Morgunblaðið - 17.10.1999, Page 50

50 SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
Minnisvarði ura Síðu-Hall á Þvottá í Álftafírði
(afhjúpaður sunnudaginn 29. ágúst sl.).
Hamin gjum enn
og heillagjafar
Tvo einstaklinga bar hæst kristnitöku-
árið 1000, segir Stefán Friðbjarnarson,
Síðu-Hall og Þorgeir Ljósvetningagoða.
Sjá liðnar aldir líða hjá
og iýði taka nýjan sið.
Þeir krjúpa og biðja um kristinn frið,
um kristinn frið,
við Oxará.
Heyr klukkur hringja.
Heyr klerka syngja:
Boðorð Guðs skulu á bergið rist.
Þór er fallinn.
Þjóðin tilbiður Krist.
(Davíð Stefánsson: Að Þingvöllum
930-1930)
FLÆMSKUR hirðprestur frá
Mostur, Þangbrandur að nafni,
skírði nokkra íslenzka fyrirmenn
til kristinnar trúar nálægt árinu
997, m.a. Síðu-Hall Þorsteinsson,
Þórodd goða á Hjalla í Ölfusi,
Gissur hvíta af ætt Mosfellinga og
tengdason hans, Hjalta Skeggja-
son úr Þjórsárdal. Síðu-Hallur fór
fyrir kristnum mönnum þegar
kristni var iögtekin á Aiþingi við
Öxará árið 1000. Sunnudaginn 31.
ágúst sl. var afhjúpaður minnis-
varði um Síðu-Hall við Þvottá í
AJftafírði. Afhjúpun minnisvarða
Síðu-Halls var upphaf hátíðahalda
á Austurlandi í tilefni þúsund ára
kristnitökuafmælis þjóðarinnar.
Ný kirkja verður tekin í notkun
að Ljósavatni nyrðra á næsta ári í
minningu Þorgeirs Ljósvetninga-
goða og þáttar hans í kristnitöku
þjóðarinnar fyrir þúsund árum.
Fer vel á því að minnast þessara
heillagjafa í sögu þjóðarinnar með
þessum hætti.
„Islendingar vóru heiðnir „nær
hundraði vetra“, ef talið er frá
miðri landnámsöld til kristni-
töku,“ segir Sigurður Nordal pró-
fessor í verki sínu íslenzk menn-
ing. Og bætir við: „En alheiðnir
enn skemmri tíma, þegar þess er
gætt, að sumir landnámsmanna
voru kristnir og nokkru varð á
orkað um kristniboð rétt eftir
980.“ Úr texta Nordals:
„Lærðir menn kveða það eins-
dæmi í trúboðssögunni, að kristni
hafi verið í lög tekin af heilli þjóð
svo skjótt og friðsamlega ...
Hinsvegar voru gildar og raun-
hæfar ástæður fyrir Islendinga að
sporna ekki við hinum nýja sið
með neinum ofsa. Arið 1000 var
svo komið, að kristnuð voru öll
þau lönd, sem þeir áttu helzt við-
skipti við ... Höfðingjar íslands
völdu þann kostinn, sem betri
virtist, að miðla málum friðsam-
lega, eins og gætnum stjórnmála-
mönnum sæmdi. Þessi úrlausn
horfði til þolanlegra sátta við aðr-
ar þjóðir og samlyndis innan
lands. Lögunum var borgið og
þau voru það eina vald, sem allir
Iutu.“
Sigurður segir áfram: „Auðvelt
væri að leiða að því almennar lík-
ur, að Ásatrúin hafi þegar fyrir
krisntiboð og krisntitöku átt í vök
að verjast á Islandi, þótt reynt
hefði verið að efla hana um það
bil, sem alþingi var sett...“
Leiddar hafa verið að því sterk-
ar líkur að kristinn siður hafi átt
nokkur ítök hér frá fyrstu mann-
vist í landinu. Paparnir, sem hér
dvöldu fyrir norrænt landnám,
vóru kristnir. Þó að flestir land-
námsmanna væru heiðnir vóru
engu að síður kristnir menn
þeirra á meðal, sem vel vóru virtir
(Helgi bjóla, Örlygur Hrappsson,
Auður djúpúðga, Helgi magri,
Ketill fíflski, Jörundur inn kristni,
Ásólfur alskikk o.fl.). Norrænir
landnámsmenn höfðu með sér út
hingað fjölda ófrjáls fólks, einkum
frá Bretlandseyjum, sem var
kristið. Kristið trúboð bar
nokkurn árangur á síðustu ára-
tugum tíundu aldar og kristin trú
var í lög tekin á Jónsmessu árið
1000.
