Morgunblaðið - 07.11.1999, Qupperneq 40

•» 40 SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ELÍSABET
KRIS TINSDÓTTIR
+ Elísabet Krist-
insdóttir fæddist
í Reykjavík hinn 17.
júlí 1918. Hún and-
aðist á Landakots-
spítala 30. október
síðastliðinn. For-
eldrar Elísabetar
voru Kristinn Sig-
urðsson múrara-
meistari og Elísabet
Bergsdóttir hús-
móðir. Albræður
Elísabetar voru þrír:
Gunnlaugur, Aðal-
steinn og Bergur.
Hálfsystkini Elísa-
betar eru tvö, Bergur og Helga.
Eiginmaður Elísabetar er
Andrés Gestsson.
Uppeldissonur
hennar er Birgir
Andrésson en sonur
Birgis er Arnaldur
Freyr.
Skólaganga El-
ísabetar var barna-
skóli og Kvenna-
skólinn í Reykjavík.
Elísabet var hús-
móðir og vann í
Burstagerð Blindra-
félagsins.
Útför Elísabetar
fer fram frá Foss-
vogskapellu mánu-
daginn 8. nóvember og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Mig langar að minnast elskulegr-
ar, fyrrverandi tengdamóður minn-
ar nokkrum orðum. Hún Elísabet
Kristinsdóttir var merkileg kona -
eiginlega kraftaverk, því betri og
elskulegri manneskju er ekki hægt
að hugsa sér. Svo var hún líka svo
falleg. Hún var amma hans Arnald-
ar og dagmamman hans þegar hann
var á fyrsta ári, enda gat hún allt.
Mér hefur alitaf fundist hún geta
r allt og gera allt betur en aðrir, þó að
þeir hafi sjón. Hún bjó til besta mat-
inn og bakaði langbestu jólakökur í
heimi. Hún vai- húsmóðir fram í
fingurgóma í orðsins fyllstu merk-
ingu. Bjó sér, manni sínum og syni
yndislegt, hreint, fágað og fallegt
heimili sem ber alltaf vott um þann
myndarskap og dugnað sem Elísa-
bet bjó yfir. Og hvað hún var alltaf
góð við okkur öll. Það var líka svo
gaman að koma í Hamrahlíð, borða
saman, spjalla saman, hlæja og
skemmta sér. Nei - það var aldrei
vandi þar að hafa skemmtilegt. Svo
var hún alltaf kát glöð og hlátur-
mild. Já - Beta mín var amma og
Amaldi alltaf svo góð blíð og ein-
stök. í rauninni er ég þakklátust
forsjóninni fyrir að hafa leyft mér að
kynnast Elísabetu og Andrési því
yndislegri, duglegri og æðrulausari
manneskjur en þau er maður bara
ekki svo heppinn að fá að rekast á
oft á lífsleiðinni, enda hefur aldrei
verið hægt að tala um annað þeirra
án þess að minnast á hitt. Því virð-
ingin, samheldnin, ástin, kærleikur-
inn og vinskapurinn sem einkenndi
þeirra hjónaband var með þeim
hætti að kalla mætti ástarsögu ald-
arinnar án þess að roðna.
->- Já elsku Andrés, það þurfti því
miður samt að koma að því að leiðir
ykkar skildust en ef tími í alheimi er
afstæður, sem ég held að sé, þá lif-
um við andartak og sameinumst á
ný þeim sem við elskum, útsofin og
endurnærð og getum leikið okkur
saman á glitskýjum.
Sigríður Guðjónsdóttir.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem.)
Jrnr
Þessi yndislega og góða kona
gekk æðrulaus í gegnum lífið og
heyrði ég hana aldrei kvarta, þó svo
margt hefði á móti blásið, m.a.
missti hún móður sína ung að árum
og fékk berklasmit í augun og missti
BLÓMABÚÐ
MICHELSEN
ÞÚ VELUR AÐEINS ÞAÐ
BESTA í GLEÐI OG SORG.
•40 ÁRA
STARFSREYNSLA í
ÚTFARARSKREYTINGUM.
