nokkra launahækkun „þeg-
ar þeir væra farnir að stunda vinnu
jafn marga mánuði ársins og annað
launafólk". Tillögurnar era áh'ka
vitrænar og greining vandans, og
verður því ekki vikið að þeim hér.
Samkvæmt Islenskri orðabók
Menningarsjóðs er kerfisfræðing-
ur „sérfræðingur í að undirbúa
verkefni í tölvu til að láta hana
leysa þau“. Ekki efa ég að Þórður
Kristjánsson er fróður um þessi
mikilvægu og vel metnu málefni,
en hann virðist ekki hafa yfirgrips-
mikla og djúptæka þekkingu á
skólamálum. Fullyrðingar hans era
í heldur litlu samræmi við raun-
veraleikann, og þær lýsa fremur
höfundinum sjálfum en kennuram.
Þær era hins vegai- í nokkru sam-
ræmi við þá umfjöllun, sem oft hef-
ur komið fram hjá sumum ráða-
mönnum og ritstjórum, sem hafa á
liðnum áram alið sérstaklega á
óvild og andúð í garð menntunar
og fræðslustarfa. Aðferðin er fólgin
í því að gefa í skyn, að starf kenn-
arans felist nánast eingöngu í
kennslunni í skólastofunni, kennar-
arnir séu vondir við börn, gísla-
tökumenn, o.m.fl. álíka gáfulegt.
Fastur liður í þessari viðleitni er að
stilla kennurunum upp sem sér-
stökum andstæðingum vinnandi
manna og allrar alþýðu, og um
þetta eru tiltæk ýmis dæmi. -
Kerfisfræðingurinn ungi, sem nú
hefur lagt út á þessa vafasömu
braut, getur margt lært af slíkum
siðum, en ég tel þetta aumkunar-
vert og ég vorkenni mönnum sem
haga sér með þessum hætti. Ég hef
spurt ýmsa menn, sem vel þekkja
til annars staðar á Norðurlöndum,
hvort slfldr siðir tíðkist þar meðal
sumra valdsmanna og áhrifamanna
um skoðanamyndun, og þeir minn-
ast þess ekki. Líklega er þetta ein-
stakt fyrirbæri meðal siðaðra
manna á Norðurlönd-
unum.
Sá sem þetta ritar
hefur stundað
kennslustörf í tæp 30
ár. Það er áhugavert
og ánægjulegt starf en
afar erfitt og slítandi
og ýmis ytri skilyrði
og fjandsamleg um-
fjöllun gera það erfið-
ara en vera þyrfti. Að-
eins hluti starfsins fer
fram í skólastofunni,
en mestur hlutinn felst
í undirbúningi og yfir-
ferð skriflegra æfinga
og ritgerða. Hjá mér
og mörgum þeim sam-
starfsmönnum, sem ég þekki vel
til, fara margar helgar og svo-
nefndir frídagar, m.a. í páskaleyfi, í
yfirferð ritgerða og verkefna.
Margir „gamlir“ nemendur mínir
hafa síðar þakkað ábendingar í rit-
gerðunum og sagt að þeir hafí haft
gagn af þeim. - Þá hafa ýmsir
Framtíð þjóðarinnar er
að verulegu leyti undir
því komin, segir Ólafur
Oddsson, að ungt, vel
menntað fólk fáist til
kennarastarfa.
kennarar, m.a. sá sem þetta ritar,
aðstoðað nemendur við menningar-
lega blaðaútgáfu, bókmenntakynn-
ingar, ræðukeppni og fleira þess
háttar. Slík starfsemi er bráðnauð-
synleg fyrir þroska nemendanna
og hún er í góðu samræmi við skýr
og skynsamleg lagafyrirmæli um
hlutverk skóla. Raunhæft mat á
störfum í skólum hlýtur að taka
mið af þeim lagafyrinnælum, en
umfjöllun um „vinnudaga kenn-
ara“, þar sem aðeins er fjallað um
vinnudaga í skólum, er út í hött.
