Morgunblaðið - 07.11.1999, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1999 MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Séð yfir Geldinganes, sem verið hefur þrætuepli flokkanna tveggja í borgarstjórn lengi. Lengst til hægri er Eiðsvík, þar sem gert er ráð fyrir höfn í aðalskipulagi.
Oddvitar í borgarstjórn
vilj a fyr st byggj a í nor ður
Ibúum höfuðborgarsvæðisins hefur fjölgað ört síðustu áratugi,
og ekkert lát virðist á þeirri þróun hvort sem fólki líkar betur
eða verr. Skapti Hallgrímsson skoðaði tillögur samvinnu-
nefndar sveitarfélaganna og ráðgjafa hennar að svæðis-
skipulagi fyrir næstu 20 ár og ræddi við nokkra sem málið
varðar, en einn fylgifiska fólksfjölgunar er vitaskuld sá að
sífellt þarf meira land fyrir byggð.
VEITARSTJÓRNIR á
höfuðborgarsvæðinu
velta því nú fyrir sér
hvert heppilegast sé að
byggð teygist næst. Gert
er ráð fyrir að fólki á svæðinu
fjölgi um 56 þúsund á næstu 20 ár-
um og nýlega lagði samvinnunefnd
sveitarfélaganna á svæðinu fram
tvær kjörtillögur, sem svo eru kall-
aðar, að svæðisskipulagi fyrir það
tímabil. Önnur gerir ráð fyrir því
að 70% nýrrar byggðar verði í
norðurátt og 30% í suður og sú síð-
ari að þróunin verði þveröfug. Að
öðru leyti eru tillögurnar sam-
hljóða, m.a. þannig að miðborg
Reykjavíkur verði meginkjarni,
Mosfellsbær, Smárinn og Hafnar-
fjörður eru útnefndir sem stuðn-
ingskjarnar og að þétting byggðar
á núverandi uppbyggðum svæðum
verði um 9.500 íbúðir - sem duga
20.000 manns.
Reykjavík, Kópavogur, Hafnar-
fjörður, Garðabær, Bessastaða-
hreppur, Mosfellsbær, Seltjamar-
nes og Kjósarhreppur eiga tvo full-
trúa hvert í umræddri nefnd,
ásamt ráðgjöfum, innlendum og
dönskum og formaður er Sigurður
Einarsson, formaður skipulags-
nefndar Hafnarfjarðar. Fleiri til-
lögur voru lagðar fram í sumar,
sveitarstjórnir á svæðinu gerðu
formlegar athugasemdir við þær
og nefndinni var í framhaldi af því
falið að smíða tillögur þar sem tHIit
væri tekið til fram kominna at-
hugasemda.
Rétt er að taka fram að sam-
vinnunefndin á enn mikið verk fyrir
höndum. Nú liggja aðeins fyrir
fyrstu tillögur. „Þetta eru bara
grófu línurnar. Nú þarf að fara að
taka afstöðu til þéttingarsvæða, til
þess á hvorn veginn byggðin þróast
og hvaða umferðarmannvirki þurfa
þá að koma til. Og svo auðvitað hvar
atvinnusvæði verða og hvar íbúða-
byggð,“ eins og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri sagði við
Morgunblaðið.
Viðmælendur Morgunblaðsins
eru sammála um að byggð muni
ekki teygja sig annað hvort í norður
eða suður - byggt verði í báðar áttir
í framtíðinni og spumingin sé því
aðeins um forgangsröðun. Oddvitar
beggja lista í borgarstjórn hallast
að því að fyrst verði lögð' meiri
áhersla á að byggja í norður, ekki
síst vegna þess að báðir - Ingibjörg
Sólrún, borgarstjóri, og Inga Jóna
Þórðardóttir, oddviti sjálfstæðis-
manna - vilja að Sundabraut verði
að veruleika. Báðar telja þær braut-
ina nauðsynlega samgöngubót og
borgarstjóri nefndi raunar að hún
teldi brautina algjöra forsendu fyrir
því að margumrætt Geldinganes
byggist upp, hvort sem þar verði
íbúðabyggð, iðnaðarsvæði eða hvort
tveggja.
Byggðaþróun
Borgarstjóri nefnir í upphafi sam-
talsins við Morgunblaðið að hún telji
að taka verði þeirri spá með ákveðn-
um fyrirvara að náttúruleg fjölgun
fólks verði slík, og aðflutningur svo
mikill, að íbúum svæðisins fjölgi um
56 þúsund á 20 árum. „Þama er auð-
vitað gert ráð fyrir því að flutningar
sem verið hafa utan af landi til höf-
uðborgarsvæðisins undanfarin ár
haldi áfram. Og það er kannski stóra
áhyggjuefnið, ekki bara fyrir lands-
byggðarmenn heldur líka höfuð-
borgarbúa,11 segir borgarstjóri. Hún
segist helst kjósa að einhver leið
finnist til að spoma við þessari þró-
un; að byggðir verði upp þéttbýl-
iskjamar í öðrum landsfjórðungum
því mikill vandi sé því samfara að
fólki fjölgi svo mikið á svo stuttum
tíma. „Það kostar mikið, bæði fjár-
hagslega og umhverfislega."