MICHELSEN
HÓLAGARÐI,
sími 557 3460
sjónina mjög ung. Þá voru síðustu
mánuðir og ár ævi hennar erfið
vegna veikinda en á þeim tíma eins
og alltaf naut Beta ástar og um-
hyggju Andrésar eiginmanns síns.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að ininnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Eg undirritaður varð þeirrar
gæfu aðnjótandi að umgangast
þessa góðu konu mikið fyrstu æviár
mín, en þá bjó hún hjá uppeldismóð-
ur sinni Laufeyju Jónsdóttur
(ömmu) sem bjó í sama húsi og ég
ásamt foreldrum mínum og bróður,
en Laufey var seinni eiginkona
Kristins Sigurðssonar föður Betu.
Alltaf þegar ég kom til Betu og
ömmu mætti mér einlæg hlýja, kær-
leikur og traust, sem ekki er unnt að
lýsa með orðum. Ófáar voru stund-
irnar sem við Beta og amma vorum
saman og spjölluðum um allt mögu-
legt. Mér, barninu, voru kennd
kvæði, að búa til bursta og setja
prjóna í merki ásamt fleiru. Þá þótti
litlum dreng ekki lítil upphefð í og
sér vera sýnt mikið traust í því, að fá
að fylgja Betu til og frá vinnu en
hún vann hjá burstagerð Blindrafé-
lagsins, sem þá var við Grundarstíg.
Síðar kynnist Beta og giftist
Andrési Gestssyni húsgagnabólstr-
ara, síðar sjúkranuddara, miklum
sómamanni frá Vestmannaeyjum og
bjuggu þau sér myndarlegt heimili í
Hamrahlíð 17 í húsi Blindrafélags-
ins.
Meðan Birgir sonur Andrésar frá
fyrra hjónabandi og uppeldissonur
Betu var bam, var það alltaf fastur
punktur í tilveru minni, að koma
skömmu fyrir jól til þeirra til að
skreyta jólatréð. Ég naut þess inni-
lega að sjá og heyra hversu Beta
geislaði af lífsgleði og hamingju og
blómstraði í húsmóður- og móður-
hlutverkinu, en Birgir kallaði hana
alltaf mömmu. Heimilið hreint og
fínt, allt í röð og reglu. Heimabakað-
ar kökur á borðum og svo sannar-
lega allt til fyrirmyndar. Sannkallað
fyrirmyndarheimili.
Það er mikil gæfa að kynnast og
fá að vera samferða, þó ekki sé
nema hluta af lífsleiðinni, hlýju,
kærleiksríku og traustu öðlingsfólki
eins og Beta var.
Ég kveð þig, Beta mín, með orð-
um skáldsins:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Kristinn Bergsson.
Elsku Beta, mig langar að minn-
ast þín með nokkrum orðum.
Það er stórt skref fyrir 18 ára
ungling að flytjast úr foreldrahúsum
í ókunnugt umhveifi. Það skref
gerðir þú mér léttara. Ég man þeg-
ar ég fluttist í hús Blindrafélagsins
sumarið 1985, þá 18 ára. Fyrsta dag-
inn á nýja staðnum var mér sagt að
ef mig vanhagaði um eitthvað eða
vantaði einhveijar upplýsingar gæti
ég alltaf leitað til hjónanna Andrés-
ar og Betu. Mér varð líka fljótt Ijóst
að þar átti ég vísan stuðning í amstri
daganna. Beta var með þeim fyrstu
sem ég kynntist í húsinu og hún
studdi mig á margan hátt. Sérstak-
lega leitaði ég til hennar um helgar
þegar lítið var um að vera og leiðinn
sótti að. Þá var heimili þeirra hjóna
ætíð opið og þar var líf og fjör. Þar
var þó ekki síður að finna þá ró og
það öryggi sem oft er vandfundið í
hröðum heimi. Þar var ætíð gest-
kvæmt og mikill myndarbragur á
öllu. Alltaf var eitthvað ljúffengt á
borðum og oftar en ekki snæddi ég
þar kvöldverð, „ekki hægt að senda
bamið svangt heim til sín“. Ég
gleymi aldrei sumarkvöldinu yndis-
lega þegar við sátum þrjú í stofu
þeirra hjóna og spjölluðum um
landsins gagn og nauðsynjar.
