Morgunblaðið - 07.11.1999, Page 32

32 SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
PltrgmnMnMlí
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
AFUNDI miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins í fyrradag,
sagði Halldór Asgrímsson, utan-
ríkisráðherra og formaður
flokksins, að álver á Reyðarfirði
væri eitt mikilvægasta byggða-
mál, sem upp hefði komið í ára-
tugi. Ekki skal dregið úr því, en
þá skiptir líka máli, að rétt sé að
því staðið og að menn freistist
ekki til að stytta sér leið.
Fljótsdalsvirkjun er ein helzta
forsenda þess, að álver verði
byggt á Reyðarfirði. Deilurnar um
þetta mál snúast ekki um það,
hvort álver skuli byggt á Reyðar-
firði. Þær snúast um það, hvort
nauðsynlegt sé að sambærilegt
umhverfismat fari fram á Fljóts-
dalsvirkjun og lög kveða á um, að
fram skuli fara um aðrar virkjan-
ir. Talsmenn þess að Fljótsdals-
virkjun skuli ekki fara í umhverf-
ismat eins og aðrar virkjanir
halda því fram á þeirri forsendu,
að gamalt virkjanaleyfi liggi fyrir.
Þeir sem krefjast þess, að virkjun-
in fari í umhverfismat samkvæmt
tiltölulega nýjum lögum, benda á,
að það virkjanaleyfi hafi verið
veitt við allt aðrar aðstæður. Ný
sjónarmið og viðhorf hafi rutt sér
til rúms, sem geri það að verkum,
að óhyggilegt sé fyrir stjórnvöld
að halda fast við að reisa virkjun-
ina á grundvelli þess leyfis.
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Með sama hætti og álver getur
haft mikla þýðingu fyrir byggð-
irnar á Austurlandi skiptir það
líka miklu máli fyrir byggðastefn-
una almennt, að sæmileg sam-
staða verði um hana. Það er alveg
ljóst, að slík samstaða verður
ekki nema fram fari svonefnt lög-
formlegt umhverfismat á Fljóts-
dalsvirkjun. Staðhæfingar um, að
til þess væri of naumur tími,
standast ekki. í fyrsta lagi er
ljóst, að hefði sá ferill farið í gang
þegar á síðasta ári, þegar fyrst
heyrðust raddir um, að of
skammur tími væri til þess, yrði
því umhverfismati lokið snemma
á næsta ári, en rætt hefur verið
um, að ganga frá samningum við
Norsk Hydro á miðju næsta ári. I
öðru lagi er ljóst, að því fer fjarri,
að við eigum allt undir Norsk
Hydro í þessum efnum. Annað
fyrirtæki, Columbia Ventures,
hefur lýst vilja til að byggja álver
á Austurlandi. Það fyrirtæki hef-
ur ekki sett nein tímamörk með
sama hætti og Norsk Hydro virð-
ist hafa gert. I þriðja lagi eru yf-
irgnæfandi líkur á, að hugsanlegt
álver á Reyðarfirði verði eina ál-
verið, sem leyft verði að byggja í
okkar heimshluta úr því sem
komið er og er þá bæði horft til
Norður-Ameríku og Vestur-Evr-
ópu. Það er samdóma álit þeirra
sem til þekkja í áliðnaði að það
verði ekki leyft að byggja fleiri
álver í þessum heimshluta af al-
kunnum ástæðum.
Samningsstaða okkar Islend-
inga er því sterk, raunar svo
sterk, að ekki er ólíklegt að við
gætum selt aðstöðuna til þess að
byggja álver á Reyðarfirði fyrir
verulega upphæð. Það eru marg-
ir kostir fyrir álfyrirtækin því
samfara að byggja álver í þjóðfé-
lagi á borð við okkar. Vandamál-
in samfara því að byggja slík fyr-
irtæki í þróunarlöndunum eru
margvísleg eins og allir vita.