Fram kom í samtölum við Ingi-
björgu Sólrúnu annars vegar og
Ingu Jónu hins vegar að báðar hall-
ast að því að byggð þróist frekar til
norðurs en suðurs fyrst í stað, en
hvort það verði 70% í aðra áttina og
30% í hina, eða tölumar verði aðrar,
skipti ekki meginmáli. „Eg tel ekki
ólíklegt að þunginn verði meiri á
norðursvæðinu en suðursvæðinu, þó
ekki sé nema vegna þess að þá er-
um við að tala um að byggðin verði
innan marka þessara sveitarfélaga
sem um ræðir. Á suðursvæðinu yrð-
um við fljótlega komin út fyrir þau
mörk,“ segir Ingibjörg Sólrún. Hún
játar því að sameining Reykjavíkur
og Kjalamess hafi áhrif á þessa
skoðun hennar, því við hana hafi
opnast möguleikar á að byggja út á
Álfsnesið.
Inga Jóna er á sömu skoðun en
segir að það eigi fyrst og fremst að
ráða hvar sé byggt, hvenær bygg-
ingarland verði tilbúið. „Við í
Reykjavík erum nú þegar að ryðja
nýtt land, sem mun duga næstu ár-
in; 4.500 til 5.000 manna byggð í
Grafarholti þannig að ekki verður
farið að undirbúa annað hverfi
strax, þó við verðum auðvitað að
halda áfram að skipuleggja," sagði
Inga Jóna. Og þess vegna vill hún
að strax verði hætt við áform um
höfn í Eiðsvík en þess í stað verði
gert ráð fyrir hafnarstæði í Kolla-
firði og íbúðabyggð á Geldinganesi.
Samtímis geti forráðamenn á suður-
svæðinu farið að undirbúa bygg-
ingasvæði þar.
Umrætt Geldinganes hefur
einmitt um skeið verið þrætuepli
Reykjavíkurlistans og Sjálfstæðis-
flokksins í borgarstjórn. Þeir síðar-
nefndu vilja að svæðið verði tekið
undir íbúðabyggð en meirihluti R-
listans hefur haldið fast við það að
gert verði ráð fyrir höfn á hluta
nessins, ásamt íbúðabyggð reyndar.
Mikil landgæði í Hafnarfirði
Magnús Gunnarsson, bæjarstjóri
í Hafnarfirði, fer ekki í grafgötur
með það að hann aðhyllist hvoruga
kjörtillögu samvinnunefndarinnar
nákvæmlega. Hann kveðst frekar
myndu vilja íhuga hvort ekki væri
rétt að þétta byggð á svæðinu við
Ulfarsfell og Mosfellsbæ heldur en
teygja byggðina enn lengra í norður
- „og nýta svo möguleikana sem við
höfum hér suðurfrá, í Bessastaða-
hreppi, Garðabæ og svo auðvitað í
Hafnarfirði," eins og hann komst að
orði.
Magnús er ekki hrifinn af því að
12-14 milljörðum króna verði ef til
vill varið í gerð Sundabrautar, eins
og nefnt hefur verið að sú fram-
kvæmd gæti kostað. „Eðlilegra
væri að fara bara í fyrsta legg
þeirrar brautar, frá Sundahöfn yfir
í Grafarholt, vegna þess að við verð-
um líka að taka tillit til þess að ekki
eru til endalausir fjármunir í vega-
bætur á höfuðborgarsvæðinu. Við
erum í miklum hremmingum með
Reykjanesbrautina hjá okkur -
nánast krefjumst aðgerða þar - og
ef menn eru farnir að horfa á að
byggja Sundabraut upp á 12-14
milljarða er dálítil hætta á að
áherslumar liggi í norður en ekki
suður.“ Magnús segir ástandið óvið-
unandi á Reykjanesbrautinni í
Hafnarfirði, á svæðinu við Lækjar-
götu og Kaplakrika, þar sem um-
ferð sé gífurleg en aðeins ein akrein
í hvora átt. „Og það gerir illt verra
að íbúðabyggðin liggur þétt að veg-
inum beggja vegna.“ Þess vegna,
meðal annars til að létta á þeirri gíf-
urlegu umferð sem er á Reykjanes-
braut, telur Magnús skynsamlegra
að leggja ekki nema fyrsta legg
Sundabrautar, þétta byggð á þeim
stöðum sem hann nefndi og gera
síðan ráð fyrir svonefndum Ofan-
byggðarvegi, ofan við Kópavog,
Garðabæ og Hafnarfjörð. Tengi-
brautir lægju frá honum niður í
nefnd byggðarlög.