Andrés dró þá fram sérríflösku og
við fengum okkur eitt staup, svona
fyrir svefninn. Það kvöld bragðaði
ég sém' í fyrsta sinn og það fyllti
mig slíkri værð og vellíðan að ég
rétt komst heim og í rúmið áður en
ég hvai’f inn í draumalandið. Ég
man líka alltaf daginn sem þau
komu í heimsókn í nýju íbúðina
mína, þáðu kaffi og færðu mér inn-
flutningsgjöf, hlut sem ég á enn og
hefur sannarlega nýst mér vel.
Beta átti við vanheilsu að stríða
síðustu árin. Gegn slíku erum við
svo vanmáttug, getum ekki annað en
reynt að létta undir svo skammt
sem það nær. Ég kom oft til þeirra
hjóna og varð vitni að því hvernig
heilsu hennar hrakaði hægt en
stöðugt.
Elsku Beta, nú hefur þú kvatt
okkur um sinn. Ég trúi því að þar
sem þú nú dvelur sértu laus frá
þjáningum og vanlíðan. Takk fyrir
alla hjálpina og allar stundimar sem
við áttum saman.
Elsku Andrés, Birgir og Arnald-
ur, guð styrki ykkur í sorginni.
Kom, huggari, mig hugga þú,
kom, hönd, og bind um sárin,
kom, dögg, og svala sálu nú,
kom.sól, ogþerratárin,
kom, hjartans heilsulind,
kom, heilög fyrirmynd,
kom, ljós, og lýstu mér,
kom, líf, er ævin þver,
kom, eilífð, bak við árin.
(þýð. V. Briem)
Ágústa Gunnarsdóttir.
„Vinirnir falla að fold, fækkar í
ættarranni" kom í hugann er and-
látsfregn Elísabetar Kristinsdóttur
barst mér. Skyldleikabönd okkar
voru aftur í gamlar reykvískar ættir
frá öldinni sem leið en leiddu ekki
til samskipta sem slík, en milli okk-
ar vom vensl innan fjölskyldu er
skiptu mig máli.
Élísabet átti að baki rúma átta
áratugi og hetjulega lífssögu. Sein-
ustu árin bjó hún við vanheilsu er
ágerðist og seinustu dagana á
Landskotsspítala var hún þrotin að
heilsu og kröftum. Hvíldin var
henni líkn.
Árið 1918 var tími mikilla við-
burða hér á landi. Fádæma frost-
hörkur vora fyrri hluta ársins en er
haustaði barst hingað skæð sótt,
jafnan nefnd spánska veikin, og
lagði fjölda manns að velli. I
myrkasta mánuði ársins fékk þjóð-
in, 1. desember, fullveldi. Tíma-
skeiðið átti einnig sína Ijósgeisla.
Upp úr miðjum júlí fæddist hjónun-
um Elísabetu Bergsdóttur og
Kristni Sigurðssyni dóttir. Fyrir
áttu þau þrjá syni, Gunnlaug 8 ára,
Berg 7 ára og Áðalstein 6 ára. Litla
stúlkan varð yndi og eftirlæti fjöl-
skyldunnar og allt lék í lyndi á
heimilinu á Oðinsgötu 13. Foreldr-
arnir vora í blóma aldurs síns, hún
tæplega fertug og hann nokkram
árum eldri.
Kristinn var múrarameistari og
hafði menntast í Danmörku. Hann
rak sitt eigið verktakafyrirtæki,
hafði marga menn í vinnu og tók
lærlinga; stóð hann fyrir byggingu
margra þeirra stórhýsa er setja
svip á miðbæ Reykjavíkur. Faðir
hans Sigurður Friðriksson var
steinsmiður og hafði meðal annars
unnið við byggingu Alþingishússins
1880-1881 og síðan reist sér stein-
bæ við Laugaveg 28; stóð sá bær
framundir miðja þessa öld. Tveir
synir Sigurðar urðu múrarar,
Gunnlaugur og Kristinn, og einn
sona Kristins varð múrari og annar
trésmíðameistari. Má segja að
handverk að húsbyggingum héldist
í ættinni. Sigurður Friðriksson var
af Götuhúsa- og Skildinganesætt í
Reykjavík en kona hans Sigríður
Jónsdóttir bóndadóttir frá Hofi á
Kjalamesi. Foreldrar Elísabetar
Bergsdóttur voru Valgerður Guð-
mundsdóttir og Bergur Magnússon
búsett hér í bæ en ættuð af Vestur-
landi, hann nefndur tómthúsmaður.