Þegar á allt þetta er litið er
ekkert vit í því að keyra í gegn á
Alþingi byggingu Fljótsdalsvirkj-
unar án þess að virkjunin fari í
það umhverfismat sem lög kveða
á um að aðrar virkjanir skuli fara
í. Það skiptir miklu máli að hér
hefjist ekki nýjar og harðar deil-
ur um mál á borð við þetta í kjöl-
far deilunnar um kvótakerfið,
sem margir binda vonir við að sjá
megi fyrir endann á.
Harkaleg þjóðfélagsátök um
Fljótsdalsvirkjun eru engum til
góðs. Hin málefnalegu rök eru öll
með því að virkjunin fari í umn-
hverfismat. Það er ekkert sem
segir að það mat verði neikvætt.
Það getur allt eins orðið á þann
veg, að það sé ekkert athugavert
við að byggja virkjunina, eins og
Steingrímur Hermannsson fyrr-
verandi formaður Framsóknar-
flokksins benti á í umræðum á
miðstjórnarfundinum. Ef niður-
staða matsins yrði jákvæð
mundu margir þeirra sem nú
hafa efasemdir um þessa fram-
kvæmd snúast til fylgis við hana.
Ef matið yrði neikvætt væri ekk-
ert vit í að byggja virkjunina.
Það er öllum til góðs að farið
verði að settum leikreglum. Þótt
Alþingi hafi sett bráðabirgðaá-
kvæði í lög, sem undanþiggi
virkjunina umhverfismati, hafa
aðstæður breytzt á þann veg, að
umhverfismat er forsenda þess,
að sæmileg samstaða geti tekizt
um þær framkvæmdir, sem Hall-
dór Asgrímsson telur mikilvæg-
asta byggðamál í áratugi.
MIKILVÆGASTA
BYGGÐAMÁLIÐ
Frá Seyðisfírði minn-
ist ég sérstaklega fóst-
urforeldra minna, sem
voru mér svo góð,
heldur Gunnlaugur
Scheving áfram. Þetta
voru líka mín æskuár
með skemmtilegum leikbræðrum,
maður dró físk inni á firðinum á
lognkyrrum sumarkvöidum. Bátur-
inn hét Sálarháski. Eg fór líka á
öðrum bát, sem hét Krummaskuð,
höfundar nafnanna eru mér ókunn-
ir. Það er eitthvað af þeim sannar-
lega þjóðsálarstreng í þessum nafn-
giftum, að mér finnst, og þessi
strengur á stundum sinn skemmti-
lega tón, en hryssingslegan og gróf-
an. Hver þekkir ekki land og þjóð í
þessari dásamlegu vísu:
Fjallaskauða foringinn,
fantur nauðagrófur,
er nú dauður afi minn
Oddur sauðaþjófur.
En þú varst að minnast á Seyðis-
fjörð. Fjöllin þar eru brött og há. Á
öllum árstíðum urðu þau mér ein-
hver ævintýraveröld, stundum í ná-
lægð, stundum fjarri, handan við sól
og stjömur. Fjöllin skyggðu á him-
ininn, nema hið efsta. Á vetrum var
sólargangur stuttur, mig minnir við
drekka sólarkaffi kringum 14. febrú-
ar austur þar. Annars var ég alltaf í
sátt við fjöllin, enda mikið undir því
komið á þeim stað. Það er, að mér
finnst, ofar minni getu að lýsa þessu
stórbrotna og ævintýralega um-
hverfi, en ég man íjöllin bezt í ljósa-
dýrð haust- og vetrarkvölda, þar
sem þau sameinuðust stjömum og
norðurljósum í tunglskininu, tind-
amir hurfu inn í blágrænt litaflóð
himinsins. Það var alltaf einhver
hreyfing, eitthvað að gerast uppi í
háloftunum. Mér fannst sem tindar
fjallanna yrðu til á ný í ljóstungum
himinsins, og sveifluð-
ust án afláts yfir djúp-
um bláma geimsins.
En þrátt fyrir þessa
töfra haust- og vetrar-
kvölda átti andi nátt-
úmnnar sinn hramm,
er síðarmeir marði sundur fyrir mér
þær góðu leiðbeiningar um smekk-
vísi og tíðaranda í listinni, sem góð-
hjartaðir og viðurkenndir hugsuðir
hafa miðlað mér bæði fyrr og nú, en
án árangurs.