íslendingar vóru heiðnir í
„hundrað vetur“ en hafa verið
kristnir í þúsund ár. Nær öll ís-
lands saga er kristin saga. Síðu-
Hallur og Þorgeir Ljósvetninga-
goði réðu ferð er kristnitakan,
merkasta löggjöf íslands sögu,
var samþykkt á Alþingi. Þá var
gerð sú þjóðarsátt „að allir menn
skyldu kristnir vera og skírn
taka“, og hér gilda „ein lög og
einn siður“. Biskup landsins,
herra Karl Sigurbjömsson, kallar
Síðu-Hall og Þorgeir Ljósvetning
hamingjumenn. Hamingjumaður
er ekki umfram allt sá, segir bisk-
upinn, sem hamingju nýtur, held-
ur sá sem hamingju veldur, gæfu-
valdur, heillagjafi. Ráð Síðu-Halls
og Þorgeirs Ljósvetningagoða
reyndust hamingja íslenzkrar
þjóðar í þúsund ár.
I' DAG
VELVAKANPI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Kennarar
víki
ÞAU válegu tíðindi voru
sögð í aðalfréttatíma ríkis-
sjónvarpsins á dögunum
að bílastæði Verzlunar-
skóla Islands væru yfirfull.
Það fylgdi sögunni að 60
nemendur hefðu verið
sektaðir fyrir að leggja bíl-
um sínum ólöglega í ná-
grenni við skólann. Einnig
var sagt að hluti nemenda
ætti eftir að taka bílpróf á
skólaárinu og menn gætu
séð að til stórvandræða
horfði eftir því sem á vet-
urinn liði.
Eg legg til að kennarar
hætti að fara á bíl í skól-
ann en gangi eða hjóli þess
í stað eða taki strætisvagn.
Þannig fengju nemendur
lögleg stæði fyrst um sinn,
þ.e. meðan þeir væru að
átta sig á nýjum aðstæð-
um, nýjum tímum. Þegar
þeir svo hafa gert sér
grein fyrir að kennarar
hafa tekið upp breytta siði
munu þeir, þ.e. nemend-
urnir, fylgja í kjölfarið.
Þeir munu taka sér læri-
meistarana til fyrirmynd-
ar.
Við getum ekki ætlast til
þess af framhaldsskóla-
nemum að þeir breyti
þjóðfélaginu. Það eru
kennararnir sem geta
breytt því. Ef þeir taka
upp heilbrigða lífshætti
gera nemendur þeirra það
einnig smátt og smátt.
Kennarar geta búið til
nýja tísku sem er fólgin í
að stórminnka bílaumferð
á götum borgarinnar. Þá
mun líka brátt verða hægt
að breyta stórum hluta
skólabílastæða í fallega
gróðurreiti.
Fyrsti þáttur í þessum
gleðileik þarf að hafa yfir-
skriftina eða vinnutitilinn:
Kennarar víkja íyrir nem-
endum.
Baldur Hafstað,
kennari við KHI.
Til fyrirmyndar
Á SKAGA hefur niður-
níddu fyrrum bakaríi í
hjarta bæjarins verið
breytt í stórglæsilegan
veitingastað, jafnt að utan
sem innan. Um er að ræða
pizzu- og veitingastað und-
ir nafni Hróa Hattar.
í tilefni merkra tíma-
móta ákvað stórfjölskylda
mín að hittast á þessum
nýja veitingastað nú fyrir
nokkrum dögum. Ekki
urðum við fyrir vonbrigð-
um með þá ákvörðun. Það
er skemmst frá því að
segja að bæði þjónustan og
maturinn var upp á það
allra besta sem sem við
höfum kynnst. Ekki sakar
heldur að geta þess að
verðið- á matnum, sem í
þessu tilviki voru pizzur,
var mjög sanngjai-nt.
Ég óska Skagamönnum
til hamingju með þennan
nýja veitingastað og hvet
þá og aðra íbúa suðvestur-
hornsins til að prófa Hróa
á Akranesi næst þegar til-
efni gefst til.
Guðmundur Guðjónsson.