Spánska veikin hafði náð hámarki
sínu í bænum er Elísabet tók hana
og lést úr henni 17. nóvember frá
dótturinni fjögurra mánaða. Telp-
unni var í skím við útför móður
sinnar gefið hennar nafn. Elísabet
litla fór í fóstur til Kristínar föður-
systur sinnar og eiginmanns hennar
Áma Einarssonar kaupmanns á
Laugavegi 28. Höfðu þau hjón reist
sér íbúðar- og verslunarhús við hlið
gamla steinbæjarins. I heimilinu
voru böm þeh-ra tvö uppkomin, Eg-
ill síðar stórkaupmaður hér í bæ og
Sigríður Björg seinna prestkona í
Hafnarfirði; einnig fósturbömin
Ólafía Pálsdóttir um skeið búandi á
Akureyri og Jón Elías Jónsson síð-
ar vélstjóri hjá Skipaútgerðinni.
Uppeldissystir Kristínar, María
Elísabet Jónsdóttir (Coghill), var
einnig í heimilinu svo og skólapiltar
að vetrinum og gestir tengdir versl-
uninni. Inn á þetta fjölmenna heim-
ili við aðalumferðargötu bæjarins
kemur litla telpan og verður þar
miðdepDl og augasteinn. Hún óx
upp eins og blómi í eggi, kurteis og
prúð, tillitssöm og hjálpfús en jafn-
an föst á sínu, eiginleikar er ein-
kenndu hana alla ævi.
Elísabet gekk í einkaskóla er
hún hafði aldur til og fór að leik
með jafnöldrum sínum úr nágrenn-
inu. Þéttbýlt var í Reykjavík og
margbýlt í flestum húsum og því
fjöldi barna og unglinga sem iðu-
lega var að leik á þessum slóðum.
Leikur kenndur við stráka var að
skjóta af teygjubyssu, fast sam-
snúnum pappírsvöndli þeytt út í
loftið af strekktri teygju á lítilli
grind. Oft mun hafa verið amast
við þessum leik af fullorðnu fólki
en dugði ekki til. Elísabet fékk eitt
slíkt skot í auga og náði sér aldrei
af-því. Hún var þá níu ára gömul og
var eftir það iðulega frá skóla
vegna afleiðinganna.
Um svipað leyti veiktist fóstra
hennar og lést rúmu ári síðar. Árni
fósturfaðirinn hafði þá hætt versl-
unarrekstri og brá á það ráð að
flytja heimili sitt yfir götuna á
Laugaveg 27B í hús Maríu E. Jóns-
dóttur og eiginmanns hennar, Sig-
urjóns Oddssonai- skipasmiðs, og
vora heimilin tvö rekin sem eitt.
Þegar þau hjón fluttust til Akureyr-
ar vorið 1930, þar sem hann tók við
rekstri dráttarbrautar, fluttist
Elísabet til föður síns og síðari konu
hans Laufeyjar Jónsdóttur frá Gröf
í Grundarflrði. Varð Laufey henni
sem besta móðir og áttu þær þá
framundan langa ævi saman. Tvö
yngri systkini Elísabetar voru
Bergur verslunarmaður og Helga
skrifstofumaður.
Haustið 1936 settist Elísabet í
fyrsta bekk Kvennaskólans í
Reykjavík. Fyrri hluta næsta árs
gekk innflúensa í bænum og urðu
margir mikið veikir. Elísabet var í
þeim hópi, veikin lagðist að augun-
um sem ætíð vora viðkvæm eftir
óhappið á barnsaldri og þama
slokknaði ljós augna hennar. Það
var erfitt að trúa því fyrir þá sem
vora henni nákomnir að hún væri
orðin blind en sú var raunin og í
hönd fór tími veikinda og erfiðra
ára fyrir 18 ára stúlku að vera
þannig kippt út úr því lífi sem til-
heyrði ungri Reykjavíkurstúlku, er
bjó við góðar aðstæður, var hvers
manns hugljúfi og lífið átti að blasa
við.
Fjölskyldan gerði það sem í
hennar valdi stóð til að létta henni
tilverana og hvert sumar var Elísa-
bet með vandamönnum í sumardvöl
að Vatnskoti í Þingvallasveit. Tók-
ust þar náin kynni við hjónin á bæn-
um, Jónínu og Símon, og fimm upp-
komin böm þeirra. Traust fólk er
gerði sitt til að auðga daglegt líf
hinnar blindu stúlku með ýmsu er
umhverfið hafði að bjóða, göngu-
ferðum og útivist að ógleymdum
bátsferðum á Þingvallavatni og sil-
ungsveiði.