Annars var lífið ekki einn óslitinn
draumur um fjöll og himin. Eg
þurfti eins og allir aðrir að vinna,
strax og ég hafði til þess dug og vit.
Það var puðað í saltfiski, staðið við
beitingu, unnið við að afferma skip,
og ég var líka innanbúðar, þegar svo
bar undir. Þetta gekk allt þolanlega,
jafnvel þó mér þætti blautfiskurinn
ekki beinlínis skemmtilegur frekar
en kaupmaðurinn, sem átti hann.
Sumarfrí vom þá víst engin, en ég
vann sjaldan á sunnudögum, teikn-
aði þá heima eftir myndum úr blöð-
um og bókum, sem ég fann, eða ég
fór upp í fjall og horfði á það, sem
fyrir augu bar, og þorpið fyrir neðan
varð ósköp umkomulítið undir risa-
vöxnum fjallaveggjum fjarðarins.
M: Þú hefur kunnað vel við þig
þama, en hvað viltu segja mér af
fólkinu á staðnum?
G: Jú, það var bara nokkuð gott,
eiginlega ágætt. Það var heilbrigt á
sönsum, engir fylliraftar og tvær
eða þrjár manneskjur smábilaðar.
Það mundi maður kalla góða út-
komu nú á dögum í níu hundmð
manna bæ. En fólkið var yfirleitt
heldur fátækt og flestir höfðu nóg
með að sjá fyrir sér og sínum. Ann-
ars stóðu þama listir með töluverð-
um blóma, þegar allar aðstæður em
teknar til greina. Það var kór þama
og mig minnir líka lúðrasveit og það
var spilað á fortepíanó í betri hús-
um. Eg held það hafi verið lítið um
harmónikku og þótti mér það leiðin-
legt, minn vondi smekkur, sem ég
hef alltaf reynt að rækta með mér,
sagði snemma til sín. En kannski
hefur verið spilað á hannónikku á
böllunum í Bindindishúsinu. Svo
áttum við þarna gott alþýðuskáld,
Karl Jónasson. Hann orti smávísur,
þær vom skemmtilegar.
M: Kanntu nokkuð af þeim?
G: Jú, ég man nú í svipinn tvær.
Það var stundum haft fyrir kæk í
máli í þá daga austur þar, sérstak-
lega uppi á Héraði, að segja þam-
ana - í staðinn fyrir þama. Karl
hafði næmt eyra fyrir fallegu máli
eins og flestir þeir, sem yrkja og
þótti honum þetta málfar leiðinlegt.
Hann gerði þá þessa vísu:
AfHéraðinuhémana
hingað kom sú amana,
þjóta stúlkan þamana
þú ættír að bamana.
Karl var innanbúðar í einhverri
verzlun á Seyðisfirði, það var fyrir
mína daga, ég held verzlunin hafi
heitið Gamla pöntunin. Eg heyrði
sagt frá því, að eitthvert sinn hafi
hann lent í orðakasti við mann, sem
fór inn fyrir búðarborðið. Hann
gerði sig heimakominn, sá smjör-
stykki uppi í hillu og skar flís úr
vömnni til reynslu. Þetta reyndist
vera hvit sápa, hún var þá í tízku.
Maðurinn var Homfirðingur og
þótti honum smjörið, sem hann hélt
vera, vont og skammaði Karl fyrir
að hafa þrátt og myglað smjör til
sölu. Varð einhver orðasenna út af
þessu, þá kvað Karl þessa vísu:
Mikið er hún makalaus
manna og dýra brautín,
hér má líta hornalaus
Homafjarðamautin.
M.
HELGI
spjall
SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1999 33 .
...