Svörtu sauðirnir
Á FORSÍÐU Dags sá ég
stóra fyrirsögn þar sem
hótað er útburði úr borg-
aríbúðum. Það á að henda
út um 50 manns. Hugsið
ykkur að hér í þessu
kristna samfélagi eigi að
henda 50 sálum út í kuld-
ann. Ég talaði við borgar-
fulltrúa R-listans sem vildi
halda því fram að um
óreglufólk væri að ræða en
sagði jafnframt, að þessir
svörtu sauðir, sem ekki
borguðu leiguna söfnuðu
háum fjárhæðum sem þeir
legðu inn. Þegar ég spurði
hvað ætti að gera við þetta
fólk var svarið: Það getur
farið í gistiskýlið í Þing-
holtsstræti. Svo mörg voru
þau orð. Skyldi vera nóg
rými i gistiskýlinu fyrir
allt þetta fólk og hvernig
getur fólk sem er í óreglu
safnað háum fjárhæðum?
Njósna Félagsbústaðir
kannski um leigutaka sína,
t.d. í bankakerfinu? Eru
reikningar fólks ekki trún-
aðarmál? Þessari spurn-
ingu varpa ég til bankanna
í von um svar. Þeir sem fá
úthlutað íbúðum hjá borg-
inni eru með ansi léleg
kjör. Fátækt fólk sem vart
hefur ofan í sig eða á og
ætli það sé nú ekki aðalá-
stæðan fyrir vanskilunum.
En þótt um óreglufólk sé
að ræða þarf það líka að
eiga heimili. Það er góðæri
hér á Islandi og það er
hart að á meðan haldnar
eru snobbveislur, haldnar
fínar ráðstefnur og eytt og
bruðlað með skattfé lands-
manna, þá eigi að henda
þeim út sem minnst hafa
milli handanna í þessu
samfélagi.
Sigrún.
BRIDS
Umsjón OuOmiilulur
I’áll Arnarson
MECKSTORTH og Rodwell
hafa um árabil verið í fremstu
röð bandarískra spilara. Um
það er ekki deilt og margir
viþa setja þá í fyrsta sæti. En
hver skyldi vera ástæðan fyr-
ir langvarandi velgengni
þeirra? Dálkahöfund grunar
að skýringin sé sú að þeir
meldi eins og Italir! - það er
að segja, einum meira en
flestir samlandar þeirra.
Meckstroth og og Rodwell
voru ekki í liði Bandaríkja-
manna í IOC-mótinu í Laus-
anne, en spilið að neðan er
þaðan komið. Það kom upp í
leik Itala og Bandaríkja-
manna og endurspeglar vel
muninn á sagnstíl þjóðanna:
Norður gefur; NS á hættu.
Norður
A K93
V 64
♦ ÁG2
* KG932
Vestur
AG862
V ÁDG872
♦ K74
A-
Suður
Austur
A Á1054
V K953
♦ 106
* 1054
AD7
V 10
♦ D9853
* ÁD876
Opinn salur:
Robinson Lauria Boyð Versace
- llauf Pass ltígull
1 kjarta Pass 3 lauf 4 lauf
4 kjörtu 4 spaðar Pass 5 lauf
Pass Pass Pass
Lokaður salur:
Lauzar Woolsey BuratlJ Stewart
1 tígull Pass 3 lauf
3 björtu Pass 4 hjöj-tu Allirpass
Hér spila ítalir geim á
báðum borðum. Lanzarotti
hitti ekki á réttu íferðina í
spaðalitinn og fór einn nið-
ur á fjórum hjörtum (gaf
tvo á spaða og tvo á tígul).
Sveitarfélagi hans Lauria
var hittnari á hinu borðinu
í fimm laufum. Sá samning-
ur byggist augljóslega á
því að gefa engan slag á
tígul. Lauria leysti málið
með því að fara af stað með
drottninguna og leggja svo
niður gosann, frekar en að
svína fyrir tíuna! Þessi
hittni Lauria gaf Itölum 11
IMPa.
Tölfræðin sýnir vel hvor
sagnstíllinn er vænlegri til
árangurs.
Ef bæði geimin fara einn
niður vinna Bandaríkja-
menn 4 IMPa. Ef annað
geimið vinnst fá Italir 11 eða
9 IMPa. Og vinnist bæði
geimin gefur það ítölum 14
IMPa.
Víkverji skrifar...