Kristinn og fjölskylda hans höfðu
búið um skeið á Sólvallagötu 10 og
síðan um allörg ár á Laufásvegi 42
og þar lést hann í ársbyrjun 1944.
Veturnir vora langir meðan beðið
var eftir gleðiríkri sumarvistinni
fyrir austan en heimilið var gest-
kvæmt og ýmsir komu reglulega til
að lesa upphátt fyrh- Elísabetu úr
áhugaverðum bókum og fara með
henni í gönguferðir. Hún var sjálf
vel verki farin og komst upp á lag
með að prjóna fallegar flíkur og
munu enn vera til, frá þessum ár-
um, falleg og vel gerð brúðuföt sem
hún gerði til að gleðja ungar vin-
konur sínar; því böm löðuðust æv-
inlega að henni.
Blindrafélagið var stofnað 1939
og hóf að starfrækja vinnustofu á
Grundarstíg 11, í íyrstu ófullkomna
og í smáum stfl. En félaginu óx fisk-
ur um hrygg og fagleg burstagerð
var rekin á vegum þess. Það mun
hafa verið upp úr 1950 sem Elísabet
hóf að taka þátt í störfum þar og má
kallast að þar verði þáttaskil í ævi
hennar. leiðir Elísabetar og
Andrésar Gestssonar lágu þarna
saman. Hann var ættaður frá
Stokkseyi-i en búsettur í Vest-
mannaeyjum og hafði misst sjón
vegna slysalegs atviks er nokkrir
menn í Eyjum bergðu á tréspíritus í
stað góðra veiga. Hann var ekkju-
maður með tvö böm, uppkomna
dóttur og dreng fárra ára sem hann
hafði ekki náð augum að líta.
Milli Andrésar og Elísabetar varð
náið og heilt samband. Þau gengu í
hjónaband og stofnuðu eigið heimili.
I fyrstu á Grandarstíg en síðan í
góðum íbúðum í húsakynnum
Blindrafélagsins að Hamrahlíð 17
og þar hafa þau búið í áratugi.
Heimili þeirra var fallegt og þangað
var skemmtilegt að koma. Andrés
rak eigið fyrirtæki þar í fyrstu sem
bólstrari en síðan við sjúkranudd og
hún starfaði í fyrirtækjum Blindra-
félagsins eftir því sem við varð kom-
ið. Þau tóku þátt í félagsstarfi og
vora um skeið í stjórn samtakanna.
Urræðagóð og hjálpsöm og kring-
um þau var kjarni frumherjanna er
fyrstir lögðu út í það ævintýri sem
sjálfshjálp þeirra er búa við fötlun
getur verið. Þarna vora tvær mann-
eskjur sem við ófyrirsjáanleg atvik
höfðu verið slegnar til jarðar en
náðu að snúa því upp í sigur fyrir
sig og aðra. Fátt mun veita meiri
Hfsfyllingu.
Birgh- sonur Andrésar ólst upp
hjá föður sínum og Elísabetu er
gekk honum í móðurstað og hans
sonur Ai-naldur Freyr, nú rúmlega
tvítugur, hefur átt innhlaup í ár-
anna rás hjá afanum og ömmunni í
Hamrahlíð. Andrési og öðrum að-
standendum Elísabetar Kristins-
dóttur era færðar innilegustu sam-
úðarkveðjur frá mér og fjölskyldu
minni.
Hún náði að auðga líf annarra
með tilvist sinni og mitt líf væri góð-
um minningum snauðara án hennar.
Björg Einarsdóttir.
• Fleirí minningargreinar um
Elísabetu Krístinsdóttur bíða
birtingar og munu birtast i blaðinu
næstu daga.
© ÚTFARARÞJÓNUSTAN
EHF.
Stofnað 1990
Persónuleg þjónusta
Aðstoðum við skrif minningarrgreina
Sími: 567 9110 & 893 8638
www.utfarir.is utfarir@itn.is
Rúnar Geirmundsson Sigurður Rúnarsson
útfararstjóri_________________útfararstjóri