Morgunblaðið - 09.01.2000, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2000 B 7
Nýjasta afurð íslenska kvikmyndaiðnaðarins er myndin Englar al-
heimsins eftir Friðrik Þór Friðriksson. Hér eru Ingvar E. Sigurðsson,
Björn Jörundur Friðbjörnsson og Baltasar Kormákur í hlutverkum sín-
um í veislunni frægu í Grillinu.
við að leita að góðum sögum, en ekki
endilega að velta fyrir okkur hvaðan
þær koma. Eg held að önnur ástæða
þessarar velgengni sé sú neyð sem
kennir naktri konu að spinna. Erlend
fjármögnun hefur gegnum tíðina
verið björgunarhringur íslenskra
kvikmyndagerðarmanna; án hans
hefðu flestar okkar mynda ekki verið
gerðar. Islendingar hafa því einfald-
lega verið duglegri og útsjónarsam-
ari en aðrir sem njóta greiðari að-
gangs að innlendu fjármagni, bæði
frá sjóðum og fyrirtækjum."
Dugnaður hins drukknandi
manns?
„Já, sem grípur í björgunarhring
merktan Evrópusambandinu!“
Hversu stórt hlutfall þeÚTa ís-
lensku bíómynda, sem sýndar hafa
verið undanfarin 20 ár, hefur borið
sig fjárhagslega?
„Eg á erfitt með að svara því en ef-
ast um að þær séu yfir þriðjungi.
Þetta hefur verið basl og því miður
margir einstaklingai- tapað aleig-
unni, einkum þó fyrstu árin. Nú er
fátítt, sem betur fer, að menn fjár-
magni myndir með því að veðsetja
eigur sínar og annarra og slái lán út á
þær. Sjóðurinn hefur strangar
reglur um að styrkir verði ekki
greiddir út nema fyrir liggi fjár-
mögnun myndarinnar. Það ætti að
vera nokkur trygging fyiir því að
menn fari sér síður að voða. Ef allt
fer á versta veg er hins vegar ævin-
lega töluverð áhætta sem innlendur
framleiðandi tekur.“
Vanræksla rfldssjónvarps?
I grein sem þú skrifar í nýjasta töl-
ublað Lands og sona, málgagns Fé-
lags kvikmyndagerðarmanna með
tilstyrk Kvikmyndasjóðs, vekur þú
athygli á því að helsti fjármögnunar-
aðili Sænsku kvikmyndastofnunar-
innar er sænska ríkissjónvarpið. Þú
segir að það sé rökrétt vegna þess að
helsta hlutverk ríkissjónvarps sé
innlend dagskrárgerð og ekki sé völ
á betra innlendu dagskrárefni en
innlendum kvikmyndum. Ertu með
þessu að segja að eðlilegt væri að ís-
lenska ríkissjónvarpið kæmi að fjár-
mögnun Kvikmyndasjóðs?
„Sú hugmynd var uppi fyrir
nokkrum árum þegar rætt var um
leiðir til að efla sjóðinn að íslensku
sjónvarpsstöðvarnar greiddu til
hans. Aðrar leiðir urðu ofaná. Hins
vegar tel ég að íslenska ríkissjónvar-
pið ætti að taka þátt í fjármögnun
kvikmynda með miklu sterkari hætti
en verið hefur, ekki endilega með
fjármagni í sjóðinn heldur sem með-
framleiðandi einstakra verkefna."
Finnst þér ríkissjónvarpið hafa
brugðist skyldum sínum í þessu efni?
„Já, á ýmsum sviðum. Ég veit að
þar vaða menn ekki í peningum en
þær upphæðir sem greiddar eru fyr-
ir sýningar á íslenskum bíómyndum í
sjónvarpinu eru fáránlega lágar.
Ríkisfjölmiðlarnir hafa ákveðnar
menningarlegar skyldur og ber því
að borga meira fyrir innlenda bíó-
mynd en erlenda. Algengt verð fyrir
þrjár sýningar er fjórar milljónir
króna og það er óviðunandi íyrir
framleiðendur kvikmynda sem kosta
100-200 milljónir. Sjónvarpsstöðvar
gegna hvarvetna í Evrópu lykilhlut-
verki í framleiðslu kvikmynda, nema
á Islandi."
Rýmri löggjöf
íslenska kvikmyndalöggjöfin hef-
ur verið óbreytt í 15 ár eða frá 1984.