Mikið annríki er oft í skólum á
próftímum. Þá þarf að semja próf,
samræma fyrirgjöf og fara yfir all-
ar úrlausnimar. Þá era yfirsetur
oft langar og strangar, einkum þar
sem húsnæði er óhentugt. - Nauð-
synlegt er, ef menn ætla ekki að
staðna í sínum fræðum, að lesa sér
ti! í þeim og sækja ýmis námskeið
en þau geta verið mislöng og á
ýmsum tímum. Fullyrðingar um að
kennarar hafi þrjá mánuði í sumar-
leyfi bera vitni um fáfræði og for-
dóma. Ég fjallaði um þetta efni og
aðstöðuleysi kennara í greinum um
skólamál í Morgunblaðinu 15. og
30. júlí 1997 og læt nægja að vísa
til þess hér. Þess skal hér getið, að
ýmsir kennarar, m.a. sá sem þetta
ritar, hafa oft varið drjúgum hluta
sumarsins í það að útbúa námsefni
komandi vetrar.
Jakkapeysuúrvalið
er í Glugganum
Glugginn
Laugavegi 60, sími 551 2854
Að undanförnu hafa sumir menn
haft uppi stór orð um það, hve
mikið laun kennara hafi hækkað að
undanförnu. Þeir nefna þar til tugi
prósentna og halda jafnvel uppi
sérstökum árásum á kennara og
forystumenn þeh’ra. Það er dapur-
legt að lesa þetta. En eitt nefna
þessh- menn aldrei. Það er, að háar
prósentur af mjög lágum tölum
eru mjög litlar upphæðir hjá
hverjum manni. Samkvæmt. þeim
upplýsingum, sem ég hef fengið
hjá Hinu íslenska kennarafélagi,
voru sl. haust byrjunarlaun kenn-
ara, sem lokið höfðu tilskildum
prófum eftir allangt nám liðlega
100 þús. kr. Og þau hækka furðu
lítið þótt menn hafi lagt á sig langt
viðbótarnám og starfað áratugum
saman. Hér á landi er fremur lítill
skilningur á gildi mikillar og
traustrar menntunar. Ymsir kenn-
arar þurfa og sjálfir að leggja fram
aðstöðu á eigin heimili með mikl-
um tilkostnaði, af því að vinnuað-
staðan, sem þeir fá í skólum, er
heldur fátækleg. Fyrir rámum
áratug kenndi ég ungum og efni-
legum manni. Að loknu stúdents-
prófi stundaði hann nám í Kenn-
araháskólanum og lauk þaðan
prófi. Ég hitti hann aftur nýlega
og fór að spyrja hann um kennsl-
una. Hann kvaðst vera hættur á
þeim vettvangi og hefði stundað
síðar allt annað og skynsamlegra
nám, sem hann svo tilgreindi.
Hann tjáði mér, að margir í ár-
gangi hans hefðu horfið frá •
kennslustörfum og þ.á m. allir pilt-
amir. Það var hryggilegt að heyra
þetta. Hins vegar samgladdist ég
unga manninum vegna hins nýja
starfsvettvangs hans.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að fá að stunda nám á ýmsum
skólastigum. Mér er eru minnis-
stæðir margir mikilhæfir kennar-
ar, allt frá Skóla Isaks Jónssonar
til Háskóla Islands, og margt
gagnlegt mátti læra hjá þeim. Mér
er hlýtt til þeirra skóla sem ég var
í um hríð, og þess vegna skil ég
ekki þá lágkúrulegu andúð á skól-
um og starfinu þar, sem svo oft
má sjá í opinberri umræðu hér á
landi.
Það er dapurlegt, að á undan-
förnum áram hefur vantað mörg
hundruð menntaða kennara í
grunnskólum landsins. Þá hafa oft
í framhaldsskólum liðlega tvítugir
stúdentar fengist við kennslu.
Það er ekki nóg að setja skyn-
samleg lög um skóla og menntun
kennara. Það verður með öllum
tiltækum ráðum að stuðla að því
að ungir og vel menntaðir menn,
konur og karlar, fáist til þess að
mennta æsku þessarar þjóðar.
Farsæld þjóðarinnar í framtíðinni
er að verulegu leyti undir því
komin.
Höfundur er menntaskólakennari.
-/elinei
Fegurðin kemur innan frá
Laugavegi 4, sími 551 4473.
Ólafur
Oddsson