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 6. nóvember
Það er bæði athygl-
isvert og mikið ánægjuefni,
hvað sjálfstraust Islend-
inga í viðskiptum á al-
þjóðavettvangi hefur auk-
izt mikið á undanfömum
ámm. Það er að verða nán-
ast daglegt brauð, að frétt-
ir berist af auknum umsvifum Islendinga í
viðskiptum í öðmm löndum. I Morgunblað-
inu í dag, laugardag, má sjá tvö athyglisverð
dæmi um þetta. Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hf. hefur ásamt tveimur öðrum aðilum
gert tilboð í öll hlutabréf í sjávarútvegsfyrir-
tæki á Nýfundnalandi, en fyrirtækið gerir út
skip og starfrækir fiskvinnslustöðvar á
Nýfundnalandi og í Bandaríkjunum og
stundar alþjóðleg viðskipti með fisk. Þótt SH
sé ekki leiðandi aðili í þessari tilboðsgerð er
óhjákvæmilegt að vangaveltur komi upp um
hvað fyrir forráðamönnum fyrirtækisins
vaki. Gunnar Svavarsson, forstjóri SH, segir
í samtali við Morgunblaðið, að fyrirtækið á
Nýfundnalandi sé álitlegur fjárfestingarkost-
ur, ekki sízt með tilliti til markaðarins í
Bandaríkjunum, en auk þess sjái menn fram
á aukningu í fískveiðum við Nýfundnaland.
Það er hefðbundið svar, þegar fyrirtæki
kaupa önnur fyrirtæki eða veralegan hlut í
þeim, að það sé gert í fjárfestingarskyni, en
oftar en ekki er ástæðan önnur.
Bandaríkjamarkaður er ekki lengur sá
mikilvægi þáttur í útflutningsstarfsemi okk-
ar Islendinga sem áður var. Það hefur frem-
ur verið samdráttur í rekstri Coldwater,
dótturfyrirtækis SH í Bandaríkjunum, á
seinni ámm m.a. vegna þess, að fiskurinn frá
íslandi hefur leitað annað. Dótturfyrirtæki
IS, sem nú hefur verið sameinað SIF, hefur
lent í miklum rekstrarerfiðleikum vestan
hafs eins og kunnugt er. Eftir sameiningu
SÍF og ÍS veltu menn því fyrir sér, hvort hið
sameinaða fyrirtæki og SH mundu taka
höndum saman í Bandaríkjunum og sá kost-
ur var ekki útilokaður í yfirlýsingum tals-
manna þeirra þegar fregnir bámst af sam-
einingu SIF og IS.
Þátttaka SH í tilboði í hlutabréf kanadíska
fyrirtækisins nú leiðir hins vegar til þess að
menn velta því fyrir sér, hvort hugmyndin sé
að skapa öflugri einingu á markaðnum vest-
an hafs með sameiningu þess fyrirtækis og
Coldwaters á einn eða annan veg og hvort
slíkt sameinað stærra fyrirtæki mundi hugs-
anlega gera tilboð í verksmiðju SÍF í Banda-
ríkjunum.
Sameining SÍF og ÍS hefur áreiðanlega
komið forráðamönnum SH í opna skjöldu,
þegar hún varð að vemleika fyrir nokkmm
vikum. Fyrir ári fóm fram viðræður um sam-
einingu SH og ÍS, sem ekki bám árangur þá.
Ekki er ósennilegt að forsvarsmönnum SH
hafi þótt þeir missa af lestinni með samein-
ingu SÍF og ÍS og að þeir hafi leitað leiða til
þess að styrkja stöðu sína á ný með nýrri
leikfléttu á skákborði viðskiptalífsins.
Hitt er svo annað mál, að þótt tilboð hafi
verið gert í fyrirtæki á Nýfundnalandi hefur
því ekki þar með verið tekið. Ekki er óhugs-
andi, að fleiri aðilar á fiskmarkaðnum vestan
hafs hugsi sér til hreyfings við þessi tíðindi
og að aðrir aðilar komi til skjalanna með ann-
að tilboð. Þess vegna gæti vel farið svo að
þátttaka SH í gerð tilboðs í hlutabréfin í
kanadíska fyrirtækinu verði til þess, að ís-
lenzkt fyrirtæki lendi í fyrsta sinn í hörðum
átökum um yfirráð yfir öðra fyrirtæki á
markaðnum í Norður-Ameríku, en slík átök
em algeng bæði í Bandaríkjunum og
Kanada. Yfirleitt leiða þau til þess, að mun
hærra verð fæst fyrir fyrirtækið, sem tilboð
er gert í, en stefnt er að í upphafi.