INÝJASTA hefti Neytendablaðs-
ins kemur fram að nokkuð sé um
að neytendur hafi samband við sam-
tökin vegna fasteigna sem þeir hafi
keypt af bönkum. I blaðinu segir
síðan: „Algengt er í slíkum viðskipt-
um að neytendur séu látnir skrifa
undir víðtækar ábyrgðarleysisyfir-
lýsingar og er hér dæmi um eina
slíka:
„Kaupendum er kunnugt um að
seljandi hefur aldrei búið í eigninni
og getur því ekki uppfyllt upplýs-
ingaskyldu sína. Kaupendum hefur
verið bent á að skoða eignina ýtar-
lega og kynna sér ástand hennar,
þar meðtalið alla galla, leynda sem
ljósa, og munu þeir því ekki krefja
seljanda um bætur vegna þeirra.“
Neytendasamtökunum þykir
furðulegt að banki sem seljandi
reyni á þennan hátt að undanþiggja
sig ábyrgð á leyndum göllum þar
sem í hugtakinu felst að um er að
ræða galla sem sjaldnast er hægt að
sjá við skoðun og koma vanalega
ekki fram fyrr en nokkru eftir að
kaupandi hefur fengið umráð fast-
eignar. Neytendasamtökin skora
því á neytendur að kynna sér efni
kaupsamninga vel áður en þeir
skrifa undir.“
xxx
VÍKVERJI verslar stundum í
Fiskbúðinni okkar við Vegamót
á Seltjarnamesi og þykir meira en
óhætt að mæla með búðinni. Bæði
er starfsfólkið skemmtilegt og fisk-
urinn - að minnsta kosti það sem
Víkverji hefur bragðað á - mjög
góður. í borði verslunarinnar er
auðvitað að finna ýsuflök, lúðu og
ýmislegt fleira hefðbundið, en
einnig ýmiss konar tilbúna rétti sem
allir eru sannkallað lostæti. Það er
gaman að koma í svona verslun.
XXX
VÍKVERJI þykist verða var við
það í sífellt auknum mæli að
fólk undir stýri tali í farsíma, að
minnsta kosti í höfuðborginni. Slíkt
getur auðvitað verið stórhættulegt;
bílstjórar þurfa á fullri einbeitingu
að halda í sívaxandi umferðinni og
stutt stund þar sem hugurinn er við
símann eða samtalið gæti því kostað
stórslys.
Leigubílstjóri sagði Víkverja ein-
hvem tíma að nokkra árekstra í
hverri einustu viku mætti rekja til
þess að ökumenn á Hringbrautinni
fæm ósjálfrátt að fylgjast með flug-
umferð um Reykjavíkurflugvöll,
væra þar af leiðandi ekki með hug-
ann við aksturinn og lentu aftan á
næsta bíl! Hvað ætli marga
árekstra megi rekja til þess að fólk
er að tala í símann undir stýri? Ætli
lögreglan eigi einhverjar slíkar töl-
ur í fóram sínum?
Annars er alveg stórmerkilegt
hve þetta litla tæki, farsíminn, hef-
ur breytt lífi margra. Alveg virðist
sama hvert komið er; í banka, versl-
anir eða ýmsa aðra staði á almanna-
færi, stór hópur fólks er alltaf að
tala í símann. Ætli símtölin séu ekki
öll alveg bráðnauðsynleg?
Til gamans má geta þess að Vík-
verji var staddur úti í bæ með vini
sínum að kvöldi dags fyrir
skemmstu þegar farsími vinarins
hringdi. Á línunni var fjögurra ára
sonur hans, sem vildi tilkynna föð-
ur sínum merkilegan fund, áður en
hann legðist til hvílu. Sonurinn
hafði sem sagt fundið snuðið sitt,
og þótti vissara að faðirinn vissi af
því!
XXX
I^NEYTENDABLAÐINU, sem
áður er vísað til, er einnig greint
frá því að sífellt fleiri Danir láti sér
nægja að þvo þottinn sinn í 60 gráða
heitu vatni í stað 95 gráða, enda
nægjanlegt til að fá Jivottinn hrein-
an. Síðan segir: „Ástæðan er að
ýmsir opinberir aðilar hófu ásamt
raforkufyrirtækjunum herferð á
síðasta ári með vígorðinu Þvoið
hreint á 60°. Árlega veita samtök
danskra auglýsingastofa verðlaun
fyrir herferðir sem ekki eru við-
skiptalegs eðlis og fengu þeir sem
stóðu að þvottaauglýsingunum
verðlaunin í ár. Við notum miklu
meira rafmagn þegar þvegið er á
suðuþvotti en 60° þvotti og er full
ástæða fyrir íslenska neytendur að
feta í fótspor frænda okkar í Dan-
mörku,“ segir í Neytendablaðinu.