Hefur það verið dragbítur á fram-
þróun?
„Já, að ýmsu leyti. Augljóslega
hefur allt umhverfi kvikmyndagerð-
ar gjörbreyst á þessum tíma. Lögin
um Kvikmyndasjóð eru ekki aðeins
stutt og einföld heldur setja þau
stofnuninni þröngai- skorður og tor-
velda henni að laga sig að breyttum
aðstæðum. Reyndar höfum við á
undanförnum árum gert ýmsar
breytingar á fyrirkomulagi úthlutun-
ar, t.d. með svokölluðum vilyrðum
sem gera umsækjendum kleift að
hefja fjármögnunarferlið og fá svo
styrkinn sjálfan gi’eiddan að ári
liðnu. Þessi breyting olli nokkrum
titringi vegna þess að hún jaðrar við
að standast ekki lög. Sú hugmynd er
uppi að stjórn sjóðsins setti sjálf út-
hlutunarreglur til nokkurra ára í
senn í samráði við menntamálaráðu-
neytið í stað þess, eins og nú er, að
binda formið í lög sem ekki taka mið
af ytri breytingum og innri þróun
sjóðsins. Fyrir löngu er komin brýn
þörf á ný kvikmyndalög."
Og nú liggur fyrir nýtt frumvarp í
menntamálaráðuneytinu. Hvaða
breytingu felur það í sér?
„Ef frumvarpið fer í núverandi
mynd fyrir þingið felur það einkum í
sér tvær meginbreytingar. I fyrsta
lagi rýmkað úthlutunarfyrirkomulag
á borð við þá hugmynd sem ég nefndi
áðan. Þannig gæti stjóm sjóðsins til
dæmis ákveðið að gera tímabundna
tilraun með svokallað ráðgjafakerfi,
sem felur í sér að einn eða fleiri
starfsmenn sjóðsins velja styrkþega
og þróa síðan verkefnin áfram með
þeim í stað nefndar sem úthlutar
einu sinni á ári. Þetta kerfi er víða
notað á Norðurlöndunum og mætti
vel reyna hér, án þess að úthlutunar-
nefndir yrðu lagðar endanlega niður.
Jafnvel mætti reyna að nota kosti
beggja kerfa. I öðru lagi er um þá
breytingu að ræða á skipun stjórnar
sjóðsins að þeir sem hagsmuna eiga
að gæta mega ekki taka þar sæti en
stjórnin hafi hins vegar að bakhjarli
fulltrúaráð hagsmunafélaganna, ekki
ósvipað og hjá Listahátíð. Þetta
skapar eðlilegri stjórnunarhætti og
kemur í veg fyrir hagsmunaárekstra.
Til skamms tíma lenti sjóðurinn ít-
rekað í því að meirihluti stjórnai’
þurfti að víkja og varamenn komu
inn til þess eins að velja úthlutunar-
nefnd.“
Er þetta framvarp unnið í samráði
við hagsmunafélög kvikmyndagerð-
armanna?
„I rauninni hefur þetta starf staðið
með hléum í tíu ár og farið margar
byltur og verið vel kynnt hjá félögun-
um. Ég held að sátt verði um þessa
lendingu í stórum dráttum, ekki síst
eftir þann fjármögnunarsamning
sem rfidsstjómin gerði um sjóðinn
íyrir ári. Vonandi verður þetta
frumvarp lagt fram og samþykkt á
þessu þingi en þar ráða stjórnmála-
mennimir ferð. Annað sem lýtur að
lögum er það ákvæði í fyrrnefndum
samningi að verði svokallaður Menn-
ingarsjóður útvarpsstöðva lagður
niður skuli stofna stutt- og heimild-
armyndadeild við Kvikmyndasjóð
sem mun í upphafi hafa 40 milljónir
til ráðstöfunar en í fyllingu tímans
eða að fjórum árum liðnum 100 mil-
ljónir. I útvarpslagafrumvarpinu,
sem lagt hefur verið fram, er Menn-
ingarsjóður útvarpsstöðva felldur
niður. Verði það frumvarp samþykkt
núna mun því Kvikmyndasjóður
hefja úthlutanir stutt- og heimildar-
myndadeildar árið 2001. Þetta yrði
mikið framfaraspor og kæmi til
dæmis í veg fyrir árlegt karp um að
sjóðurinn vanræki þessar tegundir
kvikmynda."
Jafnræðisregla brotin?