Flugvöllurinn
Reykjavíkurflugvöll bar á góma í
samtölum blaðsins við þau öll, Ingi-
björgu Sólrúnu, Ingu Jónu og
Magnús. Sá síðastnefndi telur æski-
legt að fá úr því skorið sem fyrst
hver sé framtíð flugvallarins. „Það
verður að klára þá umræðu. Verður
hann áfram á þessum stað eða ekki?
Eg hef á tilfinningunni að hann
verði þama næstu 20 árin og ef nið-
urstaðan verður sú held ég að menn
ættu að hugleiða hvað myndi vinn-
ast með því að tengja suðurbyggð-
imar - Álftanes, Garðabæ og Hafn-
arfjörð - við miðborg Reykjavíkur
með annarri braut en nú er í notk-
un. Það þyrfti að skoða og kostnað-
argreina braut yfir eða undir
Skerjafjörðinn af Álftanesi, í stað
þess að færa flugvöllinn út í Skerja-
fjörð,“ segir Magnús og hann
kveðst sannfærður um að þegar
völlurinn verði færður - og að því
komi - verði það til Keflavíkur.
Magnús telur Hafnarfjörð eiga
eftir að gegna mikilvægu hlutverki í
framtíðinni, vegna þeirra landgæða
sem bærinn búi yfir. „Þá er ég nátt-
úrlega að tala um að við erum með
hundrað hektara af sléttlendi sem
er mjög auðvelt til byggingar; Ka-
pellu- og Hellnahraun og hraunin
suður og vestur af Straumsvíkinni.
Byggðin mun færast þangað."
Bæjarstjórinn segir tilganginn
með því að fara í vinnu við svæðis-
skipulag ágætan, en sú vinna kosti
mikla peninga og því telur hann
nauðsynlegt að góð sátt verði um
málið. Annars sé hætta á því að
„þetta verði bara enn eitt plaggið
sem verður lagt til hliðar". Og þess
vegna, ekki síst, hefði hann viljað að
reynt yrði að komast að niðurstöðu
varðandi Reykjavíkurflugvöll.
„Hvaða áhrif hefði það til dæmis á
byggðaþróunina ef hann færi til
Keflavíkur?" spyr bæjarstjórinn í
Hafnarfirði. Og hvað með Voga á
Vatnsleysuströnd? spyr Magnús
ennfremur. Þar hefur verið úthlutað
miklu af lóðum, segir hann, og að
sveitarfélagið eigi eftir að stækka
mikið. „Sá möguleiki er nefnilega
ekki orðinn svo fjarlægur að byggja
hér sunnar.“ Magnús er mun hrifn-
ari af þeirri hugmynd, og að þétta
byggð t.d. á þeim svæðum sem hann
nefndi áður, við Úlfarsfell og í Mos-
fellsdal, „heldur en að æða með
byggð alveg upp undir Esju“.
Hann segir það þó hreint ekki
kappsmál sitt, sem bæjarstjóra í
Hafnarfirði, að fólki fjölgi veralega í
bænum; að Hafnarfjörður verði
„óskaplega stór“ eins og hann
komst að orði, því það hafi mikinn
kostnað í fór með sér. „Ég sé bara
ekki að það geti verið skynsamlegt,
meðal annars vegna almennings-
samgangna, að teygja byggðina upp
á Álfsnes þegar við höfum tækifæri
til að byggja á svæðunum hér suður
frá. Ef menn ætla að horfa á svæð-
isskipulagið á skynsaman hátt
hljóta þeir að reyna að meta kostina
sem fyrir hendi era. Og landgæðin
era ótvíræð á þessu svæði sem við
búum hér. Ég held að allir séu sam-
mála um það.“
Hann neitar því aðspurður að
vatnsbúskapur á suðursvæðinu gæti
orðið til vandræða, eins og mun
hafa verið ýjað að. „Mig minnir að
vatnsverndarmörkin hafi verið talin
eitthvað geta traflað en það er ekki
rétt. Við eram búnir að fara í gegn-
um þetta hérna hjá Hafnarfjarðar-
bæ,“ sagði Magnús.
Magnús telur einnig að Hafnflrð-
ingar þurfi að taka við mikilli upp-
byggingu á atvinnuhúsnæði, á
svæðunum upp af Straumsvíkinni.
20 ár fljót að líða
Inga Jóna segir að það sé út af
fyrir sig umdeilanlegt að umrætt
svæðisskipulag sé ekki nema til 20
ára, því sá tíma sé mjög fljótur að
líða. Borgarstjóri hafði raunar orð á
því sama í samtali við blaðamann.
„Mörg sveitarfélögin era þegar
komin með aðalskipulag til þess
tíma. Við erum til dæmis með aðal-
skipulag til 2016 og í svona sam-
hengi er brýnt að líta til lengri tíma.
Við höfum óskað eftir því að það
verði gert í tilteknum málum, meðal
annars verðandi Reykjavíkurflug-
völl. Það var samstaða um það í
borgarráði að nefndin myndi sér-