Hver svo sem framvinda mála verður á
Nýfundnalandi er Ijóst, að mikil umbrot em í
aðsigi hjá íslenzku fyrirtækjunum á fisk-
markaðnum í Bandaríkjunum. Telja má lík-
legt, að aðild SH að umræddu tilboði sé vís-
bending um, að forráðamenn SH og Cold-
water hyggist reyna að brjótast út úr þeirri
stöðnun, sem þar hefur ríkt um skeið. SÍF
getur vel orðið aðili að þeim umbrotum
vegna þess að fyrirtækið á nú fullkomnustu
fiskréttaverksmiðjuna á þessu markaðs-
svæði, þótt rekstur hennar í byrjun hafi
gengið erfiðlega.
En það er jafnframt athyglisvert, að ís-
lenzku sjávarútvegsfyrirtækin hafa verið að
þreifa fyrir sér með ýmsum hætti í nálægum
ríkjum. Við Islendingar emm nú aðilar að
Morgunblaðið/RAX
A pollinum við ísafjörð.
rekstri í sjávarútvegi í Noregi, Þýzkalandi,
Frakklandi, Spáni, Bretlandi, Bandaríkjun-
um, Mexíkó og Chile, svo nokkur dæmi séu
nefnd. Nú er stefnt að því að ná fótfestu á
Nýfundnalandi, en þar höfum við lengi átt
umtalsverð viðskipti. Þetta sýnir, að forráða-
menn íslenzku sjávarútvegsfyrirtækjanna
takmarka sig ekki lengur við rekstur sjávar-
útvegs á Islandi en vinna í þess stað mark-
visst að því að skapa sér stöðu á helztu sjáv-
arútvegssvæðum í nálægum löndum. Þessum
landvinningum fylgja tækifæri fyrir ungt
fólk til þess að ölast reynslu í viðskiptalífinu í
öðmm löndum. Það er ómetanlegt og er lík-
legt til þess að ýta undir viðleitni Islendinga
til þess að hasla sér völl í fleiri atvinnugrein-
um á alþjóðavettvangi.
VIÐLEITNI OKK-
ar til þess að verða
þátttakendur í al-
þjóðlegum viðskipt-
um á sér auðvitað
langa sögu og
snemma á öldinni vora Islendingar virkir í
sölustarfsemi á saltfiskmörkuðum í Suður-
Evrópu, þar sem Þórður Albertsson og Hálf-
dán Bjamason komu mjög við sögu. En þeg-
ar litið er yfir tímabilið frá lýðveldisstofnun
er það uppbygging Jóns Gunnarssonar á
Coldwater í Bandaríkjunum og umsvif Loft-
leiða í öðram löndum, sem marka ákveðin
þáttaskil. I áratugi takmarkaðist þátttaka
okkar í alþjóðlegu viðskiptalífi við starfsemi
íslenzkra fisksölufyrirtækja og flugfélaganna
og síðar Flugleiða. Á síðasta áratug hófu
skipafélög að auka umsvif sín erlendis með
því að kaupa fyrirtæki og setja upp dóttur-
fyrirtæki til þess að annast flutninga á sjó og
flutningamiðlun í landi. Á þessum áratug em
það sjávarútvegsfyrirtækin, sem hafa sett
mark sitt á þessa þróun og nú em vísbend-
ingar um að hin líflegu íslenzku fjármálafyr-
irtæki hyggist auka umsvif sín í öðmm lönd-
um.