Nýlega var samþykkt löggjöf sem
ætlað er að hvetja erlenda kvik-
myndaframleiðendur til að taka
myndir sínar eða einstök atriði
þeirra hérlendis með því að ríkið
endurgreiði þeim 12% af útlögðum
kostnaði þeirra. Þetta virtist fá já-
kvæð viðbrögð í fyrstu en hefur mál-
ið síðan siglt í strand?
„Ja, lögin hafa í reynd ekki tekið
gildi vegna þess að Éftirlitsstofnun
Evrópu gerði ákveðnar athugasemd-
ir við þau. Þegar málið var í undir-
búningi í þinginu bentu ég og ýmsir
framleiðendur á að breyta þyrfti
nokkrum ákvæðum frumvarpsins
sem brytu í bága við jafnræðisreglur
Evrópusambandsins. Nú hefur kom-
ið í ljós að þessar ábendingar áttu við
rök að styðjast. Eitt atriðið er að
samkvæmt lögunum falla myndir
styrktar af Kvikmyndasjóði íslands
ekki undir þessar endurgreiðslur.
Þetta sendir erlendum kvikmynda-
framleiðendum þau skilaboð að fjár-
festa ekki í íslenskum kvikmyndum
heldur einvörðungu í erlendum kvik-
myndum sem teknar eru á Islandi.
Svona mismunun gengur ekki í því
alþjóðlega umhverfi sem við störfum
í. Því miður var frumvarpið lagt fram
án þess að tekið væri tillit til ábend-
inganna en nú standa yfir viðræður
milli iðnaðarráðuneytisins og Evr-
ópusambandsins um að leiðrétta lög-
in. Mjög mikilvægt er að slík niðurs-
taða fáist sem allra fyrst því, bæði
vegna þeirra mörgu verkefna frá er-
lendum framleiðslufyrirtækjum sem
bíða á meðan og íslensk fyrirtæki
hafa lagt mikla fjármuni í að fá hing-
að, og einnig vegna þeirrar jákvæðu
umfjöllunar sem málið fékk í erlend-
um fagblöðum á sínum tíma; það
væri hörmulegt og hjákátlegt afsp-
umar ef ekki yrði neitt úr neinu af
lagatæknilegum ástæðum.11
Sjálfsagt finnast seint lausnir og
leiðir sem allir eru sammála um þeg-
ar of margir sækjast eftir of litlu fé?
Frankfurt flue & bíll
París flue & bíll
32.790 kr.* ámann m.v. 2 í bíl í B flokki í eina viku 32.390 kr* ámann m.v. 2 í bíl í A flokki í eina viku
Milano - 32.200 kr.* Genf - 32.340 kr.*
Skíðasvæði innan seilingar: •Madonna di Campiglio •Val di Fassa •SelvaVal Gardena Skíðasvæði innan seilingar í Frakklandi: •Val d'Isére/Tignes •Dalirnir 3 (Méribel, Courchevel & Val Thorens) •Chamonix
Múnchen - 32.490 kr.* Zúrich - 32.320 kr.*
Skíðasvæði innan seilingar í Austurríki: •Kitzbúhel/Kirchberg •Zell am See •Lech/St. Anton Skíðasvæði innan seihngar: •St. Moritz •Cranz Montana •Davos
Bologna - 32.200 kr.*
S4S
ICELANDAIR m-
(Gista verður eina nótt í Kaupmannahöfn á leiðinni út.)
Skíðasvæði innan seilingar: • Madonna di Campiglio • Val di Fassa Selva • Val Garden
Hagstæð skiðafargjöld með Flugleiðum og S/IS
120°0
á bestu skíðasvœðum Evrópu
Ferðir skulu farnar á tímabilinu 16. jan. til 31. mars (síðasti heimkomudagur er 14. apríl).
Bókunarfyrirvari: 7 dagar. Lágmarksdvöl er 7 dagar og hámarksdvöl er 14 dagar.
Börn, 2ja-l 1 ára, greiða 67%, og börn, yngri en 2ja ára, greiða 10% af fargjaldi.
Hafið samband við söluskrifstofúr Flugleiða eða Fjarsölu Flugleiða í síma 50 50 100
(svarað mánud. - föstud. kl. 8-20, laugard. kl. 9-17 og á sunnudögum firá kl. 10 - 16.)
Vefur Flugleiða: www.icelandair.is • Netfang: info@icelandair.is
* Verð með Jlugmllarsköttum.