I Morgunblaðinu í dag, laugardag, er frá
því skýrt að Kaupþing hafi sótt um leyfi til
Fjármála-
starfsemi
í Evrópu
bankastarfsemi í Lúxemborg, en fyrirtækið
hóf starfrækslu verðbréfasjóða þar árið 1996
og hefur rekið þar verðbréfafyrirtæki í eitt
og hálft ár. í samtali við Morgunblaðið segir
Sigurður Einarsson, forstjóri Kaupþings,
m.a. um þennan nýja þátt í starfsemi fyrir-
tækisins: „Það hefur sýnt sig að Kaupþingi
hefur tekizt ágætlega upp í því umhverfi,
sem er að finna í Evrópu. Við teljum því nú
vera tímabært að þróa fyrirtækið frekar og
fá réttindi sem banki, sem geti þar með þjón-
að núverandi viðskiptavinum enn betur en
áður. Og jafnframt sótt á í samkeppni við
önnur evrópsk fjármálafyrirtæki. Áherzla
okkar er sú, að ef ætlunin er að stækka og
þróast er nauðsynlegt að horfa lengra en til
markaðarins hér heima.“
Um væntanlegan viðskiptavinahóp hins
nýja banka Kaupþings í Lúxemborg segir
Sigurður Einarsson: „Markmiðið er að tekj-
ur af þjónustu við íslenzka aðUa, fyrirtæki
sem tengjast Islandi eða við Islendinga bú-
setta erlendis, en þeir em reyndar um 16
þúsund manns, verði ekki meiri en helming-
ur af rekstrartekjum bankans. Við emm ein-
faldlega að keppa á hinu evrópska efnahags-
svæði.“
Ummæli Sigurðar Einarssonar sýna, að
það er ekki sízt þörfin fyrir aukna vaxtar-
möguleika, sem veldur því að Kaupþing
stefnir nú á aukin umsvif í Evrópu. Það er
ljóst, að íslenzki markaðurinn er mjög tak-
markaður og verður það alltaf vegna fá-
mennis þjóðarinnar. Tæpast fer lengur á
milli mála, að ætlun sparisjóðanna, Kaup-
þings og Orca-hópsins með þeim viðskiptum,
sem mestum deilum ollu í ágústmánuði, hef-
ur verið að sameina Kaupþing og FBA. Eftir
að sú tilraun fór út um þúfur horfir Kaup-
þing nú til annarra átta. Með sama hætti og
forsvarsmenn SH hafa talið nauðsynlegt að
leika nýjan leik eftir sameiningu SÍF og ÍS
er ekki ósennilegt að forsvarsmenn Kaup-
þings hafi fundið hjá sér þörf til þess að
kveðja sér hljóðs með öðmm hætti eftir að
niðurstaða fékkst í málefnum FBA.
Alla vega er Ijóst, að hin auknu umsvif
Kaupþings í Lúxemborg og sú yfirlýsta
stefna fyrirtækisins að taka þátt í samkeppni
fjármálafyrirtækja á hinu evrópska efna-
hagssvæði á eftir að vekja upp spurningar í
öðram íslenzkum fjármálafyrirtækjum um
þeirra eigin stöðu. Takist vel til í rekstri
Kaupþings í Evrópu getur fyrirtækið náð að
vaxa með enn meiri hraða en áður. Þeir
möguleikar eiga vafalaust eftir að leiða til
þess að samkeppnisaðilar fyrirtækisins hugsi
sér einnig til hreyfings.
Það sama á við hér og um hin auknu um-
svif sjávarútvegsfyrirtækjanna í öðmm lönd-
um, að starfsemi Kaupþings í Evrópu opnar
ný tækifæri fyrir unga íslendinga, sem hafa
verið að afla sér reynslu á þessu sviði. Nokk-
ur hópur ungs fólks fer héðan til starfa á
vegum Kaupþings í Evrópu, öðlast þar verð-
mæta reynslu og nýja sýn á fjármálamarkað-
inn, sem á eftir að skila sér með margvísleg-
um hætti hingað heim. Þess vegna er þetta
ánægjuleg þróun, sem á eftir að hafa mikil
áhrif á uppbyggingu og þróun íslenzks at-
vinnulífs á nýrri öld.
í UMRÆÐUM UM bankamálin í ágústmán-
uði var nokkrum
CL' o A sinnum vísað til
öjonarmio reynslu Norðmanna,
Norðmanna á það bent að þar í
landi væm reglur
um, að enginn einn aðili mætti eiga meira en
10% í fjármálafyrirtækjum, en jafnframt var
því haldið fram, að reynsla Norðmanna af
slíkum reglum væri ekki góð og unnið væri
að breytingum á þeim. I Morgunblaðinu í
dag er skýrt frá umræðum í Noregi um eign-
arhald á bönkum, sem setja þær umræður í
nokkuð annað Ijós, en haldið hefur verið
fram.
í frásögn Morgunblaðsins segir: „í Noregi
em í gildi reglur, sem banna einstökum aðil-
um, þ.e. fyrir utan ríkið, að eiga meira en
10% í fjármálafyrirtækjum. I frumvarpi rík-
isstjómarinnar er haldið fast við þessa meg:
inreglu, en ein undantekning heimiluð. I
fmmvarpinu er gert ráð fyrir, að fjármála-
fyrirtæki megi eiga allt að 25% hlut í öðm
fjármálafyrirtæki ef um skipulegt samstarf
fyrirtælganna er að ræða.“
Þetta þýðir, að það er rangt, sem haldið
var fram í umræðunum hér, að Norðmenn
hygðust breyta í gmndvallaratriðum reglun-
um um takmörkun á eignarhaldi í bönkum en
jafnframt að þeir era að taka upp sömu reglu
og gildir í flestum löndum og Morgunblaðið
hefur rakið ítai’lega, að greinarmunur er
gerður á því hvort um er að ræða almenn
fyrirtæki eða einstaklinga í viðskiptalífinu
eða önnur fjármálafyrirtæki. En það kom
skýrt í ljós í yfirliti því, sem Morgunblaðið
birti fyrir nokkm og byggt var á skýrslu
bandaríska bankaeftirlitsins, að í fjölmörgum
löndum gilda aðrar reglur um aðild fjánnála-
fyrirtækja að öðum fyrirtækjum í sömu
grein.
En jafnframt er það athyglisvert fyrir
okkur að sjá, hvað Norðmenn vilja fara sér
hægt í einkavæðingu bankanna almennt.
Þeir stefna að því að ríkið eigi ekki minna
en þriðjung í þeim bönkum, sem ríkið á nú
aðild að. Það er auðvitað Ijóst, að deilumar
um söluna á FBA valda því, að menn munu
áreiðanlega doka við og hugsa vel sinn gang
áður en næstu skref verða stigin, þótt ólík-
legt megi telja, að sama íhaldssemi verði
hér og í Noregi að þessu leyti. Það er líka
áhugavert fyrir okkur íslendinga að fylgjast
með umræðum í Noregi um erlenda eignar-
aðild að bönkum, en tilboð sænskra banka í
hlutabréf í norskum bönkum hafa kallað
fram andstöðu í Noregi við að bankarnir þar
lendi í erlendri eigu. Minnir þetta að hluta
til á umræður um hugsanleg kaup sænsks
banka á stórum hlut í Landsbankanum á
síðasta ári.
Þótt sú gerjun í sjávarútvegi og fjármála-
lífi, sem hér hefur verið gerð að umtalsefni,
hafi leitt og muni leiða til margvíslegra
deilna og átaka innanlands, er hún þó fyrst
og fremst til marks um þann mikla kraft,
kjark og framsýni, sem einkennir íslenzkt at-
vinnu- og viðskiptalíf um þessar mundir. Það
skiptir mestu máli.
„Það sama á við hér
og um hin auknu
umsvif sjávarútvegs-
fyrirtækjanna í öðr-
um löndum, að starf-
semi Kaupþings í
Evrópu opnar ný
tækifæri fyrir unga
Islendinga, sem hafa
verið að afla sér
reynslu á þessu
sviði. Nokkur hópur
ungs fólks fer héðan
til starfa á vegum
Kaupþings í Evrópu,
öðlast þar verðmæta
reynslu og nýja sýn
á fjármálamarkað-
inn, sem á eftir að
skila sér með marg-
víslegum hætti hing-
að heim.“